قد کوتاه, قد بلند, چرا

بیشتر نوجوانان آرزو دارند قد بلند داشته باشند اصولا قد بلند در فرهنگ ما و بسیاری دیگر از جوامع یکی از شاخصه های زیبایی محسوب می شود و طبیعی است که در این دوران که متاسفانه توجه به ظاهر بیشتر مورد توجه می باشد, همه می خواهند قد بلند باشند

بیشتر نوجوانان آرزو دارند قد بلند داشته باشند. اصولا قد بلند در فرهنگ ما و بسیاری دیگر از جوامع یکی از شاخصه های زیبایی محسوب می شود و طبیعی است که در این دوران که متاسفانه توجه به ظاهر بیشتر مورد توجه می باشد، همه می خواهند قد بلند باشند. تقاضا همواره عرضه را در پی دارد و تبلیغات بی حد و حصر برای افزایش رشد قد راهی برای کسب درآمد شده است. در پی تماس های مکرر خوانندگان برای تهیه گزارش درباره پیش گیری از کوتاهی قد، روش های افزایش قد و کسب اطلاعاتی در این زمینه با یکی از فوق متخصصان غدد به گفت وگو نشستیم تا برای سوالات بی شمار خوانندگان پاسخ مناسبی پیدا کنیم.

دکتر رباب ابوترابی، فوق تخصص غدد و دانشیار دانشکده علوم پزشکی دانشگاه مشهد درباره علل کوتاهی قد در کودکان به خراسان می گوید: عوامل مختلفی در کوتاهی قد کودکان تاثیر دارد. ژنتیک یکی از مهم ترین این عوامل است. چنان که ۹۵ درصد کودکان میانگین قد پدر و مادر را خواهند داشت و فقط ۵ درصد ممکن است کوتاه تر یا بلندتر از پدر و مادر شوند. کوتاهی قد ممکن است به نوع تولد کودک نیز مرتبط باشد. بچه هایی که با پا به دنیا می آیند ممکن است دچار کمبود هورمون و در نتیجه کوتاهی قد شوند. هم چنین بیماری های دوران کودکی به ویژه بیماری های طولانی مثل بیماری های مادرزادی قلبی، بیماری های مزمن ریوی که طفل از کودکی دارو مصرف می کند، بیماری هایی که منجر به سوء جذب می شود نیز در کوتاه قدی تاثیر دارد.

به طور مثال عده ای که به پروتئین گندم حساسیت دارند، در صورت مصرف آن رشد قدی پیدا نمی کنند. به این بیماری «سلیاک» می گویند و در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده شود می توان به رشد قدی و مناسب کودک امیدوار بود.اما یکی از نکات مهم تاثیرگذار در رشد قدی کودکان توجه به عواطف آن هاست. مطالعات نشان داده کودکانی که از محبت مادر محروم هستند دچار اختلال در رشد قدی خود می شوند این کودکان در صورت تشکیل دوباره کانون خانواده و برخوردار شدن از محبت مادر بدون نیاز به اقدام دیگری رشد قدی پیدا می کنند. بنابراین خوب است که والدین نقش مهر و محبت در کانون خانواده و اهمیت آن را دست کم نگیرند.علل هورمونی که به کوتاهی قد منجر می شود فقط یک تا ۲ درصد از عوامل کوتاه قدی را در برمی گیرد که شایع ترین آن ها کم کاری تیروئید و سپس کمبود هورمون رشد است که شیوع کمتری دارد.در مواردی بلوغ زودرس می تواند به کوتاهی قد منجر شود. اغلب بچه هایی که دچار بلوغ زودرس می شوند در ابتدا رشد بسیار خوبی دارند و در دوران دبستان از همسالان خود رشد بیشتری دارند اما در نهایت از آن جا که دچار بلوغ‌زودرس می شوند غضروف های رشدشان بسته می شود و قد نهایی شان کوتاه می ماند.

