جنگ روانی و اهداف آن

در این نوشتار سعی داریم تعریفی از جنگ روانی و ماهیت آن ارایه دهیم و به اهداف مورد نظر آن اشاره ای کوتاه داشته باشیم

در این نوشتار سعی داریم تعریفی از جنگ روانی و ماهیت آن ارایه دهیم و به اهداف مورد نظر آن اشاره ای کوتاه داشته باشیم.

● تعریف جنگ روانی

وزارت جنگ آمریکا در کتاب «در صحنه نبرد»، جنگ روانی را این گونه تعریف می کند: «جنگ روانی استفاده برنامه ریزی شده از تبلیغات و سایر اعمالی است که قبل از هر چیز با هدف تاثیر بر نظرات، احساسات، مواضع و رفتار جوامع دشمن، بی طرف، یا دوست و به شیوه ای خاص دستیابی به اهداف ملی صورت می گیرد.»(۱)

نکته ای که می توان از تعریف بالا دریافت، این است که جنگ روانی به زمان جنگ و یا زمان اعلام وضعیت فوق العاده محدود نمی شود.

نیروی دریایی آمریکا نیز در کتابی به موضوع «جنگ روانی» این گونه می پردازد: «وظیفه عمده جنگ روانی، تحمیل اراده ما بر اراده دشمن است، به منظور حاکم شدن بر اعمال آنان از راههای غیر از راههای نظامی و وسایلی غیر از وسایل اقتصادی.»

«عملیات مربوط به جنگ روانی ممکن است کوتاه مدت یا دراز مدت باشد که انواع فعالیتهای کوتاه مدت آن موارد زیر را شامل می شود:

الف) تبلیغات راهبردی ،

ب) تبلیغات جنگی،

ج) نشر خبر،

د) فریب دشمن به روشی منظم و دقیق،

ه) تبلیغات سری.

جنگ روانی دراز مدت، شامل نشر خبر به روش مستمر و با استفاده از وسایل مختلف و یا هدف کمک به سیاست خارجی دولت و بالا بردن شهرت و اعتبار آن و دستیابی به دوستی و تایید، می باشد.»(۲)

● اهداف جنگ روانی

باید توجه داشت که شکست حقیقی، در جنگ روانی نهفته است چرا که این جنگ روانی است که یک کشور را از ادامه مقاومت محروم می سازد و موجودیت سرباز را به عنوان یک فرد از بین می برد و او را به یک ابزار جنگی نامناسب تبدیل می نماید. در واقع جنگ روانی تنها چیزی که سرباز را به ادامه جنگ وامی دارد، از او می گیرد و سرباز بدون امید شبیه تانکی است که بر بالای آن توپی استوار نباشد.

برای آنکه بتوانیم بهتر با مفهوم جنگ روانی آشنا شویم به اهدافی که جنگ روانی در پی تحقق آن است، اشاره کوتاهی می کنیم:

▪ هدفهای سیاسی

به جرات می توان گفت که اغلب عملیات روانی که دولتی بر ضد دولت دیگر انجام می دهد، به منظور تحقق هدفهای سیاسی می باشد که این هدفها با توجه به مسئله زمان، دارای ماهیتهای متفاوتی هستند و در نتیجه جنگ روانی اهداف سیاسی دراز مدت، کوتاه مدت و یا میان مدت را دنبال می کند.

به عنوان مثال اهداف سیاسی کوتاه مدت آمریکا از ایجاد جنگ روانی علیه ایران این است که در مقطع کنونی بیانیه ای در شورای امنیت بر علیه ایران صادر شود. اهداف میان مدت آمریکا نیز این است که ایران را از دستیابی به فناوری آوری صلح آمیز هسته ای محروم سازد و غنی سازی اورانیوم را در خاک ایران متوقف کند. اما اهداف دراز مدت آمریکا در بازی هسته ای ایران، این است که با فریب افکار عمومی و با توسل به زور یک جوی ناسالم و جنگ روانی را بر علیه کشورمان پی ریزی کند و به خیال واهی خویش به «براندازی خاموش» یا «براندازی نرم» ایران اسلامی دست یابد.

▪ هدفهای سیاسی- نظامی

اهداف سیاسی- نظامی که آمریکا و دیگر دشمنان ایران اسلامی در جنگ روانی دنبال می کنند، می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱) ممانعت از اینکه هیچ دولت دیگری با ایران متحدد نشود و یا به یک پیمان مخالف علیه آمریکا نپیوندد.

۲) تضعیف و از بردن وحدت بین کشورهای اسلامی و کشورهای عضو هر پیمان سیاسی- نظامی مخالف آمریکا

۳) ترغیب حالت فروپاشی و از هم گسیختگی در خاک ایران.

۴) حمایت های سیاسی و نظامی از نیروهای اپوزیسیون و اشرار در برخی از مناطق مرزی ایران.

۵) تضعیف ساختار نظارت و سلطه اجتماعی و سیاسی در کشور ایران …

▪ هدفهای نظامی

جنگ های روانی برای تحقق دو نوع عکس العمل روانی متفاوت از یکدیگر در فکر سرباز دشمن به کار می رود، که نوع اول، به طور کلی از بین رفتن روحیه یا کفایت نظامی سرباز است. در این حالت سرباز در مورد مسئله جنگ بی علاقه می شود و برخوردی منفی پیدا می کند، به این نوع از عکس العمل روانی می توانیم عنوان «عملیات روحیه» اطلاق کنیم. اما نوع دوم عملیات روانی با این هدف صورت می گیرد که تاثیری شدیدتر بر سرباز بگذارد و او را به انجام عملی بارز، که دارای تاثیر مستقیم بر نبرد است، بکشاند. برای مثال، او را وادارد تا تسلیم شود، یا موضع خود را ترک کند، یا دست به انقلاب بزند. این نوع از عملیات را به سادگی نمی توان انجام داد، مگر وقتی که بر طرحی عاقلانه و مطالعه شده و بهترین اجراها استوار شده باشد.(۳)

باید توجه داشت وضعیت سربازان از جهت معنوی و مادی پایه ای است که باید طراح جنگ روانی آن را به خوبی درک کند و این نکته را به خاطر داشته باشد که عملیات روانی نباید به وفاداری و علاقه سرباز به وطنش تعرض کند، چرا که این تعرض ممکن است سبب زیاد شدن مقاومت وی بشود.

این مسئله را می توانیم به خوبی در تبلیغات روانی آمریکا و دیگر دشمنان ایران مشاهده کنیم که هر روز با ایجاد موجی از جنگ روانی و با پخش شایعات مربوط به حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران، این اهداف نظامی را دنبال می کنند.

علیرضا تاجریان

پاورقی ها:

۱تا ۳- جنگ روانی، صلاح نصر، ترجمه محمود حقیقت کاشانی، انتشارات سروش و مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، ۱۳۸۰

منبع: سایت شخصی علیرضا تاجریان