نگاهی به هنر چاپ چوب

چاپ چوب به روشهای نقش برجسته و نقش منفی صورت می پذیرد در حالت نقش برجسته, كاراكتر و یا موضوع اصلی دست نخورده باقی می ماند و محیط پیرامونی آن بوسیله ابزار قلمزنی و برش, تراشیده می شوند

چاپ چوب یكی انواع تكنیك های چاپ است كه بعد هنری اش آن را در جامعه مدرن امروز ماندگار كرده است.امروزه این تكنیك هنری بیشتر در آسیای جنوب شرق؛ كشورهای چین و ژاپن؛ استفاده می گردد و در آن، متن، تصویر و یا نقوش زینتی بر روی پارچه، لباس و یا كاغذ چاپ می شوند.

چاپ چوب به روشهای نقش برجسته و نقش منفی صورت می پذیرد. در حالت نقش برجسته، كاراكتر و یا موضوع اصلی دست نخورده باقی می ماند و محیط پیرامونی آن بوسیله ابزار قلمزنی و برش، تراشیده می شوند.

در نتیجه سوژه اصلی به صورت تخت رنگ آمیزی شده و بر روی سطح مورد نظر به چاپ می رسد. فرم نقش منفی، عكس حالت پیشین است. این روش به دلیل ضرباهنگ قلم تراش بر روی چوب و رسیدن به بافت چوب بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. در چاپ چوب به مانند دیگر تكنیك های چاپ امكان چاپ چند رنگ وجود دارد و برای هر رنگ یك قالب چوبی در نظر گرفته می شود.

چه طرح به شكل منفی چاپ شود و یا مثبت سه تكنیك برای آن قابل اجرا است:

۱) شیوه مهری:

در این روش طرح مورد نظر به صورت استامپ یا قالب مهری تهیه شده و بر روی كاغذ و یا هر سطح دیگری به چاپ می رسد. این روش در اروپا برای چاپ نقوش زینتی بر روی البسه مورد استفاده قرار می گرفت. در ایران همینك نیز از قالب های مهری برای طرح زنی بر روی پارچه های قلمكار استفاده می شود.

۲) چاپ غلتكی:

طرح مورد نظر چه به صورت مثبت و یا به صورت منفی بر روی قالب چوبی منتقل شده، پس از رنگ آمیزی، كاغذ و یا پارچه بر روی آن قرار گرفته و هر دو از زیر غلتكی سنگین عبور كرده و در نتیجه طرح به روی سطح منتقل می گردد.

۳) چاپ روزنامه ای:

این شیوه در قدیم برای انتشار كتاب و متون استفاده می شود. روش كار، تركیبی از روش مهری و چاپ غلتكی است. حروف الفبا تك تك بر روی قالب های چوبی حكاكی شده و سپس در كنار هم قرار می گرفت و بعد با عبور غلتك از روی آن بر روی كاغذ منتقل می گشت.

این روش به خصوص در چین باستان كه هر كاراكتر معرف یك كلمه است بسیار مورد استفاده قرار می گرفت.در كشورهای چین وكره، چاپ چوب به گسترش ادبیات عرفانی و منظومات و منثورات كمك شایان توجهی نمود. بسیاری از تعالیم بودا بدین شكل چاپ و در اختیار مردم قرار می گرفت.

رنگ در تكنیك چاپ چوب آسیای جنوب شرق نقش مهمی را ایفا می نماید. استفاده از رنگ مایه های متنوع در بسیاری از آثار مكتوب به جای مانده از دوران كهن كه با چاپ چوب تكثیر شده اند به چشم می خورد.

در ژاپن به چاپ چند رنگ چوب در اصطلاح «نی شی كیه» گفته می شود. چاپ چند رنگ در این سرزمین از سال ۱۷۶۰ تاكنون علاقه مندان خود را دارد و همچنان به حیات خود ادامه می دهد. اروپائیان برخلاف ساكنان قاره آسیا، خیلی زود از چاپ چوب دل بریده و به استفاده از حروف سربی پرداختند.حكاكی روی چوب در جهان هنر،ازتكنیك های مورد توجه هنرمندان به شمار می رود.

چوب، به لحاظ داشتن بافت های طبیعی، پس زمینه های بدیعی را در اختیار هنرمند قرار داده با خلاقیت هنرمند در استفاده از این زمینه و مهارت قلمزنی وی بر روی آن تصاویر جذابی به چاپ می رسند. طبیعی بودن چوب امكان چاپ چندباره را از قالب چوبی می گیرد و لذا ارزش آثار چاپ شده بالاتر می رود.