سرمایه گذاری بر هیچ

خبر تعطیلی یک شرکت خودروسازی یکصد ساله در انگلیس هنگامی برای ما اهمیت می یابد که دریابیم علی رغم دو سال درگیر بودن شرکت ”روور“ به ورشکستگی و تلاش برای نجات خود, یک شرکت ایرانی در یک سال گذشته بیشترین تلاش را برای انعقاد قرارداد با این شرکت برای تأسیس خط مونتاژ آن در یکی از استان های محروم کشور به عمل آورده است

در هفته‌های اخیر وضع ناگوار شرکت خودروسازی روور خبر جنجال‌برانگیز بخش صنعت انگلستان شد. این شرکت، که نزدیک به یکصد سال در تولید انواع خودرو قدمت دارد، در سال‌های اخیر به‌تدریج رو به افول نهاده، در آستانهٔ ورشکستگی قرار گرفته بود. سال گذشته یک شرکت خودروسازی چینی در شانگ‌های برای نجات این کارخانه پیشنهاد داد تا با سرمایه‌ٔ ۲۶۰ میلیون دلاری قسمت عمدهٔ مالکیت آن را در اختیار بگیرد و نوسازی شرکت را آغاز کند. مذاکرات متعددی بین شرکت چینی و مدیران شرکت روور صورت گرفت که نتیجهٔ مثبتی در پی نداشت. شرکت چینی در نظر داشت که با سرمایه‌گذاری در ”روور“ از مدیریت بخش تحقیق و توسعه این شرکت استفاده کند و با طراحی و تولید مدل‌های جدید به بازار اروپا دست بیابد، اما دستیابی به این هدف از طریق مذاکره ممکن نشد. در این زمان وزیر خزانه‌داری انگلستان، که نفر دوم دولت این کشور به‌حساب می‌آید و به‌ندرت سفر می‌کند، در رأس هیئتی به چین رفت. این سفر نشانهٔ اهمیت نجات شرکت روور برای دولت تنها قول دادند که بررسی‌های خود دربارهٔ شرکت روور را ادامه دهند و تا ماه مارس ۲۰۰۵ نتیجه را به اطلاع مسئولان شرکت برسانند. زمان برای دولت کارگری انگلیس که قرار است در پنجم ماه مه (۱۵ اردیبهشت) انتخابات سراسری برگزار کند. بسیار اهمیت داشت و به همین سبب به موازات سیاست صبر و انتظار در ارتباط با مذاکرات چین، خود نیز به طراحی مجموعه اقداماتی برای نجات خودروسازی روور دست یازید. طرح دولت انگلیس شامل اعطاء وام ۲۰۰ میلیون دلاری به این شرکت بود. مذاکرات بین وزیر صنایع انگلیس و رؤسای اتحادیه‌های کارگری و نیز مدیران شرکت خودروسازی در هفته‌های اخیر به شدت ادامه یافت. لیکن با وجود همهٔ این تلاش‌ها در نیمهٔ فروردین‌ماه سال جاری ابتدا نظر منفی چینی‌ها برای انجام معامله به اطلاع شرکت رسید و سرانجام در رئز ۹ آوریل (۲۰ فروردین‌ماه) خبر شکست تلاش‌ها برای نجات کارخانه‌ و سقوط آن تیتر اول بسیاری از روزنامه‌های کثیرالانتشار انگلیس را به خود اختصاص داد. گرچه مقامات اقتصادی انگلیس اظهار می‌دارند که با ورشکستگی روور، یکصد سال فعالیت پویای انگلستان در امر خودروسازی پایان می‌پذیرد، اما در عین‌حال معتقد هستند با توجه به اینکه کشور آنها وارد مرحلهٔ جدیدی از اقتصاد خدماتی شده است بنابراین عوامل تولید از این بخش یعنی تولید خودرو به بخش‌های کارآمدتر منتقل خواهند شد. بنابراین از وضعیت پیش آمده برای روور چندان نگران نیستند. در این میان نکتهٔ عجیب مسابقه‌ای بود که در یک سال گذشته میان برخی علاقه‌مندان به این کارخانه در حال ورشکستگی در کشورمان برای انعقاد قرارداد با آن در گرفته بود تا خط مونتاژ برخی مدل‌های آن در ایران راه‌اندازی شود. سرانجام نیز یک شرکت برنده این مسابقه شد. طرفه آنکه این شرکت به مردم یکی از استان‌های محروم کشور قول داد تا با راه‌اندازی یک کارخانهٔ خودروسازی امکان رونق اقتصادی را در آن منطقه فراهم آورد. این شرکت، با تلاش‌ بسیار، قرارداد خرید و مونتاژ ۵۰۰۰ دستگاه خودرو را منعقد کرد و یکی دو هفته پیش از اعلام ورشکستگی، برای نهائی کردن قرارداد و ورود ۲۵۰ دستگاه اولیه مذاکراتی را در انگلیس انجام داد. به گفتهٔ منابع مطلع، بانک ملت نیز در آستانهٔ گشایش اعتبار برای این شرکت بود.

هم‌اکنون وضعیت شرکت روور زیر ذره‌بین قرار دارد و پس از اعلام خبر ورشکستگی سقوط آن، موضوع سوءاستفاده و سوءمدیریت در این شرکت به رسانه‌های انگلیس درز کرده است چندان که دولت این کشور در صدد است یک گروه تحقیق تشکیل دهد. در چنین شرایطی سرنوشت قرارداد خرید و مونتاژ روور در ایران در پرده‌ای از ابهام قرار دارد. حال پرسش مهم این است که چگونه وقت، انرژی و سرمایه‌هائی که در این راه صرف شده است بازگردانده می‌شود؟ آیا برای انجام این کار پولی از مردم دریافت شده است و آیا خودروئی پیش‌فروش شده است؟ مسئولان وزارت صنایع باید به این پرسش‌ها پاسخ دهند. چنین اتفاق‌هائی نشان می‌دهد که وزارت صنایع باید در برابر این‌گونه قراردادها از خود حساسیت‌ بیشتری نشان دهد و ضمن کسب اطلاعات لازم و در اختیار گذاشتن آن از تأثیر ورشکستگی این شرکت‌ها بر اقتصاد کشور جلوگیری کند.