كودكان خجالتی و راهكارهایی برای خانواده

دنیای ژنتیك بسیار شگفت انگیز است, به دنبال ازدواج دو نفر, كودكی متولد می شود كه بسیار شبیه پدر, پدربزرگ یا یكی از اقوامش بوده و یا شباهت زیادی به اطرافیانش ندارد

هنگامی كه فرزند دوم متولد می شود نیز، شاید شباهتی به فرزند اول نداشته باشد. برای مثال، خانواده ای را در نظر بگیرید كه والدین هر دو در زمان كودكی شان بسیار آرام، كم حرف و خجالتی بودند ولی دختر كوچكشان برعكس، بسیار اجتماعی و خوش سر و زبان است. در همین خانواده، فرزند دوم بسیار خوددار، گوشه گیر، ساكت و كم حرف است كه مدام به مادر می چسبد و كسی نمی تواند او را جدا كند. بنابراین همان طور كه بچه ها متفاوتند، نحوه رفتار و فرزندپروری والدین نیز باید منطبق با ویژگی های خلقی و رفتاری كودكشان باشد. زمانی كه شما با كودك خجالتی و خوددار مواجه می شوید، با رعایت نكات و موارد به ظاهر كوچك تربیتی می توانید مسیر تربیت و پرورش او را ساده تر كنید.

با توجه به تفاوت های فردی، هر كودكی با ویژگی های خلقی و شخصیتی خاصی متولد می شود كه در طول شیرخوارگی و نونهالی نمایان می شود. طبق نظر كارشناسان، بچه های خجالتی میزان بالاتری از بازداری، در خود فرورفتگی و اضطراب را در مقایسه با كودكان اجتماعی تجربه می كنند. معمولاً در مورد كم رویی و ملاحظه كاری، دلایل ژنتیكی را بیشتر عنوان می كنند. دانشمندان عقیده دارند كه زیست شناسی، تأثیر والدین، روابط دوران كودكی و احساس كودك درباره خودش می تواند در كم رویی فرد مؤثر واقع شود.

نقش والدین به عنوان مددرسان

این واقعیت دارد كه بچه های آرام و خجالتی هم می توانند خوشحال و خشنود باشند ولی اغلب آنها از ترس هایی كه دارند خجالت می كشند. یك كودك خجول معمولاً اعتماد به نفس كافی را در رابطه با خودش، توانایی هایش و یا دنیای پیرامون ندارد. در این مورد، تجربیات كودكی خود والدین و میزان نفوذی كه می توانند داشته باشند به عنوان عوامل كمك كننده یا مشكل ساز در برخورد با رفتار خجالت و كم رویی مطرح است. با كاربرد تكنیك های خلاقانه و اندكی تشویق می توان به كودك برای كاهش خجالت خود و رفع آن بدون اینكه خودش متوجه شود كمك كرد.

تربیت كودك خجالتی

اولین گام در پرورش كودك خجالتی پذیرش او است. كودك خود را آن طور كه هست بپذیرید، نه آن طور كه دوست داشتید یا انتظار دارید باشد. كودك با دانستن این مطلب كه «همین طور كه هست» بسیار دوست داشتنی است، اعتماد به نفس اش ترمیم خواهد شد. البته این مطلب در مورد بزرگترها نیز صدق می كند.

دوم: سعی در تغییر رفتار خجالت كودكتان داشته باشید با تأكید بر این نكته كه مجبور نیست كاری را كه دوست ندارد، انجام دهد زیرا اصرار بر انجام كار، روحیه تدافعی در كودك را افزایش می دهد.

سوم: احساسات كودك خود را شناخته و اجازه دهید خودش باشد. اطمینان داشته باشید با صرف وقت، عشق و حمایت شما، او می تواند بر ترس های خود غلبه كند. به عبارت دیگر فرزند خود را باور كنید تا او نیز خود را باور كند.

چهارم: كودك خود را در یافتن فرصت های زمانی كه می تواند خارج از محیط آشنای خود قدم بردارد یاری دهید. همه ما در موقعیت های سخت و مبهمی برای تصمیم گیری درباره مسائل قرار گرفته ایم. ما دوست داریم كاری را انجام دهیم ولی می ترسیم و همین ترس ما را منصرف می كند. زمانی كه چنین موقعیت هایی هم برای كودكتان پیش می آید او را تشویق به پریدن از مانع و سعی در رسیدن به مقصود كنید. اگر او سعی كرد، از او تقدیر كرده و تشویق كنید ولی اگر سعی نكرد، مشكلی نیست و به او بگویید همچنان مقبول نظر شماست.

پنجم: پرخاشگری نسبت به كودكی كه با ترس هایش درگیر است به هیچ وجه مناسب نیست. پذیرش، عشق ورزی و تشویق از نكات كلیدی پرورش كودك خجول است. بنابراین درك این نكته كه موفقیت یا شكست او در رفع خجالت و كم رویی آن قدر مهم نیست تا یادگیری دوست داشتن خود، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

خجالت طبیعی یا كم رویی افراطی

تصور كنید دختر ۳ ساله شما زمانی كه در حضور شماست نسبتاً پرحرف و پرسر و صداست ولی در حضور هیچ شخص دیگری صحبت نمی كند. او حتی پیشنهاد بازی با همسن های خود را نمی پذیرد یا پسر ۵ ساله شما هنگام مهمانی، پشت كاناپه پنهان شده و در جمع ظاهر نمی شود. آیا چنین رفتارهایی در حوزه كم رویی طبیعی كودكان قرار می گیرد؟ والدین در این موقعیت ها چه باید بكنند؟ تصمیم گیری در مورد میزان كم رویی كودك و افراطی بودن آن بسیار دشوار بوده و شاید نیاز به مشاوره با متخصص داشته باشد. برای تصمیم گیری در این زمینه كه آیا كودك نیاز به كمك خلاقانه برای رفع خجالت دارد یا اینكه بی توجهی موقتی به موضوع و امید به رفع آن در سنین بالاتر چاره كار است، باید به چند نكته توجه كرد:

۱. آیا فرزند شما در بیشتر مواقع كم روست یا در بعضی مواقع؟

۲. آیا او احساس رضایت و خشنودی نسبت به زندگی اش دارد؟

۳. آیا اغلب در موقعیت های اجتماعی احساس ناراحتی و دشواری دارد؟

۴. آیا زمانی كه ترس هایش مانع بازی با همسالانش می شود احساس یأس و ناراحتی می كند؟

پاسخ به این سؤالات منجر به آگاهی از میزان مداخله و پیشروی خجالت در زندگی كودك می شود. اضطراب، زمانی نقش مداخله ای در زندگی كودك می یابد كه وقفه و گسستی در روند موفقیت و پیشرفت كودك ایجاد كند. همچنین اگر نگرانی والدین متناسب با مسأله كم رویی كودك نباشد مشكلاتی بروز می كند، چنانچه نگرانی و توجه زیاد برای كمك به رفع كم رویی كودك مانع توجه به ابعاد و موقعیت های دیگری كه كودك در حین بزرگ شدن با آن مواجه است، می شود.

---