فوت وفن خبر نگاری

سیسونز درباره کتاب خود می نویسد «من با این کتاب در قالب اثری که به درد خبرنگاران می خورد, برخورد کردم صرف نظر از اینکه آنها دوست داشته باشند با چه رسانه یا رسانه هایی کار کنند

● روزنامه نگار به هنگام کار

- پرسش هایی مطرح می کند که عامه مردم می خواهند پاسخ آنها را بدانند

- در یافتن حقایق اصرار می‌ورزد

- به هنگام جمع آوری و نگارش مطلب خود دقیق و سنجیده عمل می کند

- ماجرا را به روشن ترین و قوی ترین شیوه ارائه می کند

- دارای شبکه گسترده ای از منابع است

این موارد نکاتی است که از دیدگاه الن سیسونز نویسنده کتاب روزنامه نگاری در عمل یا چگونه خبر بنویسیم توسط یک روزنامه نگار به هنگام نوشتن مد نظر قرار می گیرد. سیسونز درباره کتاب خود می نویسد: «من با این کتاب در قالب اثری که به درد خبرنگاران می خورد،‌ برخورد کردم. صرف نظر از اینکه آنها دوست داشته باشند با چه رسانه یا رسانه هایی کار کنند. قصد آن بود که خواندن و درک آن آسان باشد. فصل های کتاب مستقل هستند و می توان آنها را از هم جدا خواند. بنابراین خوانندگان می توانند از هر جایی که خواستند خواندن را شروع کنند. این کتاب از مصاحبه با دهها روزنامه نگار شاغل به کار بهره گرفته است. بسیاری از این افراد همکاران سابق من هستند که سخاوتمندانه وقت خود را در اختیار من قرار دادند و من با پررویی تمام بهترین عبارات و ایده‌ها را از آنها ربودم. از آنها از صمیم قلب سپاسگزارم.»

سیسونز راست می گوید، کتاب او که در ۳۴۶ صفحه به فارسی ترجمه شده، کتاب به درد بخور و گره‌گشایی بخصوص برای روزنامه نگاران ایرانی است که یا دانش تئوریک خوبی دارند ولی فاقد تجربه لازم در تحریریه های حرفه ای هستند یا اینکه سال ها در نشریات مختلف کار کرده اما از بعد تئوریکی روزنامه نگاری چیز دندان‌گیری نمی دانند. کتاب در ۱۱ فصل تهیه و تنظیم شده است. فصل یک آن به «روزنامه نگار» اختصاص دارد. نویسنده یک روزنامه نگار خوب را مردم‌آمیز، پرسشگر، پیگیر در تعیین صحت و سقم اخبار، شجاع، اخلاق‌گرا و ... می داند و معتقد است یک روزنامه نگار بدون پشت کار هرگز نخواهد توانست به چیزی جز ماجراهای پیش پا افتاده دست یابد. درباره شجاعت می نویسد: روزنامه نگارها در بسیاری از شرایط به شهامت نیاز دارند. گاه این شهامت برای این است که به جاهایی بروید که از شما خوششان نمی آید و با خطرات بسیار واقعی روبه‌رو شوید. در موارد دیگر این شهامت ممکن است برای طرح سوالات بجا لازم باشد. در این فصل با مثالی درباره شم خبری توضیحاتی داده می‌شود، نویسنده با نقل خاطره ای می گوید: هنگامی که دوره کارآموزی را می‌گذراندم، ماجرای خبرنگار جوانی را شنیدم که در روزنامه ای کار می کرد. او پس از استراحت ناهار به اداره اش بازگشت و دید که هیجان زیادی در اداره روزنامه موج می‌زد. به او گفتند دزدان به بانکی که بسیار نزدیک روزنامه است حمله کردند و آنها مشغول تلفن زدن به این و آن هستند تا از ماجرا اطلاع بیشتری کسب کنند. کار آموز به آنها گفت که ماجرای سرقت بانک را می داند زیرا هنگامی که این ماجرا روی داده وی در بانک بوده است. هنگامی که از او پرسیدند چرا فورا ماجرارا به روزنامه اطلاع نداده گفت که فکر نمی کرده این ماجرا مهم باشد. عجیب نیست که او پس از این ماجرا از روزنامه اخراج شد. او به اشتباه فکر می کرد چون حوزه کارش اقتصاد است دیگر حوزه های خبری نظیر حوادث از اهمیت برخوردار نیستند.....شما به عنوان یک روزنامه نگار تقریبا هرگز در مرخصی به سر نمی برید اگر یک روز تعطیل باشد و تصادفا شاهد بخشی از یک رویداد دارای ارزش خبری باشید درآن صورت باید دفتر یادداشت خود را درآورید و شروع به یادداشت کنید.

شما در سراسر دوران شغلی خودتان به پرورش شم خبری خود مشغول خواهید بود و می آموزید کدام ماجراها اهمیت دارند کدام وجه آنها از همه جالب تر است و کدام جزئیات را باید برجسته ساخت و کدام یک را نادیده گرفت.

روزنامه نگار باید کنجکاو هم باشد. در تحلیل نهایی کنجکاوی انگیزه هر کاری است که روزنامه نگار انجام می دهد. فضولی همان چیزی است که کلارنس میچل خبرنگار منطقه ای بی بی سی را به این فکر انداخت که چرا ناوگانی از اتومبیل‌های پلیس با سرعت از بزرگراه M۱ در واپسین دقایق جمعه شب می گذرد در حالی که بزرگراه پشت سر آنها بسته می شود. میچل که آن موقع به عنوان یک خبرنگار ساده کار می کرد به سرعت بر سرعت اتومبیل خود افزود و اتومبیل های پلیس را تعقیب کرد تا به صحنه سقوط یک هواپیما در نزدیکی یک دهکده رسید. یک جت مسافربری انگلیسی که به طرف ایرلند شمالی حرکت می‌کرد در فاصله چند صد متری باند فرودگاه سقوط کرده بود این هواپیما به شدت با خاکریزی در بزرگراه M۱ برخورد کرده و ۴۷نفر را کشته بود. کلارنس تنها خبرنگاری بود که پیش از کشیده شدن کمربند امنیتی بر گرد محل حادثه خود را به آنجا رساند. او توانست به سرویس خبری بی‌بی‌سی در لندن زنگ بزند و تا زمانی که کادر تصویربرداری خود را به محل برسانند و به همراه اخبار فیلم های مربوطه را نیز مخابره کنند، آنچه را که می توانست ببیند برای شنوندگان و بینندگان گزارش کند. درایت و ابتکار او برایش یک شغل معتبر در گروه گزارشگران ملی لندن به ارمغان آورد.

«اخلاق گرا و منصف بودن» صفت کلیدی دیگری است که نویسنده آن را برای یک روزنامه نگار ضروری می داند. آیا هدف وسیله را توجیه می کند؟ آیا منصفانه است به کسی کلک بزنید تا ماجرایی را برای شما تعریف کند؟ اگر شما ماجرای خود را تنها در صورتی که به او پول بدهید برای شما تعریف کند کار درستی کرده اید؟ روزنامه نگارها زیاد در مورد اخلاقیات صحبت نمی کنند اما اغلب آنها هر روز به شکلی با تصمیمات اخلاقی مواجه می شوند. آیا خوب است که در خانه خانواده ای را بزنید که به تازگی دختر خود را در تصادف اتومبیل از دست داده است و از آنها تقاضای مصاحبه و عکس کنید؟

«خبر چیست؟»، «شیوه ارائه خبر»، «تنظیم ساختار خبر»، «خبر نوسی برای پخش از رادیو و تلویزیون»، «روزنامه نگاری آنلاین»، «مصاحبه اثربخش»، «یافتن خبر»، «تهیه خبر از دولت محلی»، «تهیه خبر از دادگاه‌ها» و «هزار توی اخلاقیات» دیگر بخش های این کتاب پر از مثال، تکنیک و به شدت کاربردی حوزه روزنامه نگاری است. کتابی که آموزش‌های آن به‌روز‌تر و کاربردی تر از کتابهایی مانند روزنامه‌نگاری نوین حسین قندی، مصاحبه مهدی محسنیان راد، خبر یونس شکرخواه و دیگر کتابهای منتشره در این حوزه است. «روزنامه‌نگاری در عمل» با قیمت ۱۰ هزار تومان و به ترجمه محمدتقی زاده مطلق توسط انتشارات همشهری روانه بازار شده است؛ هرچند که انتظار می رفت این کتاب با قیمتی کمتر و حتی نصف این بها روانه بازار شود تا امکان مساعدتری برای استفاده روزنامه نگاران از آن فراهم شود.

محسن غضنفری