جشن های آیینی ایرانیان در خردادماه

جشن های ایرانی نشان از ذوق و قریحه ایرانی است و توانسته روحیه مردم سرزمینش را بالا ببرد و به آنان شادی و نشاط هدیه كند این جشن ها و زمان برگزاری شان دارای ویژگی های مشترك هستند تقریباً همگی آنها با پدیده های طبیعی , كیهانی و اقلیمی پیوند دارند

ایران‌، سرزمینی‌ است‌ كه‌ شادی‌ مردمانش‌ پس‌ از طی‌ قرن‌ها هنوز دامنگیر نسل‌ های‌ بعد از خود می‌شود. با وجود آنكه‌ بسیاری‌ از مراسم‌های‌ شادی‌ آفرین‌ از خاطره‌ها رفته‌اند اما همچنان‌ تعدادی‌ از این‌ مراسم‌ها پابرجا هستند.

جشن‌های‌ ایرانی‌ نشان‌ از ذوق‌ و قریحه‌ ایرانی‌ است‌ و توانسته‌ روحیه‌ مردم‌ سرزمینش‌ را بالا ببرد و به‌ آنان‌ شادی‌ و نشاط‌ هدیه‌ كند. این‌ جشن‌ها و زمان‌ برگزاری‌شان‌ دارای‌ ویژگی‌های‌ مشترك‌ هستند. تقریباً همگی‌ آنها با پدیده‌های‌ طبیعی‌، كیهانی‌ و اقلیمی‌ پیوند دارند.

ویژگی‌ گردهمایی‌ و مراسم‌ ایرانی‌ در این‌ است‌ كه‌ با سرور و شادی‌ همراه‌ است‌ و غم‌، اشك‌ و گریه‌ در آنها جایی‌ ندارد، در تمامی‌ آنها احترام‌ و پاسداشت‌ به‌ همه‌ مظاهر طبیعت‌ وجود دارد و در هیچ‌ كدام‌ از آیین‌های‌ ایرانی‌ اثری‌ از خشونت‌، بد رفتاری‌ نسبت‌ به‌ گیاهان‌ و حیوانات‌ دیده‌ نمی‌شود. تمامی‌ جشن‌های‌ ایرانی‌ پیوند ناگسستنی‌ با آتش‌ دارند. این‌ جشن‌ها با زاد روز یا سالمرگ‌ كسی‌ همراه‌ نبوده‌ است‌ و در آخر تمامی‌ مراسم‌ و جشن‌های‌ ایرانی‌ در سطح‌ وسیع‌ و گسترده‌یی‌ صورت‌ می‌گرفته‌ است‌ و ایرانیان‌ این‌ آیین‌های‌ میهنی‌ را به‌ گونه‌یی‌ یكپارچه‌ و با همبستگی‌ و همزیستی‌ شگفت‌ انگیز برگزار كرده‌ و تفاوت‌های‌ قومی‌، دینی‌ و زبانی‌ را عامل‌ بازدارنده‌ یگانگی‌ نمی‌دانسته‌اند.هرماه‌ از سال‌ در گاه‌شماری‌ ایران‌ باستان‌، دارای‌ جشن‌ها و مراسم‌های‌ مختلفی‌ بوده‌ است‌. ماه‌ خرداد، یكی‌ از ماه‌هایی‌ است‌ كه‌ چندین‌ جشن‌ در آن‌ برگزار می‌شده‌ است‌.

این‌ ماه‌، آخرین‌ ماه‌ بهار است‌. شكوفه‌ها در این‌ ماه‌ به‌ میوه‌ می‌نشینند و گرمای‌ تابستان‌ جایش‌ را به‌ خنكای‌ بهار می‌دهد.

روز اول‌ این‌ ماه‌ «هرمز روز» خوانده‌ می‌شود. جشن‌ «ارغاسوان‌» یا «اریجاسوان‌» نام‌ یكی‌ از جشن‌های‌ خوارزمی‌ است‌ كه‌ بیرونی‌ نام‌ آن‌ را همراه‌ با جشن‌های‌ سغدی‌ در «آثار الباقیه‌» آورده‌ است‌. هیچ‌ یك‌ از دو تلفظ‌ یاد شده‌ این‌ جشن‌، در نسخه‌های‌ خطی‌ آثارالباقیه‌ درست‌ نیستند و در مرور زمان‌ به‌ دلیل‌ نبود آشنایی‌ كاتبان‌ با نام‌های‌ كهن‌، شكل‌ صحیح‌ خود را از دست‌ داده‌اند. بیرونی‌ معنای‌ آن‌ را «نزدیك‌ شدن‌ گرما» می‌داند.

این‌ جشن‌ در نخستین‌ روز ماه‌ (هروداد) كه‌ شكل‌ خوارزمی‌ «خرداد» است‌، همزمان‌ با كاشت‌ كنجد برگزار می‌شده‌ است‌ و سابقه‌ بسیار قدیمی‌ و كهنی‌ دارد. بنابراین‌ اولین‌ جشن‌ ماه‌ خرداد، جشن‌ ارغاسوان‌ است‌. امروزه‌ كاشت‌ كنجد، پنبه‌، كرچك‌ و دیگر دانه‌های‌ روغنی‌ در استان‌های‌ مركزی‌ ایران‌ و گاه‌ همراه‌ با مراسمی‌ در «شصت‌ بهار» انجام‌ می‌شود.در شش‌ خرداد یا «خرداد روز»، جشنی‌ در ستایش‌ و گرامیداشت‌ خرداد برگزار می‌گردد. در اوستایی‌ «هئوروتات‌» در پهلوی‌ «خردات‌» به‌ معنای‌ رسایی‌ و كمال‌ و نام‌ یكی‌ از امشاسپندان‌ است‌. این‌ جشن‌، جشن‌ خردادگان‌ نامیده‌ می‌شود.

بیست‌ و نهم‌ خرداد (مانتره‌ سپند روز) برابر با بیست‌ و ششم‌ نوروزماه‌ طبری‌ (تبری) و پنج‌ روز مانده‌ به‌ سال‌ نو طبری‌ است‌. جشن‌ این‌ روز را مردمان‌ سوادكوه‌ مازندران‌ «عیدماه‌» می‌نامند و با آتش‌افروزی‌ بر بلندی‌ها به‌ شادی‌ و بازی‌های‌ گروهی‌ می‌پردازند و گاهی‌ هم‌ جشن‌ عروسی‌ خود را در این‌ روز برگزار می‌كنند.

سی‌ویكم‌ خرداد، روز پایان‌ سال‌ در تقویم‌ گاهنباری‌ و آخرین‌ روز فصل‌ بهار است‌ و «روز زیادی‌» نامیده‌ می‌شود. در پایان‌ این‌ روز و آغاز تابستان‌ خورشیدبه‌ بالاترین‌ جایگاه‌ خود می‌رسد كه‌ نام‌ «خرداد» به‌ معنای‌ رسایی‌ و كمال‌ به‌ همین‌ مناسبت‌ به‌ این‌ ماه‌ داده‌ شده‌ است‌. به‌ دلیل‌ اینكه‌ این‌ زمان‌ همراه‌ با جشن‌های‌ آغاز سال‌ نو در تقویم‌ گاهنباری‌ بوده‌ است‌، همانند پایان‌ دیگر فصل‌ها دارای‌ جشن‌ ویژه‌ پایان‌ فصل‌ نیست‌. بازمانده‌هایی‌ از جشن‌های‌ آغازسال‌ نو و آغاز تابستان‌ هنوز در برخی‌ آیین‌های‌ ایرانی‌ باقی‌مانده‌ است‌ و از آن‌ جمله‌ جشنی‌ است‌ كه‌ در این‌ روز برپا می‌گردد كه‌ جشن‌ «پایان‌ تابستان‌» نامیده‌ می‌شود.

جشن‌های‌ این‌ ماه‌ و ماه‌های‌ دیگر بیشتر در شهرستان‌ و روستاها برگزار می‌شود و شهرنشینان‌ از شادی‌ و گردهمایی‌ این‌ جشن‌ها دور افتاده‌اند و حتی‌ نمی‌دانند كه‌ گذشتگانشان‌ در روزهای‌ مختلف‌ سال‌ چه‌ جشن‌ها و آیین‌هایی‌ داشته‌اند. حفظ‌ میراث‌ گذشته‌ باعث‌ تداوم‌ و گسترش‌ فرهنگ‌ ایرانی‌ می‌شود. آیا مردم‌ ایران‌ برای‌ حفظ‌ این‌ میراث‌ تلاشی‌ می‌كنند؟!

الهه‌ تقیه‌