آینده فرهنگی و جمعیتی ژاپن در آسیا

در مطلب زیر تحلیلگر فوربس با اشاره به نوع پراکندگی جمعیتی ژاپن و رشد آن در مورد آینده اقتصادی و اجتماعی این کشور پیش بینی هایی می کند

در مطلب زیر تحلیلگر فوربس با اشاره به نوع پراکندگی جمعیتی ژاپن و رشد آن در مورد آینده اقتصادی و اجتماعی این کشور پیش‌بینی‌هایی می‌کند. جالب این جاست که نویسنده گرچه معتقد است که مساله جمعیتی ژاپن مانند بسیاری از دیگر مسائل اجتماعی- اقتصادی در دیگر نقاط دنیا، مساله‌ای کاملا منحصر به فرد است، اما می‌توان از آ‌نها حکمت‌هایی برای مسائل منطقه‌ای بیرون کشید.

یکی از انگیزه‌های من برای مطرح کردن موضوع «ژاپن به کجا می‌رود؟» این بود که در خیلی از مسائل مهم مثل جمعیت، رفاه سالمندان و سیاست‌های مالی، دولت ژاپن در یک وضعیت بحرانی قرار دارد. وضعیتی که خیلی از کشورهای دیگر مثل آمریکا و چین ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور به آن برسند. در نظر من، بررسی این موضوع که ژاپن با مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می‌کند می‌تواند برای سایر کشورها- مثل آمریکا که با مشکلاتی از این دست روبه‌رو است- بسیار آموزنده باشد.

در عین حال معتقدم مسائل ژاپن مانند هر کشور دیگری و حتی بیش از سایر کشور‌ها منحصر به خود این کشور است و این منحصر به فرد بودن- که در مواردی مثل مورد غافلگیرکننده شرکت الیمپوس آقای مایکل وودفرد بروز می‌کند – موجب رشد و ترقی این کشور نیز شده ‌است.

به علاوه، به عنوان آخرین نظر خود باید بگویم که بسیاری از روش‌های ژاپنی‌ها برای حل مشکلات (مانند مسائل مربوط به تمدن ژاپن) از روش‌های موجود کارآمد‌تر بوده و حتی می‌تواند الگویی برای سایرین قرار گیرد. به طور دقیق‌تر می‌توان گفت که ژاپن توانسته طی ۱۰۰ سال گذشته الگویی ایده‌آل (و دست‌نیافتنی) برای سایر کشورهای آسیایی (به غیر از چین) که به دنبال توسعه هستند، ارائه کند.

حال می‌خواهیم ببینیم ژاپن چگونه توانسته طی این سال‌ها از پس برخی مشکلاتش بربیاید؟

به مهم‌ترین معضل این کشور می‌پردازیم: جامعه ژاپن توانسته بدون اعمال سیاست تک فرزندی اجباری از سوی دولت – آن گونه که در چین اجرا می‌شود- به اهداف کنترل جمعیتی خود دست یابد و هم‌اکنون رشد جمعیت منفی را تجربه می‌کند. بر اساس پیش‌بینی‌های رسمی، تا سال ۲۰۶۰، جمعیت این کشور از ۱۲۸ میلیون نفر کنونی به ۸۷ میلیون نفر خواهد رسید.

همچنین، افراد بالای ۶۵ سال ۴۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل خواهند داد و جمعیت نیروی کار به نصف مقدار کنونی کاهش خواهد یافت. چنین کاهش شدید جمعیتی که از لحاظ تاریخی هم بی‌سابقه است (اگر شیوع طاعون در قرن ۱۴ در اروپا را در نظر نگیریم)، قطعا به جهات مختلف ژاپن را دچار تغییر خواهد کرد که البته عمده این تغییرات مایوس‌کننده هستند.

خیلی از کشور‌ها – اگر نگوییم اکثر آن‌ها – به خصوص کشورهای غربی، مهاجرت در مقیاس وسیع از سایر کشور‌ها به ژاپن را به عنوان راه‌حل این موضوع پیشنهاد می‌کنند. امروزه اکثریت قریب به اتفاق ژاپنی‌ها این راه‌حل را زیان‌بار‌تر از خود مشکل می‌دانند و من با نظر آن‌ها موافقم.

«چندگانگی فرهنگی» پدیده‌ای پذیرفته‌شده در آمریکا است، اما چه در مقام نظریه و چه در مقام عمل در ژاپن پذیرفته نیست. به استثنای چینی‌ها و تایوانی‌ها که نشان داده‌اند میل و توانایی تطبیق با جامعه و فرهنگ ژاپن را دارند، دیگر خارجی‌ها به ندرت موفق می‌شوند خود را به جامعه ژاپنی بقبولانند.

به طور کلی جامعه ژاپن نمی‌تواند مهاجران زیادی را در خود بپذیرد و ورود جمعیت انبوه خارجی برای کار و اقامت دائم در این کشور برایشان بسیار پرهزینه خواهد بود.

من حدس می‌زنم در آینده شرایط به گونه‌ای رقم خواهد خورد که مهاجرت چینی‌ها و تایوانی‌ها به ژاپن، به آرامی افزایش یابد به نحوی که مردم آن را احساس نکنند و از این موضوع آزرده خاطر نشوند. با گذشت زمان آثار چنین سیاستی بسیار مثبت خواهد بود و یک اقتصاد قدرتمند و سایر پیشرفت‌های فرهنگی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت که در دهه‌های آینده ژاپن را به چین و سایرکشور‌های آسیایی همسایه نزدیک‌تر و از اروپا و آمریکا دور‌تر خواهد کرد.

با این اوصاف طیف جمعیتی ژاپن به گونه‌ای خواهد شد که در یک طرف آن جمعیت زیاد و رو به افزایش افراد سالمند است که به طور طبیعی علایقشان به سمت مسائل آرامش‌بخش و اصالت فرهنگی گرایش دارد (مسائلی مثل احیای جاده ابریشم) و در طرف دیگر آن تأثیر چینی‌ها و تایوانی‌های مهاجر مشاهده می‌‌شود. با این شرایط، می‌توان پیش‌بینی کرد که موقعیت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی روانی ژاپن در آسیا بسیار منسجم‌تر از گذشته شود.

در عصر داووس من(davos man نام یک انجمن اقتصادی بین‌المللی متشکل از سرمایه‌داران بزرگ از سراسر دنیا که مقر آن در شهر داووس سوئیس است) و جهانی شدن، فکر کردن به اینکه ژاپن به نوعی انزوا خواهد رسید، محلی از اعراب ندارد. ژاپن قرن‌هاست که مسیر خود را دنبال کرده و در آینده هم همین گونه خواهد بود.

مترجم: سعید لاریجانی

منبع: فوربس