یکشنبه, ۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 26 January, 2025
نقش زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ مشرق زمین
ایرانیان در حساسترین فراز تاریخ خویش ، آگاهانه اسلام را برگزیدند و به بركت همین گزینش آگاهانه ،دین مقدس اسلام را در مزرعهٔ جان خود به برگ و بار نشاندند .ایرانیان از همان آغاز گرایش به اسلام ، دل و اندیشهٔ خود را به این آیین سپردند و در همهٔ زمینه‌ها ذوق و ظرافت و توانایی و تسلط خود را به جهان اسلام نشان دادند. خانم پروفسور «آن ماری شیمل » ادیب ، مستشرق ، ایران شناس مشهور آلمانی و استاد به نام زبان فارسی در مورد اهمیت مقام و جایگاه رسول اكرم «ص » در زندگی و فكر مولانا و شمس و تجربه‌های روحانی می‌گوید: «برای فهمیدن فكر مولانا ، باید مقام پیامبری اسلام «ص » و عالم روحانی را نیز به خوبی شناخت » جوهره و مضمون نهفته در فرهنگ ،ادب و هنر اسلامی و ایرانی كه از كهن‌ترین اعصار تا كنون در قالب زیباترین و زیبنده‌ترین مظاهر ادبی و هنری ، پیام هدفدار هستی ، مسؤولیت انسان ، تلاش و پویایی اجتماعی و تعالی اخلاقی را منتقل كرده است ،برای هر پویندهٔ حقیقتی ،جذاب و زندگی بخش بوده است .خالقان این آثار با كاوشهای ژرف خود در زوایا و ظرایف عرفان اسلامی و ادب فارسی ،تحقیقات و تألیفات ارزنده‌ای به جا گذاشته‌اند . كتب مشهور ادب فارسی همچون گلستان ، بوستان ،مثنوی معنوی ، دیوان حافظ ،برای قرنها مورد توجه و جزو مواد درسی حوزه‌های علمیه بوده‌اند . وجود كتیبه های متعدد حاوی اشعار فارسی و نامهای شاعران چینیِ فارسی سرا در مساجد و مقابر چینی از فعالیتهای ادبی فارسی آنان طی قرنهای متمادی حكایت می‌كند . فارسی اولین و تنها زبان اسلامی رسمی چین
بود كه مورد استفادهٔ مسلمانان آن سرزمین قرار گرفت . «هادی العلوی » پژوهشگر عرب زبانی كه مجموعهٔ مسجد «دونسه » پكن (یكی از غنی‌ترین مجموعه‌های اسلامی چین را بررسی كرده است می گوید : «زبان فارسی و آشنایی با این زبان در كلیهٔ كتابهای خطی عربی سایه انداخته است ،در كتابهای خطی عربی ،اغلب توضیحات و تفسیرهای انتهای كتاب به زبان فارسی است و علاوه بر آن ،متن بسیاری از كتابهای خطی عربی به سبك فارسی است .»
اسلام در چین زیر نفوذ زبان فارسی گسترش یافت تا جایی كه حتی نیت نمازهای یومیه ،اسامی نمازها، شعایر اسلامی ،جمله های رسمی در عقد ازدواج و امثال آن هنوز به زبان فارسی ادا می‌شود .علاوه بر آن ، بسیاری از اصطلاحات اسلامی كه در خود ایران از شكلهای عربی آنها استفاده می‌شود ، در چین به فارسی ادا می‌گردد. در حوزه‌های علمیه سنتی در ایالات «سین كیانگ » ،«شاندونگ » و «شانسی » در چین ،فارسی ،زبانِاصلی آموزش بوده است . گسترش و كاربرد فعلی فارسی در بین مسلمانان و غیر مسلمانان چینی مورد تحقیق بسیاری از پژوهشگران چینی است .
اهمیت زبان فارسی ،به عنوان اولین زبان مذهبی و فرهنگی در میان مسلمانان چینی بر كسی پوشیده نیست. بیشتر مراكز مطالعات اسلامی یا كرسی‌های اسلام شناسی در اروپا ، تنگاتنگ و مستقیم با زبان و ادبیات فارسی دارند و برای مطالعات و شناخت خود از اسلام ،ناچارند زبان فارسی را فرا گیرند . زبان فارسی حلقهٔ اصلی ارتباط میان اسلام و غرب به حساب می‌آید . در بسیاری از دانشگاههای اروپا و آمریكا كه به تحقیق ،پژوهش و مطالعات اسلامی روی می‌آورند ،درس زبان فارسی به صورت اختیاری می‌باشد كه از متون عرفانی فارسی به عنوان بخش مورد علاقهٔ آن استقبال می‌شود . پس از گسترش اسلام در ایران ،ماوراء النهر كانون اصلی زبان و فرهنگ و ادبیات ایران و زادگاه شعر فارسی شد . به همین جهت است كه هم اكنون در جنوب اتحاد شوروی (سابق ) در همه جا آثار و بناهای متعددی از تمدن ایرانی ـ اسلامی به یادگار مانده است . بخش اعظم مطالعات شرقی و اسلامی در این كشورها را ایران و فرهنگ ایرانی تشكیل می‌دهد.
