سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
زبان قانون گریزان و هنجارشكنان
كمتر كسی در جمع جوانان معنای صحبت‌های آنان را می‌فهمد. آنها زبانی ساخته‌اند كه شرط دانستن‌اش جوان بودن است. خیلی از ما معنای «پژو حسرتی»، «مخ كسی را چت كردن»، «زاخار»، «زیدوفسكی» و... را نمی‌دانیم و البته حدس هم نمی‌زنیم. دكتر سید مهدی سمایی با صبر و حوصله لغات و معانی زبان جوانان را گرد آورده و نشر مركز آن را با نام فرهنگ لغات زبان مخفی منتشر كرده است. این كتاب كه در یك ماه به چاپ دوم رسید یكی از مطرح‌ترین كتاب‌های دو سه ماه اخیر است كه در بیشتر مجامع فرهنگی درباره‌اش صحبت می‌شود. كتاب مقدمه‌یی درباره جامعه‌شناسی زبان دارد و دكتر سمایی در این مقدمه نوشته است: «... زبان یك رفتار اجتماعی است. هر جامعه كه به زبانی واحد تكلم می‌كند ملزم به رعایت این رفتار است. گروه‌های اجتماعی موجود در هر جامعه نیز تابع قواعد كلی زبان آن جامعه هستند. هنجارهای گروهی خاص خود نیز هستند كه در زبان جامعه تغییراتی متناسب با هنجارهای گروهی خود می‌دهند و این یكی از راه‌های به وجود آمدن گونه‌های اجتماعی زبان است. بدین معنی كه جامعه مفروض، بسته به تمایلات و سلایق و اعتقادات گروه‌های اجتماعی رفته رفته همگنی‌اش از دست می‌رود و گونه‌هایی تا حدی متفاوت با آن زبان به وجود می آید.» دكتر سمایی توضیح می‌دهد كه زبان مخفی یا «آرگو» یكی از گونه‌های اجتماعی زبان است و نخستین بار سارقان و راهزنان و افرادی كه رفتار خلاف قانون داشتند، چنین زبانی را فراهم آوردند.
لفظ آرگو ریشه فرانسوی دارد و اولین بار آن را در قرن پانزدهم به كار برده‌اند. زبان مخفی معاصر را دو گروه ابداع می‌كنند و به كار می‌برند. نخست قانون گریزان، چون به زبانی نیاز دارند كه حافظ افكار و مقاصدشان باشد و نامحرمان نتوانند از آن راه به دنیای آنان وارد شوند. دومین گروه كسانی هستند كه خلاف هنجارهای جامعه رفتار می‌كنند. هنجارهایی كه رعایت نكردنشان باعث شماتت یا انگشت نما شدن می‌شود. مولف می‌افزاید: «زبان مخفی در اصل یك زبان مستقل نیست و یكی از شكل‌ها و گونه‌های هر زبان معیار است. زبان مخفی عمدتا در حوزه واژگان و تا حدی اصطلاحات و عبارت‌های فعلی ابداع و زایده هر زبان می‌شود. بخشی از این واژه‌ها به سبب كثرت استعمال به زبان مردم كوچه و بازار راه پیدا می‌كند و جزیی از زبان معیار می‌شود. «دكتر سمائی در سابقه بررسی زبان مخفی آن را دارای مشابهت‌های زیاد با زبان عامیانه می‌داند و معتقد است زبان عامیانه راهی است برای رسیدن به زبان مخفی. پیش از این فرهنگ‌های متعددی برای زبان عامیانه تدوین شده است. فرهنگ لغات عامیانه محمد علی جمالزاده، فرهنگ عوام میرقلی امینی، كتاب كوچه احمد شاملو، فرهنگ فارسی عامیانه ابوالحسن نجفی، فرهنگ لغات عامیانه و معاصر رضا انزابی نژاد.
و آثاری كه به نوعی با زبان مخفی مربوطند: مجموعه لغات و اصطلاحاتی كه سید ابراهیم نبوی در ضمیمه كتاب سالن ۶ از زبان مخفی زندانیان گرد آورده، بخشی از لغات كتاب فرهنگ جبهه سید مهدی فهیمی و فرهنگ اصطلاحات عامیانه جوانان مهشید مشیری.
درباره كاربرد معنایی كلمات زبان مخفی، دكتر سمایی توضیحات دقیقی داده و پس از ذكر مدخل‌ها و معانی آنها، لغات را از نظر حوزه‌های معنایی به سیزده قسمت تقسیم كرده است. مثلا در حوزه اسامی فریبكاران و اسامی و فعل‌های مربوط به فریب آمده است: دودره كردن، سرپیچ را به دست كسی دادن، مخ كسی را تیلیت كردن.
و در حوزه اسامی جنس مخالف: زاخار، زیدوفسكی، دوخی، تصادفی، كینگ كونگ...
الفاظ و افعال مربوط به امنیت و اطلاعات و حفظ اسرار: آنتن، آمار گرفتن، كاكتوس، كیو دادن، ریسیور، شیرین پلو و... در حوزه ایجاد ارتباط و ابراز عواطف: برای یكدیگر: لاو تركاندن، توكار كسی بودن، فاز دادن، تریپ لاوی شدن، آماردادن، حال پخش كردن و... در حوزه اسامی مزاحمان و افعال مربوط به مزاحمت: آویزان، تاول، زیگیل، گیرسه پیچ، كلیك كردن، سریش و... حوزه نام اشخاص غیرمتجدد: ابوالحسن، اشكول تپه، اف جی اس، فول جواد سیستم، جواد مخفی، منیجه، رپ مخفی و ...
مامور: ژولیت، مغز، نیرو ،كلان (مخفف كلانتری)
در حوزه اسامی و افعال و تركیبات مربوط به حالات روانی: اعصاب كسی را تیلیت كردن، بی‌كلاج، تو حس بودن، چت اوغلی، روغن ریزی داشتن، قاط زدن و ...
در حوزه نام اشخاص كودن: دامبولی، شیویل، دونبش، شلغم، چپول، دنبه، قاق، غضنفر و ...
نام خودروها: پژو حسرتی، پژو كارمندی، جواد مخفی (پژو آردی)، حاصل ازدواج فامیلی، جا صابونی، كوالا، رنو تحصیل كرده، اپل عقب افتاده و دوو منگل (ماتیز)، عروس دهاتی (پژو پرشیا) و ...
زی ذی ، زذایی: صورت اختصار زن ذلیل كتاب فرهنگ لغات زبان مخفی در چاپ دوم با تیراژ ۵۰۰۰ نسخه در ۱۱۶ صفحه، به قیمت ۱۲۰۰ تومان توسط نشر مركز منتشر شده است. این كتاب در مجموع ۵۲۴ مدخل دارد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست