انقلاب اسلامی در یزد

شهر یزد از سرزمین‌های کهن و تاریخی ایران زمین ، اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است . به روایتی بنای این شهر به یزدگرد اول نسبت داده می‌شود . سرزمین یزد در نخستین سده‌ی …

شهر یزد از سرزمین‌های کهن و تاریخی ایران زمین ، اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است . به روایتی بنای این شهر به یزدگرد اول نسبت داده می‌شود . سرزمین یزد در نخستین سده‌ی اسلامی به دست مسلمانان افتاد و سرشناس‌ترین فرد علوی که به یزد آمد، امامزاده سید جعفر است . پس از اسلام ، حکامی از سلسله‌هایی چون آل کاکویه ، اتابکان ، مغولان، آل مظفر ، تیموریان ، صفویان ، افشاریان ، قاجار و پهلوی بر یزد حکومت کردند که بعضی از آنها از جمله خاندان محمدتقی خان بافقی ، خدمات ارزنده‌ای برای یزد انجام داده و آثار متعددی مثل باغ دولت‌آباد ، باغ ناصریه ، مدرسه‌ی خان ، میدان خان ، حمان خان و بازار خان از خود به یادگار گذاشتند .

در پاره‌ای از متون قدیمی از یزد به “ دارالعباد “ یا “ دارالعباده “ یاد شده است و گویا قدمت آن به زمان سلجوقیان می‌رسد . این شهر به داشتن مردم صبور و سختکوش و صادق و ساده و متواضع و خداشناس و متدین شناخته شده و “ قنات “ ، “ قنوت “ و “ قناعت “ سه نماد فرهنگ عمومی بوده است .

قیام مردم یزد بر ضد رژیم ستمگر پهلوی با رهبری شجاعانه و مدبرانه‌ای آیت‌الله صدوقی و عشق و ارادت آنها به امام خمینی و سایر علما و روحانیون انقلابی به خوبی بیانگر درستی ویژگی‌های فوق درباره‌ی چنین مردم و شهری است ؛ به طوری که بدون اغراق یزد را باید یکی از کانون‌های مهم پرورش ، رشد و سازماندهی انقلاب اسلامی دانست .

هدف این نوشتار تبیین نقش و جایگاه شهر یزد در انقلاب اسلامی و توصیف و تحلیل تاثیر و نحوه‌ی حضور در صحنه و مبارزه‌ی اقشار مختلف مردم ، روحانی ، معلم ، کاسب ، تاجر ، دانش‌آموز ، دانشجو ، پزشک ، کارگر ، زن و مرد و ... بر ضد نظام ضد اسلامی پهلوی است .

غفلت از این اقدام ، نابخشودنی و ظلم به مردم و علما و تمام مبارزان راه آزادی است . چگونه می‌توان از توصیف و تحلیل لااقل گوشه‌هایی از ایثار و فداکاری و جراحت و شهادت و خون و اشک و آه و داد و فریاد و شعار و شعور مردم این شهر تاریخی و مذهبی در طول دوران مبارزه با نظام ستمشاهی صرف‌نظر کرد ؟!

البته آنچه در این کتاب رقم خورده ، توصیف و تحلیل صرفا بخش‌های اندک و کوچکی از حجم گسترده‌ی اقدامات و مبارزاتی است که قبل و بعد و حین انقلاب در شهر یزد صورت گرفته و قطعا خالی از اشکال نیست . از این رو ، امید است که صاحب‌نظران و پژوهشگران با تلاش‌های علمی و پژوهشی خود نواقص و کاستی‌های پژوهش حاضر را برطرف کنند و در جهت تکمیل و ارتقای آن بکوشند .

مطالب این اثر در چهار بخش تنظیم شده است : بخش اول به بررسی و تحلیل سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی ایران از مشروطه تا رژیم پهلوی اختصاص دارد . در این بخش کوشش شده است به کمک پاره‌ای اسناد و دیگر منابع در دسترس ، مهم‌ترین وقایع محلی و نیز حوادث ملی و مرکزی و تاثیر آنها بر یزد و چگونگی واکنش مردم یزد نسبت به حوادث مذکور ارزیابی شود . در بخش‌های دوم و سوم به ترتیب نحوه و چگونگی مبارزه در دوران نهضت امام خمینی ( ۱۳۵۶-۱۳۴۰) و دوره‌ی اوج‌گیری انقلاب ( ۱۳۵۷-۱۳۵۶) بررسی و تحلیل شده است . در بخش پایانی اوضاع و احوال و مهم‌ترین حوادث بعد از پیروزی انقلاب در یزد تا سال ۱۳۶۱ ، زمان شهادت آیت‌الله صدوقی ، تبیین گردیده است . قسمت ضمائم نیز به گاهشمار حوادث مهم در یزد در طول چند دهه ، معرفی مدارس علمیه و مفاخر و شهدای یزد و بعضی از اسناد مهم مربوط به یزد اختصاص دارد .

تالیف: محمد حسن میرحسینی، محمد عابدی اردکانی