قضاوت مردم مهم است

گمان نمی کنم سختی, حساسیت و وجود چشم های جزئی نگر به برنامه های انتخاباتی بر کسی پوشیده باشد برنامه هایی که خواسته و ناخواسته حساسیت های بسیاری از سوی همه اقشار جامعه و مدیران به دنبال دارد

گمان نمی‌کنم سختی، حساسیت و وجود چشم‌های جزئی‌نگر به برنامه‌های انتخاباتی بر کسی پوشیده باشد؛ برنامه‌هایی که خواسته و ناخواسته حساسیت‌های بسیاری از سوی همه اقشار جامعه و مدیران به دنبال دارد. به ‌یقین پاسخگویی به این حساسیت‌ها دشوار است، اما کیوان مدنی به‌عنوان کارشناس برنامه‌های اقتصادی و سیاسی چند نکته را کلید برون‌رفت و فائق آمدن بر این سختی و حساسیت‌ها می‌داند؛ نکاتی که در این مصاحبه بخوبی به آنها اشاره کرده است. کیوان مدنی، تهیه‌کنندگی برنامه‌هایی همچون حرف حساب، ماه عسل و شفاف را در کارنامه کاری خود دارد.

یک برنامه انتخاباتی برای آن‌که بتواند رضایت مخاطب را جلب و آگاهی‌رسانی کند، باید بر مبنای چه اهدافی تولید شود یا چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

افراد رسانه‌ای باید مقداری جلوتر حرکت کنند و دیدگاه‌های آنها مبتنی بر مطالعه و تمرکز باشد تا بتوانند مفاهیم را انتقال دهند. این افراد باید مانند پلی، عادلانه میان مردم و نامزدها باشند و با یک دیدگاه روشن، داده‌ها و خروجی‌ها را انتقال دهند تا معنی کاملی پیدا کند. به نظرم این بهترین کار است یعنی مطالعه، تحقیق و در ادامه انتقال داده‌ها به مردم.

گاهی یک برنامه انتخاباتی، مواردی را که شما به آن اشاره کردید دارد، اما مخاطب نمی‌تواند با این برنامه ارتباط برقرار کند. چرا؟

هر برنامه تلویزیونی اگر تحقیق و مطالعه داشته باشد، برنامه‌ساز حق انتخاب بیشتری برای انتقال پیام خود خواهد داشت. معمولا وقتی تحقیق محدود می‌شود یا خیلی جامع نیست، خروجی آن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و بیننده نمی‌تواند با این برنامه ارتباط برقرار کند. پس مردم باید کامل و درست بدانند.

اگر یک برنامه‌ساز قدرت دیدن و شنیدن مناسبی داشته باشد و خوب نیز انتقال دهد چند میلیون نفر از یک ماجرا مطلع می‌شوند و اگر درست تفکر نکند و نبیند حتما خروجی ضعیفی خواهد داشت و آنچه مخاطب میلیونی آن برنامه متوجه می‌شود، ضعیف و ناقص است. یک فرد رسانه‌ای اگر خوب تحقیق کرده باشد می‌تواند درست ببیند، بشنود و تحقیق کند.

از تحقیق صحبت کردید، منظورتان چیست؟ مثلا شناخت نوع نیاز مخاطب یا این‌که بهتر است چه خوراکی دریافت کنند؟

مردم از یک فرد که می‌خواهد به‌عنوان مسئول انتخاب شود چه در حوزه شهری به‌عنوان شورای شهر و چه در حوزه سران قوه مانند رئیس‌جمهور، مطالباتی دارند. یک برنامه‌ساز برای پاسخگویی به مطالبات مردم باید از قانون اساسی کشور خودش مطلع باشد، بنابراین باید قانون اساسی را به‌عنوان یک منبع ضروری مطالعه کنیم. آنگاه مطالباتی را که مردم دارند، می‌توان فهمید و روی آنها در برنامه انتخاباتی مانور داد.

اما اگر تابع احساس باشیم، ممکن است از قانون بگذریم، پس مطالبات مردم باید بر گرفته از آگاهی باشد. این آگاهی نیز بر مبنای شناخت قانون میسر می‌شود. ما اگر قانون را بشناسیم، می‌توانیم به مخاطب نیز آموزش دهیم. اما گاهی برداشت‌های مختلفی از قانون می‌شود که باید از سوی کارشناسان هدایت شود، بنابراین پس از تحقیق، بحث نظارت و کارشناسایی موضوع پیش می‌آید.

با این اوصاف اگر بخواهید برنامه‌های انتخاباتی تلویزیون را با نگاه آسیب‌شناسانه بررسی کنید چه موضوعاتی توجه شما را جلب خواهد کرد؟

تلویزیون هنوز حرکت جدی خود را شروع نکرده است، اما درکل معتقدم رسانه ملی نباید هیجان زده رفتار کند و قدرت تفکر و اندیشه مناسب را از دست دهد. ممکن است هیجان‌آفرین باشد که کاملا طبیعی است، چون مسأله انتخابات شور و هیجان ملی را به دنبال دارد، اما نباید شتاب‌زده و هیجان‌زده رفتار کنند تا از اصل موضوع دور نشوند. بهترین کار با طمانینه و تفکر رفتار کردن است.

