شش راه پیشگیری از آسیب دیدگی پوست به هنگام تابش خورشید با مصرف ماهی و مکمل‌های چرب امگا-۳

تابش آفتاب، خطر زیست محیطی مهمی است و اثرات زیانباری نظیر آفتابزدگی، پیری زودرس در اثر تابش نور خورشید و سرطانزایی را بر روی پوست بدن دارد. البته جنبه‌های مثبت در معرض آفتاب …

تابش آفتاب، خطر زیست محیطی مهمی است و اثرات زیانباری نظیر آفتابزدگی، پیری زودرس در اثر تابش نور خورشید و سرطانزایی را بر روی پوست بدن دارد. البته جنبه‌های مثبت در معرض آفتاب بودن نیز حائز اهمیت است و صرف‌نظر از جنبه زیبایی برنزه شدن، جنبه طبی آن در تولید ویتامین (D) برای جذب کلسیم مورد نیاز بدن و استخوان‌ها و دیگر اثرات ویتامین D مهم است.

استئوپروزیس (پوکی استخوان) در کشورهایی که کمتر در طول سال در معرض نور خورشید هستند و به طور عمده محدود به چند ماه سال یعنی تابستان می‌شود امری عادی و شایع است و حتی فقدان نور خورشید باعث بیماری‌های افسردگی و عوارض ذهنی و روانی دیگر نیز می‌شود.

در مورد خطرات ناشی از آفتابزدگی نیز باید گفت که طول امواج اشعه نور خورشید که به زمین می‌رسد شامل دو دسته نور ماوراء بنفش UVA و UVB می‌باشد.

UVB سبب بروز اغلب واکنش‌ها در لایه پوست بدن می‌شود، در حالی که UVA به لایه‌های عمیق‌تر نیز نفوذ می‌کند. UVB به طور عمده عامل آفتابزدگی و سرطانزایی است، در حالی که UVA عامل کهولت سنی در اثر تابش نور آفتاب بوده و همچنین سبب تسریع و تشدید سرطانزایی می‌شود.

رادیکال‌های آزاد و فعال‌کننده‌های سیستم ایمنی نظیر پروستاگلندین‌ها و سیتوکین‌ها در فرآیند تاثیر UVA رها می‌شوند.

ارتباط اسیدهای چرب امگا-۳ و اثرات آفتابزدگی و مشکلات آن چند صباحی است مطرح شده و طی تحقیق‌های گسترده مورد بررسی قرار گرفته است.

یک گروه تحقیقاتی در لیورپول انگلیس، اثرات اسیدهای چرب امگا-۳ را در افراد جامعه به ویژه افراد آسیب‌پذیر در قبال صدمات اشعه خورشید بررسی کرده است.

در این بررسی به ۱۵ نفر روزانه حدود ۷۵/۱ گرم اسید چرب امگا-۳ به مدت شش ماه داده شد. تمامی افراد مدت‌ درمان سه ماهه را طی کرده و ده نفر آن‌ها به طور کامل شش ماه تحت درمان قرار گرفتند. سپس همه آن‌ها در معرض UVB مصنوعی تا مرحله قرمز شدن پوست قبل از مصرف کپسول‌های امگا-۳ قرار گرفتند. روند مذکور در طول ماه‌های اول، دوم، سوم و ششم تکرار و سپس تجویز کپسول قطع شد. مرحله آخر در ۵/۸ ماهگی بود که در آن فعالیت تحقیقی مزبور انجام و سپس نمونه‌ای از پوست شش نفر از آن‌ها گرفته شد. در این افراد مقاومت در قبال اشعه UVBبه طرز معنی‌داری بهبود یافته بود. یک ماه پس از درمان اثرات آن در مقایسه با آغاز مرحله دریافت اسید به طرز معنی‌داری تفاوت نشان می‌داد. مقاومت در قبال اشعه در طول شش ماه دوره دریافت اسید چرب امگا-۳ بی‌وقفه افزایش یافت ولی پس از توقف دریافت این اسید چرب، به سرعت کاهش پیدا کرد.

در مطالعه‌ای دیگر در مورد ۱۳ نفر بیمار حساس در قبال نور صورت گرفت. بیماران به میزان یکسان و برابر ۷۵/۱ میلی‌گرم اسیدچرب امگا-۳ به مدت ۳ ماه دریافت کردند همانند بررسی و تحقیق قبل، مقاومت در مقابل نور UVB در مقایسه با مقادیر قبل از تغذیه با اسید چرب و پس از تامین اسید به طرز معناداری افزایش یافت.

تحقیقات موید این مطلب نیز بودند که دریافت اسید چرب امگا-۳ می‌تواند باعث افزایش مقاومت بدن در برابر نور خورشید گردد به عنوان مثال تحقیقی برروی سه نفر بیمار مبتلا به بیماری پوستی نادری انجام شد. عوارض شدید پوستی در اثر تابش نور خورشید در این بیماران به وجود آمده بود. به گروهی از آن‌ها به مقدار ۷۵/۱ میلی‌گرم اسید چرب امگا-۳ داده شد. از نظر بالینی پیشرفت‌های معناداری در آن گروه مشاهده شد به گونه‌ای که مصرف اسید چرب امگا-۳ موجب درمان عوارض شد.

اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه یا (PUFA) یا (DHA,EPA) برای این منظور مفید بوده و اسیدهای چرب امگا-۶ اثرات مخالف با آن‌ها دارد با افزایش مقدار اسیدهای چرب امگا-۳ در رژیم غذایی و یا به صورت مکمل‌های غذایی، اثرات اسیدهای چرب امگا-۶ کاهش می‌یابد.

به طور قطع برای پیشگیری از آثار منفی ناشی از تابش نور خورشید به دوره‌های درمانی و برنامه‌های آموزشی جدید نیاز است. حمام آفتاب سالم باید شامل سه عنصر جداگانه باشد:

۱) کاهش قرار گرفتن در معرض نور خورشید به ویژه در اواسط روز که در آن هنگام تابش نور خورشید در نقطه اوج خود قرار دارد و بهتر است در آن هنگام از کلاه، تی‌شرت و سایر لباس‌ها استفاده شود.

۲) از فیلترهای نور خورشید، آن‌هایی که در قبال UVB و UVA فعال هستند، استفاده شود.

۳) سه گرم از هر ترکیب حاوی امگا-۳، که دارای ۶۰ درصد اسید چرب امگا-۳ در هر روز (با تجویز پزشک معالج) باشد خطر مواجهه با آفتابزدگی را کاهش می‌دهد. البته درمان باید در ابتدا آغاز شود یعنی حداقل یک ماه قبل از فصل گرما و باید در طول کل تابستان تداوم یابد.