۵ دشمن باروری

بیش از ۱۵ درصد زنان در زمانی در طول زندگی برای باردار شدن، دچار مشکلاتی می‌شوند. باردار نشدن زمانی یک مشکل خوانده می‌شود، که فرد بعد از یک سال تلاش، همچنان ناکام مانده باشد. …

بیش از ۱۵ درصد زنان در زمانی در طول زندگی برای باردار شدن، دچار مشکلاتی می‌شوند. باردار نشدن زمانی یک مشکل خوانده می‌شود، که فرد بعد از یک سال تلاش، همچنان ناکام مانده باشد. از آنجا که مشکلات باروری گریبانگیر بیش از ۳/۷ میلیون زوج آمریکایی شده و در سایر نقاط جهان نیز این مشکل تا همین حدود شایع است، همه ساله تحقیقات وسیعی پیرامون اثرات شیوه‌ زندگی و رژیم غذایی بر این عارضه انجام می‌شود...

در حدود یک سوم از مشکلات باروری گزارش شده، اشکال از جانب مرد است. یک سوم از جانب زن و یک سوم باقی مانده از سوی هر دو زوج است. مشکلات مردان معمولا به تعداد اسپرم‌های سالم مربوط می‌شود ولی مشکلات زنان می‌تواند ناشی از چند عامل مختلف باشد: مشکلات ساختاری رحم، لوله‌های فالوپ مسدود شده و در اغلب موارد تخمک‌های ناسالم. رژیم‌های غذایی و شیوه زندگی هم می‌توانند عامل به وجود آورنده این مشکلات باشد. در اینجا به چند مورد از این موارد اشاره می‌کنیم.

۱) اضافه‌وزن

وزن زنان می‌تواند قدرت باروری آنان را تحت تاثیر قرار دهد. در حقیقت، طبق تحقیقات انجمن پزشکی تولید مثل آمریکا، ۱۲ درصد ناباروری‌ها ناشی از نامتعادل و نامناسب بودن وزن افراد است. میزان کم چربی بدن مقدار هورمون استروژن را به قدری کاهش می‌دهد که قدرت باروری را از بین می‌برد. همین‌طور زیاد بودن چربی بدن میزان هورمون استروژن را افزایش می‌دهد که در این حال این هورمون مثل قرص‌های ضدبارداری عمل کرده و تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند. همچنین چاقی، باعث می‌شود تا درمان‌های موجود کارساز نباشند. تنها زنان نیستند که با اضافه وزن قدرت باروری را از دست می‌دهند. مطالعات مختلف نشان می‌دهند که اضافه وزن مردان تولید اسپرم‌های ناسالم را افزایش می‌دهد. تعدادی از محققان توصیه می‌کنند که مردان برای حفظ قدرت باروری، باید مقدار فراوانی سبزیجات و میوه‌های تازه مصرف کنند. این مواد با فراهم کردن آنتی اکسیدان‌، از آسیب دیدن اسپرم‌ها جلوگیری می‌کنند ولی در کل، تحقیقات نتایج مختلف و متفاوتی ارایه کرده‌اند.

۲) سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

این بیماری ناشی از عملکرد غیرطبیعی غدد درون ریز بدن است که اغلب تخمک‌گذاری را دچار مشکل می‌کند. در زنانی که به این اختلال گرفتارند، میزان هورمون‌های جنسی و هورمون انسولین نامتعادل است و تولید تخمک و چرخه‌ قاعدگی اغلب دچار مشکل می‌شوند. علاوه بر نازایی، این اختلال خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و انواعی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. خوشبختانه، کاهش وزن فقط به میزان ۵ درصد برای طبیعی شدن سطح هورمون‌ها در بدن و بازگشت قدرت باروری کافی است. فعالیت‌های فیزیکی منظم نیز اثر به سزایی دارند. همین‌طور رژیم غذایی حاوی فیبر نیز مهم است.

۳) کم خونی

کمبود سلول‌های خونی سالم ناشی از کمبود آهن، کمبود ویتامین ۱۲B و کمبود فولات، با ناباروری رابطه‌ مستقیم دارد. تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است ولی می‌توان گفت که زنان می‌توانند با رژیم غذایی سالم، از بروز بسیاری از انواع کم خونی‌ها پیشگیری کنند. برای پیشگیری از کمبود فولات مقدار فراوانی سبزیجات و حبوبات مصرف کنید. اگر از محصولات حیوانی استفاده نمی‌کنید (ازجمله لبنیات)، از غذاهای غنی شده و مکمل‌های غذایی برای دریافت میزان کافی ویتامین۱۲ B استفاده کنید.

۴) رژیم غذایی ناسالم

عادت‌های غذایی متعادل و سالم می‌تواند به قدرت باروری کمک کند. در یک مطالعه‌ وسیع، بیش از ۱۷۰۰۰ پرستار گزارش دادند زنانی که رژیم‌های غذایی مناسب دارند، حدود ۶۶ درصد کمتر به اختلالات باروری و تخمک‌گذاری دچار می‌شوند. زنان مورد مطالعه در این تحقیق رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع نشده (این چربی در روغن زیتون و آجیل یافت می‌شود) و پروتئین‌های گیاهی و چربی‌های ترانس بسیار کم داشتند. این نوع عادت‌های غذایی باعث می‌شوند که میزان انسولین به طور طبیعی به حد معمولی برسد و این امر باعث مهیا شدن آنتی اکسیدان‌‌های ضروری می‌شود.

۵) استعمال دخانیات

استعمال دخانیات، قدرت باروری را هم در مردان و هم در زنان تهدید می‌کند. تنباکو در زنان خطر به وجود آمدن جهش‌های ژنتیکی را در تخمک افزایش می‌دهد. علاوه بر این در مردان باعث تولید اسپرم‌های ناسالم، کاهش میزان تولید اسپرم و اختلال در قدرت حرکتی اسپرم‌ها می‌شود. همچنین نیکوتین و سایر مواد شیمیایی، تخمک‌گذاری را با کاستن از میزان ترشح استروژن دچار مشکل می‌کنند. باید توجه داشت که نتایج بسیاری از این تحقیقات تنها رابطه‌ بین شیوه‌ زندگی و بیماری‌ها را مشخص می‌کنند، و در بیان علت وقوع این پدیده‌ها ناتوان‌اند.

دکتر آزیتا صفارزاده

متخصص زنان