درباره شیوه نسخه‌نویسی پزشکان

چندی پیش محمدرضا رحیمی، معاون رییس‌جمهور پیشنهاد کرد پزشکان نسخه را به جای زبان انگلیسی به زبان فارسی بنویسند. دکتر شهاب‌الدین صدر، رییس سازمان نظام پزشکی کشور نیز در پاسخ …

چندی پیش محمدرضا رحیمی، معاون رییس‌جمهور پیشنهاد کرد پزشکان نسخه را به جای زبان انگلیسی به زبان فارسی بنویسند. دکتر شهاب‌الدین صدر، رییس سازمان نظام پزشکی کشور نیز در پاسخ گفت: هیچ‌گاه نسخه به زبان انگلیسی نوشته نشده است. اکنون نسخه‌های پزشکان به زبان لاتین نوشته می‌شود و نیازی به فارسی شدن آن نیست. روشن نیست معاون رییس‌جمهور چه گره‌ای را در شیوه کنونی نسخه‌نویسی پزشکان دیده که برای باز کردن آن، این پیشنهاد را داده. نگارنده بر آن است که گره وجود دارد و آن ناخوانا بودن نسخه است. این کار، بیمار را به دردسر می‌اندازد. برای نمونه نسخه ناخوانا اگر در شهرستان نوشته شده باشد، در شهرستان‌های دیگر و در تهران خوانده نمی‌شود و نسخه‌ نوشته شده از سوی پزشکی در یکی از بخش‌های تهران هم در شهرستان‌ها و در داروخانه‌های محل‌های دیگر تهران خوانده نمی‌شود. یک بیمار را در نظر بگیرید که از روستا یا شهرستان به تهران یا شهرستانی دیگر رفته و از پزشکی نسخه‌ای ناخوانا دریافت داشته و به محل خود بازگشته است. هیچ داروخانه‌ای نمی‌تواند نسخه او را بخواند و داروهای او را تحویل دهد. چه باید کرد؟ به ویژه اگر دسترسی به آن پزشک وجود نداشته باشد. برای نمونه پزشک در بیمارستان یا درمانگاهی مستقر بود و بیمار را معاینه کرد و برایش نسخه نوشته است. وقتی نسخه به داروخانه می‌رسد پزشک در دسترس نیست و امکان ارتباط با وی وجود ندارد. ناروشن بودن دستور مصرف دارو، در نسخه‌هایی که پزشک دستور مصرف ویژه‌ای داده است هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. آنچه گفته شد درباره نسخه‌های ناخوانا ممکن است روی دهد اما این پدیده به زبان نسخه مربوط نمی‌شود. این امر ناشی از ناخوانا بودن متن نسخه است. نسخه به هر زبان که نوشته شود، ممکن است خوانا یا ناخوانا باشد. فارسی‌نویسی نسخه می‌تواند سبب‌ساز مشکل‌های دیگر هم بشود:

۱) مصرف داروی بی‌اثر یا تاریخ‌گذشته: بیمار نسخه را می‌خواند و در میان داروهای مانده از پیش، آن دارو را پیدا کرده و مصرف می‌کند. اگر دارو دوزهای گوناگون داشته باشد، ممکن است بیمار به آن توجه نکند. به طور کلی این امر نظارت فنی داروساز را از شیوه مصرف دارو حذف می‌کند.

۲) مصرف نکردن داروی تجویزشده به تشخیص خود بیمار یا توصیه دیگران: اگر بیمار یکی از داروهای نسخه را در خانه نداشته باشد یا از دارویی به هر دلیل خوشش نیاید، ممکن است از مصرف آن دارو بگذرد و مجموعه داروی نسخه را ناقص مصرف کند.

۳) مصرف داروها به جای یکدیگر: ممکن است بیمار به داروهای خود نگاه کند و یکی از داروهای نسخه را نداشته باشد و به جای آن، از داروی دیگری که دارد استفاده کند. برای نمونه آزیتروماسین را به جای اریتروماسین یا کلرامفنیکل را به جای کلینداماسین و برعکس استفاده کند.

۴) کامل نکردن دوره درمان: ممکن است بیمار دوره کامل درمان را انجام ندهد و داروهای تزریقی را مصرف نکند. ناگفته نماند که داروخانه‌ها زبان موجود نسخه‌نویسی را بهتر از هر زبانی می‌خوانند. مشکل از زبان نسخه نیست. مشکل از ناروشن‌نویسی و ناخوانا‌نویسی برخی از پزشکان است.

چه باید کرد؟

هر کس می‌تواند در این زمینه پیشنهادی داشته باشد. پیشنهاد نگارنده، روشن نوشتن نسخه است. در زمان کنونی، نوشتن ماشینی نسخه (دستی یا رایانه‌ای) راه‌حل این مشکل است. اکنون کار با رایانه همه‌گیر شده است و در روند درمان نیز می‌توان آن را به کار گرفت. چند سال پیش سازمان‌های بیمه‌گر در این راه پیشتاز شدند و تصمیم گرفتند که رایانه‌ای کردن مطب و داروخانه را در دستور کار خود قرار دهند. در نخستین مرحله، رایانه‌ای کردن کار داروخانه‌ها در برنامه قرار گرفت و کار تا اندازه‌ای انجام شد اما مطب‌ها از این برنامه باز ماندند. وعده‌های خوبی هم از سوی سازمان‌های بیمه‌گر داده شد. برای نمونه می‌گفتند اگر مطب‌ها و داروخانه‌ها رایانه‌ای شوند و با یکدیگر و مرکز بررسی نسخ سازمان‌های بیمه در تماس باشند، طلب آنها به روز پرداخت خواهد شد. راه‌حل همان است که گام اولش برداشته شد ولی پیش نرفت. باید گام‌های دیگر برداشته شود.

دکتر رسول اسلامی