بیایید با هم از دروازه کوهستان گذر کنیم

«درکه» هر هفته میزبان هزاران شهروند علاقه مند به طبیعت است

«درکه» را از «دروازه کوه» گرفته اند گویا، که اگر این طور باشد بهترین نامی است که می شد برای آن گذاشت. این روزها اما درکه معنایی فراتر از ورودی کوهستان گرفته و به تفرجگاهی برای شهروندان تهرانی و مسافرانی تبدیل شده که خستگی یک هفته کار و تلاش در همسایگی دود و دم اتومبیل ها و سر و صدایشان را با مراجعت به این منطقه به تن سخاوتمند طبیعت می سپارند.

● درکه؛ از دیروز تا امروز

برای درکه وجه تسمیه های متفاوتی گفته شده است که دروازه کوهستان یکی از آنهاست و به نظر به واقعیت نزدیک تر است. در کنار این، برخی اهالی محلی نامگذاری درکه را به صدها سال پیش مرتبط می دانند، زمانی که ساکنان این روستای کوهپایه ای برای تردد در کوهستان از وسیله ای شبیه سورتمه که تخته چوبی بود صاف و لغزنده بر روی برف استفاده می کردند و نام درکه بر آن نهاده بودند.

درکه در گذشته منطقه ای به مراتب وسیع تر را شامل می شده به طوری که از دامنه های جنوبی البرز شروع می شده و با فراگرفتن روستاهای اطراف به تپه هایی می رسیده که امروز نمایشگاه بین المللی تهران و آن طرف تر سعادت آباد بر روی آنها بنا شده است. با این حال امروزه درکه را روستایی می شناسند در کوهپایه های شمال غربی تهران که از شمال محصور در ارتفاعات، از غرب به دره اوین و از جنوب به محلات شمالی تهران محدود است که ۱۰ هزار خانوار را در خود جای داده است.

ترکیب جمعیتی ساکنان درکه را بیشتر سالمندانی تشکیل می دهند که به طور سنتی در این محله سکونت داشته اند و اگرچه برخی از آنان منازل و زمین های خود را برای ساخت هتل و رستوران به سرمایه داران واگذار کرده اند اما هنوز هم می توان آنان را نشسته در جلوی در منزل یا در کنار بساطی مشغول فروش آلوچه و سایر تنقلات دید.

در کنار ساکنان قدیمی درکه چند سالی است جوانان دانشجو که به هر دلیلی امکان سکونت در خوابگاه های دانشجویی را نداشته اند به این منطقه وارد شده اند و حالا می توان صبح ها جوانانی را دید که با کیف و کتابی در دست و موهایی ژل زده، شیب کوچه های درکه را پایین می آیند تا با سوارشدن بر تاکسی ها و مینی بوس های دور میدان خود را به موقع سر کلاس درس و دانشگاه حاضر کنند. قیمت نسبتاً ارزان تر اجاره خانه در این منطقه موجب استقبال بیشتر دانشجویان شده به طوری که دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی از ساکنان درکه هستند که به دلیل نزدیکی به اینجا روی آورده اند.

خانه های درکه بیشتر خشتی هستند و در یک طبقه ساخته شده اند و نمای بیرونی آنها آجری است. با اینکه شیب کوچه های ورودی درکه گاه به ۴۵ درجه می رسد اما برخی اهالی محله که خودروسوارند اتومبیل های خود را به سختی بالا می کشند تا هزینه پارکینگ را متحمل نشوند. مسافران و گردشگران وسایل نقلیه خود را در میدان ابتدای درکه پارک می کنند که امنیت آن به وسیله پارکبان تضمین شده است.

مسجد اصلی درکه جایی است که بسیاری اتفاقات مذهبی و اجتماعی محله در آن رخ می دهد. اعلامیه های مربوط به جشن ها و سایر مراسم مذهبی، اطلاعیه های ترحیم و غیره همگی روی تابلوی اعلانات مسجد نصب می شوند. علاوه بر کارکردهای مذهبی مسجد، برخی فعالیت های دیگر مثل اجاره و فروش منازل در این محل انجام می شود.

آب بسیاری از مناطق درکه خارج از سیستم آبرسانی شهری و از آب چاه تهیه می شود که با پایین رفتن سطح آب سفره های زیرزمینی در سال های گذشته این خوش آب و هواترین منطقه تهران با مشکل کم آبی مواجه شده است.

در منطقه درکه سه امامزاده وجود دارد که این مساله قدرت سکونتگاهی آن را نشان می دهد. امامزاده محمد ولی(ع) از نوادگان امام موسی کاظم(ع)، امامزاده عزیزبن حسن(ع) که با گسترش دانشگاه شهید بهشتی هم اکنون در محوطه این دانشگاه قرار گرفته و امامزاده مصیب(ع) که در روستای اوین آرام گرفته هم اماکنی هستند که نذر و نیاز اهالی منطقه در آنها صورت می گیرد.

رودخانه درکه که مستقیم از ارتفاعات البرز مرکزی سرچشمه می گیرد پس از گذر از پیچ و خم های متعدد به این منطقه وارد می شود و سیراب کردن باغات و فرح بخشی به آخر هفته تهرانی ها را بر عهده دارد.

