وقتی پرولاکتین زیاد می شود...

پرولاکتین نام هورمونی است که در طول دوران بارداری از قسمت جلویی غده هیپوفیز مادر ترشح و باعث می‌شود تا بافت‌ پستان تکامل‌یافته و شیر در آن تولید شود. طی بارداری غده هیپوفیز …

پرولاکتین نام هورمونی است که در طول دوران بارداری از قسمت جلویی غده هیپوفیز مادر ترشح و باعث می‌شود تا بافت‌ پستان تکامل‌یافته و شیر در آن تولید شود. طی بارداری غده هیپوفیز مادر پرولاکتین زیادی می‌سازد (۱۰ برابر حالت عادی) و پس از تولد کودک با مکیدن ممتد پستان‌ها، غده هیپوفیز را همچنان تحریک می‌کند که به ساخت پرولاکتین ادامه دهد.

پس تنها زمانی که افزایش پرولاکتین داریم، در دوران شیردهی است و اگر در مواقع دیگر مشاهده شود یعنی باید به دنبال بیماری خاصی بگردیم. از جمله مشکلاتی که می‌توانند به افزایش پرولاکتین منجر شوند:

۱) تشکیل توموری در همان ناحیه از هیپوفیز در مغز است در این حالت سلول‌های طبیعی که پرولاکتین می‌ساختند، تغییر شکل یافته و به تومور تبدیل می‌شوند (پرولاکتینوما) و بی‌دلیل هورمون می‌سازند.

۲) گاهی سلول‌های تومور خودشان پرولاکتین نمی‌سازند اما به ساقه هیپوفیز فشار می‌آورند و موجب ترشح هورمون پرولاکتین می‌شوند.

۳) بیماری‌های مزمن مانند نارسایی کلیه یا بیماری مزمن کبدی

۴) مصرف برخی داروهای اعصاب یا مصرف قرص استروژن.

۵) بیماری‌هایی مانند کم‌کاری اولیه تیرویید یا برخی مواقع ضربه یا ترومایی که به قفسه سینه وارد شود. علائم افزایش پرولاکتین عبارتند از: اختلال عادت‌های ماهیانه به صورت پریود نامنظم یا قطع عادت ماهیانه، با اینکه فرد باردار نیست و گاهی حتی مجرد است ترشح شیر از پستانش دارد، وجود موهای زائد در صورت همراه جوش صورت. اگر هورمون پرولاکتین در مردها افزایش یابد، موجب کاهش میل جنسی در اثر کاهش سطح هورمون‌های جنسی (تستوسترون) می?شود.

دسته دیگری از علائم به دلیل آن اثر فشاری که تومور موجود در هیپوفیز ایجاد کرده، حاصل می‌شوند مانند سردرد، اختلال دید (تومور به محل کوچک موجود فشار می‌آورد یعنی جایی که عصب بینایی در آنجاست) به?طوری که دید جانبی یا طرفین تار شود و حالت تهوع، درنهایت اثر فشاری روی ناحیه‌ای که هورمون‌های بیضه را می‌سازد، کاهش میل جنسی نیز دیده می‌شود. در یک کلام، روی همه سلو‌ل‌هایی که در آن ناحیه مسوول ساختن انواع هورمون‌ها هستند، اثر می‌گذارد و توده بزرگ شده همه چیز را مختل می‌کند و شاید فرد با علائم مشکل غده فوق کلیوی مراجعه کند.

درمان بستگی به این دارد که آیا سلول‌های تومور موجود، خودشان پرولاکتین می‌سازند (پرولاکتینوما) یا به دلیل اثر فشاری تومور از منطقه دیگری هورمون ساخته می‌شود. درباره در صورت احتمال اول یعنی پرولاکتینوما، ابتدا سعی می‌کنیم دارودرمانی را شروع کنیم تا تومور در هر سایزی هست کوچک شود که نوع دارو و مقدار تجویز بر اثر میزان پرولاکتین در خون تفاوت می‌کند. اما اگر دیدیم توده دیگری است که در اثر فشار آن ترشح پرولاکتین حاصل می‌شود، حتما و به سرعت اقدام به جراحی و برداشتن تومور می‌کنیم.

دکتر محمد مهاجری تهرانی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران