آب‌انبار تاریخی در تلاش برای زنده ماندن

روستای تاریخی عصرآباد یزد که تنها آب‌انبار هفت بادگیری جهان را در خود جای داده است، اگرچه به‌دلیل خشکسالی ‌های متمادی، قریب به نیم قرن است که خالی از سکنه شده، اما همچنان پذیرای …

روستای تاریخی عصرآباد یزد که تنها آب‌انبار هفت بادگیری جهان را در خود جای داده است، اگرچه به‌دلیل خشکسالی ‌های متمادی، قریب به نیم قرن است که خالی از سکنه شده، اما همچنان پذیرای گردشگرانی از سراسر کشور و حتی کشورهای خارجی است.

عصرآباد از روستاهای زرتشت‌نشین شمال یزد است که بین حسین‌آباد و الله‌آباد واقع شده و با وجودی که سال‌هاست رنگ زندگی به خود ندیده، اما بقایای خانه‌ها و بناهای تاریخی آن هنوز توجه افراد زیادی را به خود جلب می‌کند.

اما آنچه بیش از هر چیز این روستای تاریخی را مورد توجه قرار داده، آب‌انبار بی‌آب آن است که از شهرتی جهانی برخوردار و متعلق به دوران قاجار است؛ آب‌انباری که از هفت بادگیر و دو مخزن برخوردار است.

این آب‌انبار سال ۸۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، با وجود این به دور از هرگونه توجه و رسیدگی در معرض تخریب جدی قرار دارد.

هجوم بادها و شن‌های کویری، حفاری‌های غیرمجاز در سراسر روستا و بویژه محوطه آب‌انبار و یادگاری‌نویسی روی دیوارهای آن، تنها مواردی است که آب‌انبار را مورد لطف و نوازش خود قرار می‌دهد.

ویژگی مهم این آب‌انبار وجود هفت بادگیر بلند است که هر بادگیر دارای چهار منفذ در هر ضلع است. آجر خشت خام، ساروج، گچ و قلوه‌سنگ عمده مصالح به کار رفته در این بناست.

این آب انبار به طرز زیبایی روی دو مخزن خود بنا شده است، ارتفاع مخزن از سطح زمین بیش از ۳.۵ متر بوده و دارای گنبدی بزرگ و زیبا از جنس خشت است که روی آن با آجر تزیین شده است. ارتفاع بادگیرها نیز از سطح زمین شش متر و دارای نمای آجری است.

معماری خاص این بنا باعث می‌شده که در گرمای طاقت‌فرسای فصل تابستان در استان یزد، آب سرد و خنک باشد. مخازن عمیق، آب را در جایگاه پایینی از سطح زمین نگاه داشته تا نسیم خنکی توسط بادگیرها از روی سطح آن جریان یابد.

همچنین از آنجا که آب زمین‌های عصرآباد شور بوده، آب رشته قنات حسین‌آباد را به سمت این آب‌انبار هدایت می‌کردند.

به هر حال روستای تاریخی عصرآباد، چند سال پیش به عنوان سایت بین‌المللی و ملی پیشتاز اکوتوریسم بیابانی برگزیده شد؛ اتفاقی که میراث‌دوستان را امیدوار کرد تا شاید حیاتی دوباره به این روستا و آب‌انبار جهانی‌اش ببخشد.

در همین راستا سامان کارگر، معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی استان یزد از مرمت و ساماندهی تعدادی از آب‌انبارهای قدیمی و تاریخی یزد در سال جاری و با مشارکت مردم خبر می‌دهد.

امیر ترقی‌نژاد