فارسی ،غنی ترین زبان از لحاظ ادبیات اخلاقی و دینی در میان مردم كشورهای آسیای مركزی ،افغانستان ، پاكستان، هند و تركیهٔ فعلی است . همچنین برای مردم كشورهایی چون پاكستان ، زبان فارسی وسیلهٔ خودسازی است . در این زمینه دكتر «سبط حسن رضوی » استاد برجستهٔ زبان فارسی در دانشگاه راولپندی اعتقاد دارد كه زبان فارسی وسیلهٔ خودسازی است . وی می‌گوید «اجداد ما پس از قرآن ،گلستان و بوستان را می‌خواندند و در پرتو آموزشهای اخلاقی و تربیتی آن خود را اصلاح می‌كردند .» «پروفسور محمد جان عالم » معاون و استاد دانشگاه دولتی پسران اسلام آباد ، در بخشی از مقالهٔ خود در روزنامهٔ اردو زبان «مركز» در سال ۱۹۸۰ نوشته است : « وقتی ما از گلستان و بوستان سعدی ،رباعیات خیام ، غزلیات حافظ و ادبیات دلپذیر مولانا سخن می‌گوییم . چگونه می‌توانیم از زبان فارسی محروم شویم . این زبان هم برای ما و هم برای ایرانیان ارزشمند است . بزرگترین ذخایر علمی مسلمانان آسیای جنوبی به زبان فارسی است .» همچنین زبان فارسی از زمانهای كهن در مصر مطرح بوده است .در گذشته ،این زبان یكی از زبانهای تحصیلی در دانشگاه الازهر پذیرفته شده بود و به عنوان زبان دوم در بخشهای فلسفه و تاریخ و زبان عربی دانشكدهٔ آثار اسلامی تدریس می‌شد . در برخی از كشورها نظیر یوگسلاوی ،از طریق اسلام ،واژه‌های فارسی مختلفی وارد زبان بوسنیایی شده است . نخبگان این سرزمین كه به تصوف و شعر گرایش داشتند ، همراه با این زبان ،فرهنگ ادبی شرقی به ویژه غزل ، رباعی ،مثنوی فارسی را وارد ادبیات بوسنی كرند .آثار شاعران بزرگ ایرانی نظیر فردوسی ، خیام ، سعدی ، عطار و به ویژه جلال الدین رومی به طور اجتناب ناپذیری در برنامهٔ درسی مدارس ،تكایا ، خانقاهها و خانه‌های افراد برجسته و خلاصه در هر جا كه به نوعی زبان فارسی و ادبیات عرفانی مطرح بود، گنجانده شد. مسلمانان بوسنی قرنها با نوشتن ادبیات خود به زبانهای تركی و فارسی ، مجموعه‌های ویژه‌ای به نام «دیوان ادبیات » فراهم آوردند . یك ضرب المثال بوسنیایی كه نشاندهندهٔ نفوذ زبان فارسی و فرهنگ اسلامی در این كشور و میزان علاقهٔ مردم به آن است می‌گوید :«زبان ساكنان بهشت عربی است اما اگر بخواهی به بهشت برسی باید زبان فارسی بدانی » ! این ضرب المثل به خاطر این است كه بهترین آثار علوم اسلامی به زبان فارسی چاپ شده است . به طور كلی در بسیاری از پژوهشهای خاورشناسی دانشگاهها در اروپا ،غرب و جهان اسلام ،زبان فارسی به عنوان یك زبان اصلی اسلامی مطرح بوده است . امتیاز مسلمانان منطقهٔ آسیای جنوبی كه صدها سال از مراكز درخشان فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است . نسبت به بخشهای غربی جهان اسلام ، استفادهٔ گسترده آنها از زبان فارسی است .حتی در برخی از مقاطع تاریخی این سرزمین ، زبان فارسی رسمیت و رواجی بیشتر از دیگر زبانها داشته است . ساكنان این نواحی برای استفاده از آثار گذشتگان و بهره برداری در مناسبات فرهنگی و دینی خود با پیشگامان اسلام و معرفت در منطقه ، آموزش فارسی را مقدمهٔ امری واجب می‌شمرده‌اند .از سوی دیگر برای بسیاری از ایران شناسان و كسانی كه به نحوی با زبان فارسی سروكار دارند ،مطالعهٔ كتابهای عرفانی فارسی جاذبهٔ بسیاری دارد .
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست