جگر خام نخورید، انگل می‌آورد

انگل «لینگواتولا سراتا» یا کرم زبانی شکل یکی از انگل‌های مشترک بین انسان و دام است که شکل نابالغ آن انسان و سایر دام‌های اهلی نظیر گوسفند و گاو را آلوده می‌کند.
آلودگی کبد (جگر) …

انگل «لینگواتولا سراتا» یا کرم زبانی شکل یکی از انگل‌های مشترک بین انسان و دام است که شکل نابالغ آن انسان و سایر دام‌های اهلی نظیر گوسفند و گاو را آلوده می‌کند.

آلودگی کبد (جگر) دام‌ها به انگل نابالغ از نظر بهداشت عمومی ‌بسیار مهم است. اگرچه جگر دام‌ها مهم‌ترین محل استقرار انگل نیست، اما با توجه به بازار مصرف بالای این محصول اهمیت بسیاری دارد. انگل نابالغ به رنگ سفید مایل به خاکستری و طولی در حدود ۵ میلیمتر بوده و بیشتر بافت ناحیه حلق انسان را آلوده می‌کند.

وضعیت آلودگی در کشور

تاکنون مواردی از آلودگی انسان به این انگل در ایران گزارش شده و نظر محققان و مسوولان امر بهداشت مواد غذایی را بیش از پیش به خود جلب کرده است. اخیرا نیز آلودگی یک پسر بچه ۱۰ ساله در تهران با سابقه مصرف کبد (جگر) نیم‌پخته گوسفند گزارش شده و پس از جراحی، انگل نابالغ از ناحیه حلقی او جدا شد. پژوهش‌های انجام شده در اکثر نقاط کشور نشانگر شیوع بالای آلودگی در دام‌های کشتاری است. این تحقیقات نشان می‌دهد حدود بیش از یک‌چهارم دام‌های کشتاری در کشتارگاه‌های تهران آلوده به این انگل هستند. اگرچه میزان آلودگی دام‌های کشتاری نسبتا زیاد است، اما تا به حال کمتر به شناخت این انگل و راه‌های انتقال آن به انسان پرداخته شده است، زیرا در بسیاری از موارد، بیمار پس از طی دوره نقاهت بهبود یافته و از طرفی این بیماری عوارض وخیم و کشنده ندارد، بنابراین برخی از بیماران به پزشک مراجعه نکرده و در نتیجه به نظر می‌رسد احتمالا آمار حقیقی مبتلایان به مراتب بیشتر باشد.

از سوی دیگر، در فرم بدون علامت (پنهان) بیماری، معمولا انگل در داخل کیست بدون بروز هیچ‌گونه علائم بالینی مشخص، پس از مدتی آهکی شده و از بین می‌رود.

راه انتقال

مصرف جگر به صورت نیم‌پخته یا خام رایج‌ترین راه ابتلای انسان است ، در برخی از جگرفروشی‌ها ممکن است بنا به پسند بعضی از مصرف‌کنندگان، حرارت کافی جهت کباب کردن جگر تامین نشده و قسمت‌هایی از محصول به صورت نیم پخته عرضه شود. از سوی دیگر در برخی از مناطق ایران، خوردن خام یا کم‌پخته جگر دام‌ها توسط زنان بارداری که معتقدند خوردن آن برای رشد جنین مناسب است رواج دارد. همچنین در مواردی مشاهده شده است که بیماران مبتلا به کم خونی مزمن، جگر را به صورت خام مصرف می‌کنند که این امر خطری برای انتقال آلودگی محسوب می‌شود.

علائم و درمان

معمولا آلودگی انسان منجر به سرفه، عطسه، سردرد و آبریزش بینی می‌شود. در مواردی نیز احتمال دارد انگل نابالغ به چشم مهاجرت کرده و موجب اختلالات بینایی گردد.

در چنین شرایطی، جداسازی انگل از طریق جراحی و تجویز آنتی هیستامین‌ها از موثرترین راه‌های درمانی هستند. متاسفانه تاکنون به منظور جلوگیری از ورود فرآورده‌های گوشتی آلوده از کشتارگاه‌ها به بازار مصرف، روشی استاندارد و عملی شناسایی و تدوین نشده است. لذا مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلا، پرهیز از مصرف جگر خام یا نیم‌پخته می‌باشد. همچنین توصیه می‌شود قبل از مصرف جگر کبابی از پخت کامل تمام قسمت‌های آن اطمینان حاصل شود .

دکتر بهادر حاجی‌محمدی

دستیار تخصصی بهداشت مواد غذایی