اگزمای دست

یکی از مراجعات شایع به مراکز درمانی پوست اگزما یا سودا است. علائم و شکایت شایع بیماران از این مشکل پوستی با عناوینی چون خارش، پوسته پوسته شدن، شکاف برداشتن و نازک شدن و گاهی …

یکی از مراجعات شایع به مراکز درمانی پوست اگزما یا سودا است. علائم و شکایت شایع بیماران از این مشکل پوستی با عناوینی چون خارش، پوسته پوسته شدن، شکاف برداشتن و نازک شدن و گاهی حتی ضخیم شدن پوست دست است که شدت آن در مواقعی به قدری طاقت‌فرسا می‌شود که شخص مبتلا، به علت خارش، تورم و درد شدید و حتی عفونت‌های موضعی قادر به انجام فعالیت‌های روزانه با دستان خود نیست.

از این رو بعضی بیماران بر این باورند که تنها عوامل محیطی و شغلی در بروز این بیماری نقش دارد، اما نباید فراموش کرد که گاهی عوامل و علل داخلی و ژنتیکی نیز در بروز یا تشدید اگزما نقش اساسی ایفا می‌کنند. به همین دلیل امروزه دانشمندان استعداد ژنتیکی و اختلالات هورمونی داخل بدن را عامل اصلی و در مقابل عوامل محیطی و شغلی را عامل تشدیدکننده یا بروزدهنده در پیدایش اگزمای مزمن دست‌ها می‌دانند. از این جهت عده زیادی از بیماران ضمن بیان سوابقی از بیماری مشابه پوستی در خانواده یا نسل گذشته خود، گاهی نکاتی از وجود سایر بیماری‌ها مانند آسم، عطسه و آبریزش فصلی، خارش و کهیر گذرا، خشکی یا التهابات مزمن پوستی را از دوران طفولیت یا بعد آن برای خودشان یا افراد وابسته درجه یک بیان می‌کنند.

اما ضخامت لایه خارجی کف دست‌ها به دلیل تماس مکرر با اجسام محیطی در مقایسه با پوست سایر قسمت‌های بدن به اندازه‌ای قطور و مقاوم است که آن را در مقابل صدمات احتمالی ناشی از تماس با انواع محصولات شیمیایی، صنعتی، گیاهی، آلاینده‌ها، شوینده‌ها و حتی اجسام برنده و نافذ حفظ می‌کند که متاسفانه گاهی این مقاومت در کف دست‌ها به علت تماس مکرر با مواد مضر و تخریب‌کننده پوست شکسته می‌شود و در ادامه به دلیل عدم توجه بیمار به نشانه‌های اولیه اگزما، رفته‌رفته با تخریب لایه‌های عمقی پوست شکل مقاوم و مزمنی از بیماری آشکار می‌شود.

مهم‌ترین علل خارجی یا محیطی اگزما را باید در محصولات صناعی و شیمیایی موجود در محیط کار و منزل جستجو کرد. محصولات پلاستیکی، انواع چسب‌ها و رنگ‌ها، سموم، شوینده‌ها، لوازم آرایشی، فرش و موکت، شیشه، کاغذ، اجسام فلزی، لباس‌های غیرنخی، لوازم ساختمانی (سیمان، گچ و...) از مهم‌ترین علل بوده و حتی گاهی ذرات آلاینده معلق در هوای آلوده بخصوص در شهرهای صنعتی (تهران) می‌تواند در منافذ پوست سالم و بخصوص آسیب‌دیده نفوذ کرده و بر شدت اگزمای دست بیفزاید، اما از دیگر عوامل نیز می‌توان به سرما و گرمای محیط و حتی نور خورشید اشاره کرد که بسیاری از بیماران، دوره‌ای از اگزمای شدید را در فصل زمستان تجربه می‌کنند که این می‌تواند به دلیل انقباض و انبساط مکرر پوست دست در شرایط اختلاف دمای ناگهانی و شدید باشد. اگزما با انواعی از گیاهان و نباتات و نیز در کشاورزان و باغداران در تماس با انواعی از گیاهان و بخصوص درخت انجیر و نیز در دامداران در تماس با فضولات، خون، پوست یا پشم حیوان گزارش شده که از موارد نادر است.

در درمان اگزما دانستن ۳ نکته مهم است:

۱)‌ حذف عوامل ایجادکننده اگزما در منزل و محل کار

۲)‌ پوشش دست‌ها با دستکش نخی در تمام طول روز به هنگام انجام کارهای ساده منزل، رانندگی و حتی به هنگام قدم زدن درشهر و بالاخره در صورت نیاز برای شستشوی وسایل و ظروف با مواد شوینده، از دستکش پلاستیکی به روی دستکش نخی استفاده کنیم

۴)‌ مصرف مداوم نرم‌کننده‌های اوسرین و وازلینه را با دستور پزشک فراموش نکنیم و نکته آخر این که زنگ خطرشروع اگزمای دست با از بین رفتن آج‌های پوستی و در ادامه با خارش، قرمزی و شکاف پوستی آشکار می‌شود.

دکتر سید ناصر عمادی

متخصص پوست و مو