اگرچه با وقوع خشکسالی در سال های اخیر از ارتفاع آب این رودخانه هم کاسته شده اما مشهدی رمضان از ساکنان قدیمی درکه معتقد است خشکسالی درکه به صورت دوره های ۱۰ساله روی می دهد که هم اکنون در سال های پایانی آن هستیم. مشهدی رمضان از معدود ساکنان درکه است که بسیاری از باغات خود را تاکنون حفظ کرده است و قوت خود و خانواده اش را از این راه به دست می آورد. انواع میوه های تابستانی مثل آلبالو، گیلاس، سیب و گلابی در باغ های درکه پرورش می یابد که به اینها باید گردو و صیفی جات را هم اضافه کرد.

● خوشبختی در ارتفاع ۲۵۰۰ متری

با رو آوردن طبقه متوسط شهری به گشت و گذار در طبیعت طی چند دهه اخیر چهره درکه به کلی متفاوت از گذشته شده است. زندگی با تعریف شهرنشینی است که شلوغی، سر و صدا و هیاهو را دربردارد تنها در روزهای آخر هفته درکه دیده می شود وگرنه در روزهای میان هفته آنچه دیده می شود آرامشی است که تنها با صدای احوالپرسی اهالی روستا شکسته می شود.

آخر هفته ها اما درکه حال و هوای دیگری دارد، سیل طبیعت دوستان و جوانان برای گذراندن ساعاتی در هوای پاک کوهستان آنان را به درکه می کشاند تا پس از طی مسیرهایی مثل پارک وی، ولنجک و درکه خود را به این منطقه برسانند.

حرفه ای ترها با تجهیزات کامل به قصد صعود به قله ۲۵۵۰ متری پلنگچال می آیند و آماتورهای علاقه مند به طبیعت گشتی در کوچه پس کوچه های درکه می زنند، چند صد متر از کوه بالا می روند و در بازگشت مهمان رستوران ها و قهوه خانه ها می شوند. زغال چال و پلنگچال دو ارتفاع شناخته شده منطقه درکه هستند که برای رسیدن به آنها باید از جنگل کارا با تنوع بسیار زیاد گیاهی گذشت.

در تابستان که صعود به این قلل مشکلات کمتری دارد به طور متوسط پنج ساعت طول می کشد تا از درکه به قله پلنگچال رسید و از حضور در ارتفاعات خوش آب و هوای تهران لذت برد. در زمستان به دلیل شیب برخی از مناطق ارتفاعی همراه داشتن تجهیزات حرفه ای و مقداری غذای کنسرو شده لازم است.

مجموعه های زیبا و شیک پذیرایی در درکه آخر هفته ها میزبان همشهریانی هستند که با اتومبیل های گرانقیمت به این مکان می آیند تا در کنار تنفس هوای پاک کوهستان توجیهی باشند برای ساخته شدن این رستوران ها.

در غیر این صورت شهروندان طبقه متوسط که بیشترین مراجعان درکه هستند که به خوردن غذا در قهوه خانه ها و رستوران های معمولی عادت دارند هرچند در مقایسه با رستوران های داخل شهر باز هم غذا خوردن در درکه توصیه نمی شود با این حال از محصولات دستفروشان محلی و غیرمحلی درکه که انواع آلوچه و لواشک و سایر تنقلات را می فروشند به راحتی نمی توان گذشت.

● تفرجگاه ما محل زندگی آنهاست

درکه برای شهروندانی که برای تفریح و خوشگذرانی به این منطقه می روند ییلاقی است در ارتفاعات تهران که می توانند با چند هزار تومان خرج کردن ساعاتی خوش را برای خود بسازند اما در این میان گاه فراموش می شود که این محله قدیمی ساکنانی دارد که تفرجگاه ما استراحتگاه و منزل آنان است. بالا رفتن از شیب کوچه های درکه تنها برای سوزاندن چربی و ورزیده کردن اندام نیست، عده ای هم هستند که هر روز چند بار برای رفت و آمد میان منزل، محل کار و تحصیل ناچارند این کوچه های ناهموار را بالا و پایین بروند.

درکه محله ای در منطقه یک شهرداری است که تاکنون کمترین خدمات شهری را دریافت کرده است و ساکنان آن با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند. مشکلاتی که سبب می شود ساکنان اصلی این منطقه و محافظان دلسوز آن مهاجرت کنند. اگرچه در سال های اخیر برخی اقدامات مثبت انجام شده اما جای خالی بسیاری خدمات شهری هنوز به چشم می خورد.

قرار است تا پایان سال جاری مجموعه ای از خدمات به درکه ارائه شود که محصول توافقات میان شهرداری با شورایاری محله درکه است. احداث میدان میوه و تره بار، طرح ۲۱ متری درکه، پیاده روسازی و چند طرح دیگر تا پایان سال در درکه اجرایی می شوند تا در کنار رستوران های مجلل شاهد کوچه پس کوچه هایی هموارتر و پیاده روهایی زیباتر هم باشیم.

ناصر جعفرزاده