روزه، قرص‌ ضدبارداری و ترومبوز سینوسی

متاسفانه هر سال در ماه مبارک رمضان، بخش‌های مغز و اعصاب برخی بیمارستان‌ها پر می‌شود از خانم‌هایی که برای به تاخیر انداختن زمان قاعدگی خود از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرده‌اند …

متاسفانه هر سال در ماه مبارک رمضان، بخش‌های مغز و اعصاب برخی بیمارستان‌ها پر می‌شود از خانم‌هایی که برای به تاخیر انداختن زمان قاعدگی خود از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرده‌اند و به یک اختلال مغزی تحت عنوان ترومبوز سینوسی دچار شده‌اند. البتهه معنی این سینوس با آن معنی که در ذهن مردم است فرق می‌کند. منظور از این سینوس، ورید‌های مغز است که خون را از مغز خارج می‌کنند. وقتی چند تا از سیاهرگ‌های مغز به هم می‌پیوندند، یک حفره یا سیاهرگ بزرگ تشکیل می‌‌شود که به آن سینوس می‌گویند و نباید آن را با سینوس‌‌های بینی اشتباه گرفت...

از آنجایی که مغز در داخل جمجمه استخوانی قرار دارد، دارای یک محدودیت حجمی‌‌ است و میزان خون ورودی به مغز باید با مقدار خون در حال تخلیه از مغز در تعادل باشد. در غیر این صورت، فشار داخل مغز به شدت بالا می‌رود و این مساله موجب اختلال تخلیه خون از مغز و در نتیجه عدم تعادل در مقدار خون ورودی و خروجی مغز می‌شود. این عدم تعادل موجب تورم بافت مغز می‌شود. بروز این اختلال به یک عامل خاص مربوط نمی‌شود؛ بلکه مجموعه‌ای از عوامل موجب بروز این بیماری می‌شوند. موقعی که تمام عوامل لازم برای بروز بیماری در کنار هم وجود داشته باشد، این اختلال شروع به فعال شدن می‌کند و یکی از این عوامل، میزان قدرت و سرعت انعقاد خون در افراد است. عامل دوم جنسیت است. بیماری ترومبوز سینوسی، در خانم‌‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود که شاید مربوط به نوع هورمون‌های زنانه باشد. عامل سوم اضافه وزن است. این بیماری در افراد چاق و به خصوص در خانم‌های چاق بیشتر دیده می‌شود. نکته چهارم میزان آب موجود در بدن و خون است. هرچه مقدار آب موجود در خون بیشتر باشد، خون رقیق‌تر می‌شود و احتمال بروز این بیماری کمتر می‌شود. در شرایطی که فرد کمتر آب می‌نوشد ویا در جریان فعالیت زیاد عرق می‌کند (مانند تابستان‌‌ها ویا در ماه رمضان که کم آب می‌شوید)غلظت خون بیشتر شده و این افزایش غلظت، احتمال ایجاد لخته در سینوس‌های مغزی را افزایش می‌دهد. عامل بعدی بعضی داروها هستند که به دلایل مشخص یا غیرمشخصی سبب افزایش سرعت انعقاد خون می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این دارو‌‌ها قرص‌های ضدبارداری است و بعضی از خانم‌‌ها برای انجام فرایض این ماه از این قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند. از طرف دیگر، به دلیل روزه‌داری، آب بدن کم می‌شود و کلکسیونی از شرایط به نفع بیماری مهیا می‌شود. مهم‌ترین علامت پس از بروز لخته خون در سینوس‌‌ها، سردرد است که این سردرد می‌تواند درجات مختلفی از خفیف تا شدید داشته باشد. یک‌سری از این بیماران علاوه بر سردرد ممکن است دچار تشنج شوند و یا ممکن است در قسمتی از بدنشان احساس ضعف کنند. البته تشخیص این بیماری از سوی متخصص مغز و اعصاب به راحتی صورت می‌گیرد اما نکته مهم جلوگیری از بروز این بیماری در جمعیت خانم‌‌ها با یک اطلاع‌رسانی درست و همه جانبه است.

دکتر بابک زمانی/ متخصص نورولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران