دوتایی ها

شب ها ستاره های زیادی بالای سر ما سوسو می زنند آیا تا به حال به این موضوع كه آیا آنها تنها هستند,یا همدمی را در كنار خود دارند

شب ها ستاره های زیادی بالای سر ما سوسو می زنند.آیا تا به حال به این موضوع كه آیا آنها تنها هستند،یا همدمی را در كنار خود دارند؟

جالب است بدانید كه اكثر آنها یعنی حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد از ستارگان از سیستم های دوتایی یا چند تایی هستند.

در این سیستم ها ستارگان به طو فیزیكی با هم در ارتباط هستند و تحت تاثیر جاذبه متقابل ناشی از گرانششان به دور هم می گردند.

در این مقاله سعی می كم شما را با ستاره های دوتایی بیشتر آشنا كنم...

ستارگان دوتایی اطلاعات بسیاری از ستاره ها مانند : جرم،شعاع،چگالی ، دمای سطحی،تابندگی و آهنگ چرخش به ما می دهد، پس مطالعه آنها از نظر اخترفیزیكی و همچنین رصد و عكاسی و كارهای دیگر با آنها از جمله فعالیت های منجمان آماتور و حتی حرفه ای است.

▪ سیستم های دوتایی به چند دسته تقسیم میشود كه عبارتند از :

۱) دوتایی ظاهری : دو ستاره كه به طور فیزیكی با هم در ارتباط نیستند، ولی در آسمان به دلیل اینكه در امتداد دید یكسان قرار گرفته اند، نزدیك بهم در نظر می رسند.حركات فضایی نامربوط آنها به زودی آشكار می كند كه آنها از دوتایی های فیزیكی نیستند.گاهی این نوع دوتایی ها را نوری می نامند.

۲) دوتایی مرئی : یك سیستم مرتبط است كه می تواند در تلسكوپ به صورت دو ستاره تفكیك شود.به نظر می رسد حركات مداری متقابل این زوج ها دارای دوره های تناوبی هستند كه دامنه آنها از یك تا صد سال تغییر پذیراست.

۳) دوتایی نجوم سنجی : اینگونه زوج ها در تلسكوپ فقط به صورت یك ستاره دیده می شوند،اما،حركت نوسانی اش در آسمان آشكار می سازد كه این ستاره با یك همدم نامرئی همراه شده است.هر دو جرم به درر مركز جرم مشتركشان در حال چرخش هستند.

۴) دوتایی طیف سنجی : یك سیستم نامرئی است كه دوتایی بودنش توسط نوسانات دوره ای در خطوط طیفی اش مشخص می شود.در بعضی موارد،مجموعه ای از اشكال طیفی ( برای هر ستاره یكی ) دیده می شوند كه با فازهای مخالف نوسان می كنند؛در موارد دیگر،یكی از ستاره ها كم نورتر از آن است كه دیده شود،در نتیجه تنها یك مجموعه از خطوط طیفی نوسان كننده پبت می شود.در اینجا دوره های تناوب مداری واقعی از چند ساعت تا چند ماه متغیر هستند.

۵) دوتایی طیفی : یك سیستم نامرئی كه در آن تصاویر طیفی حركت مداری را آشكار نمی كنند.اما،دو طیف كاملا متفاوت بر روی هم قرار داده می شوند. ما نتیجه می گیریم كه دو عضو یك سیستم دوتایی،تولید كننده طیف تركیبی مشاهده شده هستند.

۶) دوتایی گرفتی : یك سیستم دوتایی است كه در آن دو ستاره متناوبا یكدیگر را می پوشانند كه منجر به تغییرات دوره ای در روشنایی ظاهری سیستم می شود.چنین سیستم هایی نیز ممكن است دوتایی های مرئی،نجوم سنجی یا طیف سنجی باشند.

در بین ستارگان نوع خورشیدی،نیبت سیستم های مشاهده شده منفرد،دوتایی،سه تایی و چهارتایی به صورت ۴۵:۴۶:۸:۱ است. برای سیستم های دوتایی،دامنه فواصل مداری به طور یكنواخت از ۹^۱۰*۳ تا ۱۵^۱۰*۳ متر تغییر می كند ( دوره های تناوب مداری از یك روز تا ۶^۱۰*۳ سال است ) .تقریبا ۱۰% از تمام ستارگان دوتایی هستند كه دوره های مداری آنها از یك تا ده روز،۱۰ درصد دیگر با دوره های تناوب از ۱۰ تا ۱۰۰ روز و همین طور الی آخر می باشند.

نویسنده : ایلیا تیموری