بلندپروازی عربی در فضا

امارات متحده عربی اعلام کرده بزودی سازمان فضایی خود را به منظور اجرای پروژه ای بسیار بلندپروازانه ایجاد خواهد کرد طرحی جاه طلبانه و بزرگ که حتی بسیاری از قدرت های برتر فضایی امروز جهان نیز درباره آن با احتیاط سخن به میان می آورند آنها می خواهند تا هشت سال دیگر, نخستین کاوشگر بی سرنشین دنیای عرب را بر سطح سرخ سیاره بهرام مریخ فرود آورند

امارات متحده عربی اعلام کرده بزودی سازمان فضایی خود را به منظور اجرای پروژه‌ای بسیار بلندپروازانه ایجاد خواهد کرد؛ طرحی جاه‌طلبانه و بزرگ که حتی بسیاری از قدرت‌های برتر فضایی امروز جهان نیز درباره آن با احتیاط سخن به میان می‌آورند. آنها می‌خواهند تا هشت سال دیگر، نخستین کاوشگر بی‌سرنشین دنیای عرب را بر سطح سرخ سیاره بهرام (مریخ) فرود آورند.

اگر به امارات و معروف ترین شهر آن یعنی دبی سفر کرده باشید و اگر مقهور طراحی زیبا و مدرن این شهر نشده باشید و مثل نگارنده دل از بازارهای بزرگ و پر زرق و برق آن کنده و به قلب واقعی این شیخ نشین کوچک سفر کرده باشید، حتما می دانید این سرزمین بیابانی و خشک فقط به کمک ساخت و سازهای بی حد و حساب که عمدتا با ثروت و سرمایه ایرانی محقق شده، آن چهره فریبنده را در نگاه نخست به شما القا می کند و در پشت آن ظاهر جذاب، اختلاف طبقاتی وحشتناک و بیابانی خشک و بی آب و علف قرار گرفته است.

سرزمینی بسیار کوچک که سر تا ته آن را می توان با حداکثر دو ساعت رانندگی طی کرد و کشوری که کل جمعیت اندک آن در هفت شهر سکونت دارند؛ البته اگر بتوان برخی از آنها را اصلا شهر نامید.

اگر چند روزی در این کشور بیابانی اقامت کنید، درخواهید یافت که زیرساخت های آن تماما عاریتی است و از روی نمونه های غربی و توسط همان ها برای این شیخ نشین شبیه سازی شده است.

همه آنچه گفته شده را می توان به دکوری عظیم تشبیه کرد که قرار است در ذهن بیننده بهشتی زیبا را در قلب صحرا تداعی کند، اما با وجود ظاهر منفی این مطلب، روش فوق امروزه به مسیری متداول برای توسعه سریع کشورها تبدیل شده تا به قول معروف چرخ را از اول اختراع نکنند و بر پایه تجربه دیگران و با تعامل مثبت و سازنده با دنیا، مسیر میانبری برای توسعه برگزینند.

شاید به همین دلیل است که می بینیم کشوری در حاشیه جنوبی خلیج فارس که از نظر ابعاد و جمعیت از تک تک استان های جنوبی کشور پهناور و ثروتمند ما کوچک تر است، به بزرگ ترین ارائه دهنده خدمات فضایی در منطقه تبدیل شده و حالا هم خیال سفر به مریخ را در سر می پروراند.

اگر حتی برای یک لحظه فکر کرده اید قرار است یک پیچ آن ماهواره هایی که اکنون اماراتی ها در فضا دارند یا این کاوشگری که می خواهند تا هشت سال دیگر بر سطح مریخ بنشانند را خودشان طراحی کرده یا ساخته اند، سخت در اشتباهید.

آنها مسیر تعامل و سرمایه گذاری در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی بزرگ دنیا را در پیش گرفته اند؛ مسیری که مرزهای جغرافیایی را درهم می شکند و باعث هم افزایی فرامرزی می شود.

این روزها مراکز تحقیقاتی بسیاری در دنیا هستند که از کمبود بودجه رنج می برند و زیرساخت های لازم برای اجرای یک طرح تحقیقاتی بزرگ را نیز در دل خود نهفته دارند.

همکاری با این مراکز ضمن آموزش نیروی انسانی و افزایش اعتبار نام علمی طرف سرمایه گذار، همچنین باعث می شود تا با طی مسیری میانبر، ناگهان سرمایه گذار خود را در مقصد مطلوب بهره برداری ببیند.

هرچند به نظر می رسد این مسیر برای بسیاری از طرح های اماراتی ها جواب داده، اما سفر اکتشافی به فضا دیگر ساختمان، جاده، سیستم بانکی و حتی ماهواره مخابراتی نیست که بتوانی آن را در کشور خودت شبیه سازی کنی.

این مقوله از پرسش هایی اساسی شروع می شود که باید در قلب و روح پژوهشگران یک ملتی شکل گرفته و رشد پیدا کند تا در نهایت طرحی شود برای پاسخ دادن به پرسش های اساسی مردم آن سرزمین.

از این منظر تلاش اخیر شیوخ امارات بیشتر شبیه نمایشی است جاه طلبانه که به منظور خودنمایی طراحی شده تا یک چالش علمی به منظور پاسخ دادن به پرسش های عمیق بشر.

حال که مجالی پیش آمده تا با نگاه از بیرون این تلاش امارات را به چالش بکشیم، بد نیست مسئولان سازمان فضایی ایران نیز نگاهی به طرح ها و آرزوهای خود بیندازند و اگر طرح یا برنامه مشابهی دیدند، زودتر نسبت به عقلانی تر کردن آنها اقدام کنند.

شهرام یزدان پناه