تقدیر بابت

نگاهی به تقدیرهای سیما از خود این رسانه

اصل تقدیر و تشکر و گفتن خسته نباشید به شخص یا اشخاصی که کاری دشوار یا حتی آسان و پیش پاافتاده را پشت سر گذاشته اند کار زیبا و بشردوستانه یی است که در تمام دنیا و در تمام فرهنگ ها از شرق تا غرب نمودهای عینی بسیاری دارد که تقریباً هر روز شاهد آن هستیم. برگزاری انواع و اقسام جشنواره ها و فستیوال های ادبی، هنری و حتی علمی و فناوری تنها نمونه هایی اندک از این نمود عینی هستند که البته تلفیق آن با فرهنگ خونگرم تر شرقی در کشور خودمان جلوه زیباتری به آن داده است.

از دهه های دور و پیش از پیروزی انقلاب جشنواره های تئاتری متعدد در کنار جشنواره فیلم تهران که بی شک در کنار اهدافی مانند ارزیابی سطح کیفی آثار یک سال، هدف تقدیر و تشکر و قدردانی از هنرمندان را نیز در دستور کار خود داشتند اولین گام های برنامه ریزی شده چنین حرکت های انسانی در کشور بودند که بعدها با پیدایش و شکل گیری جشنواره های ریز و درشت هنری که شاید معروف ترین آنها همین جشنواره های فیلم، تئاتر یا موسیقی فجر باشند ادامه پیدا کرد و تا امروز نیز ادامه دارد.

سیما یا همان تلویزیون نیز که قدمتی طولانی در ساخت انواع برنامه های نمایشی و غیرنمایشی دارد چند سالی است که با پی بردن به اهمیت برگزاری این گونه مراسم پس از پایان پخش مجموعه های تلویزیونی جلسه یی را به عنوان خسته نباشید و تشکر از زحمات گروه سازنده و با حضور مدیر شبکه تهیه کننده مجموعه و همچنین مقامات ارشد خود منجمله عزت الله ضرغامی رئیس این سازمان برگزار می کند. تا اینجای کار ظاهراً مشکلی نیست و همه چیز رنگ و بوی همان خسته نباشید گفتن و زدودن عرق آدم هایی را دارد که برای این کار متحمل سختی هایی شده اند اما مشکل از آنجایی شروع می شود که سیما سطح این جلسات را از یک تشکر و خسته نباشید ساده به جلسه تعریف و تمجید از عملکرد سازندگان مجموعه مورد نظر و در مقیاسی وسیع تر به تعریف از عملکرد عالی و بی نقص مدیران شبکه های تلویزیونی تغییر داده و جلسه تشکر از عوامل یک مجموعه به جلسه تعریف از خود و ستودن عملکرد مدیران یک مجموعه آن هم توسط مقامات ارشد همان مجموعه تلویزیونی تبدیل می شود؛ مجموعه یی که حتی اگر از جنبه های مختلف ساختاری و رسانه یی شایستگی تقدیر شدن را داشته باشد قاعدتاً و بر اساس اصل لزوم بی طرف بودن قاضی یا داور باید به وسیله یک گروه کارشناس و اهل فن مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته و در صورت کسب نمره قبولی توسط بالاترین مقام این سازمان مورد تقدیر قرار بگیرد. البته شاید هم در اوایل به راه افتادن چنین جلساتی هدف و نیت اصلی این گونه بوده ولی آنچه ظرف دست کم یک سال گذشته و در عمل مشاهده می شود این است که این جلسات نیز مانند بسیاری از جلسات و مراسمی که در آغاز با اهدافی عالی شروع به کار کرده اند امروز در ورطه عادت و تکرار و انجام وظیفه افتاده و به نظر می رسد فاکتور مهم میزان کیفیت یک مجموعه تلویزیونی آن طور که باید و شاید در بوته ارزیابی قرار نگرفته و تنها به مولفه غیرکارشناسی میزان رضایت مخاطبان که تازه آن هم توسط خود مجموعه صدا و سیما انجام می شود، بسنده می شود؛ مولفه یی که اگرچه در جای خود مهم و قابل تامل است اما به هیچ عنوان نمی توان فقط با استناد به آن و با چشم پوشی از فاکتورهای بااهمیت تری مانند نظر فنی کارشناسان و اهل فن، میزان توفیق یا عدم توفیق یک مجموعه تلویزیونی را ارزیابی و اعلام کرد. این درست مانند این است که در جشنواره باسابقه یی مانند جشنواره فیلم فجر فقط با اتکا به فیلم برگزیده تماشاگران آثار برتر جشنواره را انتخاب کرده و دیگر نیازی به کار و تلاش شبانه روزی داوران جشنواره که همگی از پیشینه قابل قبولی در حوزه های مختلف سینمایی برخوردارند، نباشد.

در حالی که همه اهل فن می دانند که نه تنها در کشور ما که در کل دنیا فیلم منتخب تماشاگران فقط یکی از فاکتورهایی است که گرچه مورد توجه و عنایت دست اندرکاران قرار می گیرد ولی به هیچ عنوان در ردیف اول اولویت امتیازدهی به یک اثر هنری جایی ندارد و اگر قرار باشد فقط با چنین معیاری فیلم های سینمایی ارزیابی شوند لابد به ملودرام های سطحی و نازل سینمای هند، وسترن های آبکی سینمای هالیوود در دهه های گذشته و فیلمفارسی هایی مانند گنج قارون سینمای پیش از انقلاب خودمان که به فروش و میزان مخاطب بسیار بالایی دست پیدا کردند باید به چشم یک اثر فاخر نگاه می شد و توسط مسوولان وقت مورد تقدیر هم قرار می گرفتند.

به عبارت دیگر انتظار از مقامات ارشد سیما که انصافاً حرکت شان در تشویق مجموعه سازان و هنرمندان در جای خود ارزشمند است این است که بین خسته نباشید گفتن که لزوماً نیازی به رسانه یی شدن نداشته و می تواند در یک جلسه خصوصی هم اتفاق بیفتد با تقدیر رسانه یی از مجموعه هایی مانند دلنوازان و رستگاران تفاوت قائل شوند؛ مجموعه هایی که حتی اگر رئیس محترم سازمان صدا و سیما به جای سی و چند یا چهل و اندی پیام اخلاقی مثبت و سازنده برای آنها صد پیام مثبت هم برشمرد باز هم در ردیف آثار آنتن پرکن و حداکثر متوسط سیما محسوب شده و اصلاً جایی برای تقدیر و تشکر از ساختار آشفته و کلیشه یی آنها وجود ندارد.

در جایی که از روزگار قریب یا مدار صفر درجه تقدیر می شود تقدیر از این گونه مجموعه ها چندان منطقی و اصولی نیست.

مازیار معاونی