کارتان کار دست‌تان ندهد!

کار بخشی از زندگی ماست و خیلی‌ها حداقل یک‌سوم از زمان شبانه‌روزشان را مشغول کارند و در محیط کارشان سپری می‌کنند. کار علاوه بر کسب درآمد و تامین نیازهای مالی در یادگیری مهارت‌های …

کار بخشی از زندگی ماست و خیلی‌ها حداقل یک‌سوم از زمان شبانه‌روزشان را مشغول کارند و در محیط کارشان سپری می‌کنند. کار علاوه بر کسب درآمد و تامین نیازهای مالی در یادگیری مهارت‌های جدید، پروش استعدادها و تقویت خودباوری و اعتماد به نفس موثر است. اما همه اینها در گروی این است که کار، سلامت روانی و جسمانی ما را دچار مشکل نکند. یک حادثه یا بیماری ناشی از کار، کافی است تا زندگی را به کام ما، خانواده و نزدیکان ما تلخ کند. پس برای زندگی بهتر، رعایت اصول ایمنی و بهداشتی در کار از اهمیت زیادی برخوردار است...

هر چند وظیفه هر کارفرمایی تأمین محیط کاری ایمن و سالم برای نیروهای انسانی در اختیارش است، اما در شناسایی خطرات، کارکنان نیز باید به کارفرما یا واحدهای ایمنی بهداشتی مستقر در محیط کار کمک کنند و در صورت مشاهده کانون‌های خطر خیلی سریع آن را اطلاع دهند.

به‌طور معمول هر کارخانه، شرکت و یا سازمانی، یک واحد تحت عنوان «بهداشت و ایمنی کار» دارد که کارشناسان ایمنی و بهداشت کار آن واحد در ساعاتی از روز نسبت به بازدید محیط کار و شناسایی خطرات و ثبت آنها در چک‌لیست‌های مخصوص اقدام می‌کنند، اما این کار تنها وظیفه آنها نیست و همه کارکنان در این کار مسوول هستند.

حادثه و بیماری از عوارض وجود خطر و عامل زیان‌آور در محیط کار است. برای بروز حادثه، مدت زمانی کوتاه لازم است اما بروز بیماری ناشی از کار به طور معمول در کوتاه‌مدت امکان پذیر نیست و فرد شاغل باید برای مدتی‌طولانی و احیانا چندساله با یک عامل زیان‌آور مانند آزبست تماس داشته باشد تا دچار بیماری شغلی آزبستوزیس شود.

اندازه‌گیری و ارزیابی خطرات کاری

هرچند برطرف کردن تمام خطرات و عوامل زیان‌آور در سلامت محیط کار بسیار مؤثر است، اما این کار نیاز به هزینه زیاد و صرف مدت زمان طولانی خواهد داشت. پس بهترین کار اولویت‌بندی آنها است تا کار کنترل را از کانون‌های خطر با اولویت بالا شروع کنیم. اولویت‌بندی آنها نیز ممکن نیست مگر با ارزیابی کانون‌های خطر. برخی از عوامل زیان آور در محیط کار قابلیت اندازه‌گیری دارند. به طور مثال صدا، روشنایی، آلودگی هوای محیط کار، سرما و گرما، تشعشعات و پرتوها را می‌توان با دستگاه‌های مختلف اندازه‌گیری و با استانداردهای موجود مقایسه کرد. این اندازه‌گیری‌ها، کار ارزیابی را راحت‌تر می‌کند.

کنترل‌های سه‌گانه

کنترل خطرات راه‌های مختلفی دارد اما معمولا سه راه کلی برای کنترل خطرات ایمنی و بهداشتی توصیه می‌شود:

کنترل‌های مهندسی:

کنترل‌های مهندسی شامل بهینه‌سازی ابزار آلات و تجهیزات، رسیدگی به دستگاه‌ها و ایمن‌سازی آنها مانند استفاده از چشم الکترونیکی روی دستگاه‌های پرس، طراحی مناسب محیط کار و به طور کلی مداخله علم و دانش مهندسی در کار می‌شود.

کنترل‌های مدیریتی:

وضع کردن قوانین مناسب در خصوص رعایت نکات ایمنی و بهداشتی، نظارت مداوم، اجرای برنامه‌های گردش شغلی و نوبت کاری مناسب تأثیر زیادی در کنترل مخاطرات محیط کار دارد که از نوع کنترل‌های مدیریتی محسوب می‌شوند.

کنترل‌های فردی:

کارکنان نیز در حفظ و دور نگه داشتن خود و همکارنشان از بلایا و حوادث محیط کار، نقش به سزایی دارند. به طور مثال استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند کفش ایمنی، کلاه ایمنی، دستکش و ماسک جزو کنترل‌های فردی به شمار می‌آید.

متأسفانه در اغلب صنایع و محیط‌های کاری کشور ما، وسایل حفاظت فردی اولین و پراستفاده‌ترین نوع کنترل‌های فردی است. هر چند این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است اما استفاده از چنین وسایلی اغلب موجب ناراحتی کارکنان است و یا فواید استفاده از آنها هنوز برای خیلی از افراد مبهم است و این مسأله در کنار عدم مقررات سختگیرانه و نیز نبود نظارت و بازرسی، موجب می‌شود برخی از کارکنان نسبت به استفاده از این وسایل کوتاهی کنند که معمولا همین قصور به بروز حوادثی در محیط کار نیز می‌انجامد.

محمدرضا میرغلامی