یک برنامه تلویزیونی باید بتواند از آگاهی و اطلاع‌رسانی صرف خارج شود و گسترده‌تر عمل کند، مثلا این که مانع تخلفات انتخاباتی شود. به نظر شما چنین کاری در توان برنامه‌های انتخاباتی خواهد بود؟

مدیریت بحث نظارتی تلویزیون با سران سه قوه، با رهبری است و رسالت و خط‌مشی رسانه ملی مشخص شده است. به همین دلیل مدیران می‌دانند باید به کدام سمت حرکت کنند. تلویزیون دریچه‌ای برای شفاف‌سازی موضوعات است، پس باید همان آگاهی و بینش صحیح را به مردم انتقال دهد و مردم به حق و حقوق خودشان اشراف بیشتری پیدا کنند و نامزدها با دقت و وسواس نیز پاسخگوی واقعیت‌های مطالبات مردم باشند. تلویزیون آنتن خصوصی ندارد، بنابراین نمی‌توان به آن انگ‌هایی مانند تخلف زد و با توجه و خط‌مشی‌ای که برای مدیران اجرایی مشخص شده، راه درست را دنبال خواهند کرد.

اما منظور من تخلف خود تلویزیون نبود، بلکه جلوگیری از تخلفات انتخابی است.

با معرفی قانون به طور کامل و جامع و آگاهی دادن، مردم خود متوجه تخلفات خواهند شد. ما در تلویزیون قاضی نیستیم. رسانه ملی باید بخش واقعگرانه را بخوبی انعکاس دهد. مردم خود قضاوت می‌کنند.

این آگاهی‌دهی و انعکاس مناسب رسانه ملی تا چه میزان می‌تواند موجب افزایش مشارکت عموم در انتخابات شود؟

در این ۳۴ سال که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، رسانه ملی در این زمینه موفق بوده و هیچ گاه ناکام نمانده است. مردم، تلویزیون ایران را دوست دارند و حتی آنها که ماهواره نگاه می‌کنند مرجعشان تلویزیون خودمان است. واقعیت این است برخی افراد خارج‌نشین نیز تلویزیون ایران را مرجع می‌دانند.

در واقع اگر هنوز تلویزیون ما مرجع است برای حفظ این مرجعیت و جلب اعتماد مردم چه باید کرد؟

مشکلی که تلویزیون دارد، این است که نمی‌تواند بخشی از وقایعی را که در جامعه ما رخ می‌دهد بصراحت بیان کند.

چرا؟

علت همان صلاحدید بزرگ‌ترهاست؛ مثلا پدر یک خانواده نمی‌آید همه آنچه را بیرون از خانه برای او رخ داده است در خانه مطرح کند، چون بحران ایجاد می‌شود. بلکه باید خروجی‌های خود را کنترل کند تا خانواده مقتدر و پا بر جا بماند. اعتماد مردم زمانی جلب می‌شود که خود را در رسانه ببینند، اما این‌که تلویزیون باید کمی بازتر عمل کند امری مشخص است.

ما از ظرفیت‌های رسانه به اندازه کافی در انتخابات بهره برده‌ایم؟

شاید همه ما معترض باشیم که از آن ظرفیت گسترده به طور کامل استفاده نشده است. جناح‌های مختلف که قرار است سیاستگذار باشند هنوز تکلیف خود را بدرستی مشخص نکرده‌اند، مثلا با توجه به نزدیک‌شدن زمان انتخابات، هنوز همه کاندیداها مشخص نیستند و این صف‌بندی در بیرون هنوز قامت راست نکرده که رسانه ملی بر اساس اطلاعاتی که می‌گیرد، اقدام به تولید، ساخت، تفسیر و تحلیل کند. مردم می‌خواهند نماینده خود را با شناخت و بدرستی انتخاب کنند، اما متاسفانه در حال از دست دادن زمان هستند، چراکه نماینده‌ها هنوز تکلیفشان با خودشان مشخص نیست. در صورت اعلام همه برنامه‌ها، تلویزیون استراتژیک خود را مشخص و برنامه‌هایش را ارائه خواهد کرد. وقتی ما تا لحظه آخر ندانیم مهمانان برنامه‌های ما چه کسانی هستند کار سخت خواهد شد!

نظرتان درباره ایده راه‌اندازی شبکه انتخاباتی چیست؟

به‌عنوان یک کارشناس ضرورتی نمی‌بینم. به نظرم بهتر است مخاطب شبکه‌های مختلف تلویزیون برنامه‌های انتخاباتی را از زبان همان شبکه ببیند مثلا برنامه انتخاباتی شبکه چهار باید با شبکه سه تفاوت داشته باشد، چراکه مخاطب آنها متفاوت است.

اگر صحبت پایانی دارید، بگویید؟

دعا کنید ان‌شاءالله ماجرای انتخابات ختم بخیر شود و رسانه ملی بتواند بخوبی رسالت خود را انجام دهد.

مریم احمدی

گفت‌وگو با کیوان مدنی، کارشناس برنامه‌های اقتصادی و سیاسی سیما