● رابطه بلوغ و قد

دکتر ابوترابی نگرانی نوجوانان از کوتاهی قد و تلاش آن ها برای افزایش قد را بی مورد می داند و تاکید می کند شروع بلوغ رابطه مستقیمی با قد نهایی فرد دارد. هم اکنون سن بلوغ در دخترها نسبت به چند سال قبل پایین آمده و عوامل تغذیه ای و چاقی کودکان از دلایل آن است. توجه کنید که دخترهایی که چاق هستند زودتر بالغ می شوند و هرچه بلوغ زودتر اتفاق بیفتد، ممکن است قد نهایی کوتاه تر باشد. بلوغ با نسج چربی زیر پوستی نسبت مستقیمی دارد. بنابراین توصیه اکید ما پیش گیری از چاقی در کودکان است.

هر چه کودک چاق تر باشد زودتر بالغ می شود و رشد قدی اش زودتر متوقف خواهد شد.والدین در صورتی که برای رشد قدی نوجوان به موقع به پزشک مراجعه کنند و پیش از رسیدن به سن بلوغ و عادت ماهیانه دختر خود را تحت مداوا قرار دهند، می توان بلوغ را به تاخیر انداخت تا فرصت برای رشد قدی وجود داشته باشد.شرط این کار این است که قبل از شروع زمان بلوغ و عادت ماهیانه، مراجعه به پزشک انجام بگیرد زیرا پس از آن برای رشد قدی نمی توان کاری کرد.

هم اکنون سن بلوغ در دختران ۹ سال و کمتر از ۹ سال است. بنابراین والدین باید در کلاس اول و دوم دبستان به رشد قدی دختران توجه کنند و اگر از حد طبیعی کوتاه تر هستند اقدام کنند.رشد قدی در دختران معمولا ۶ ماه تا یک سال بعد از اولین عادت ماهیانه ادامه دارد و پس از آن غضروف های رشد بسته می شود.به عبارتی رشد قدی پس از اولین عادت ماهیانه کندتر و کندتر می شود و در نهایت تا ۲ سال بعد به کلی متوقف می شود. در پسران رشد قدی با شروع دوران بلوغ بیشتر می شود و گاه تا ۱۶ یا ۱۷ سالگی ادامه دارد.

● رابطه تغذیه و کوتاه قدی

وی درباره ارتباط تغذیه و کوتاه قدی می گوید: کمبود ترکیبات مهمی مانند روی، آهن، ید در رژیم غذایی می تواند منجر به کاهش رشد قدی شود. همین طور کمبود پروتئین و فقر تغذیه در رشد قدی تاثیرگذار است. کسانی که به بیماری «سلیاک» مبتلا هستند نیز در جذب مواد غذایی مشکل دارند و در صورت تشخیص ندادن به موقع ممکن است دچار کوتاهی قد شوند.

از مهم ترین عوامل موثر در رشد قدی تغذیه است اما والدین بی توجه به این موضوع بسیار دیر به فکر می افتند و زمانی که مراجعه می کنند بلوغ در مورد دختران رخ داده و کاری نمی توان کرد. توصیه این است که اگر دختری در دوران دبستان رشد قدی کمتری نسبت به همسالان خود داشت، باید والدین دست به کار شوند و با مراجعه به پزشک متخصص مانع بلوغ زودرس او شوند تا رشد قدی او ادامه داشته باشد و متوقف نشود.اما چیزی که امروزه در جراید و رسانه ها به چشم می خورد انواع تبلیغات فریب دهنده فراوان برای رشد قد در تمام سنین است. چیزی که در گفت وگو با دکتر ابوترابی بطلان آن ثابت شد.

سودجویان در این آگهی ها به مشتریان خود وعده می دهند با استفاده از چسب های گیاهی، دستگاه های ورزشی ،حرکات کششی، جراحی و کفش های مغناطیسی و حتی مصرف برخی داروها به رشد قدی خود امیدوار باشند و طبیعی است طیف زیادی از نوجوانانی که آرزوی قد بلند را دارند به این سمت گرایش پیدا می کنند.این فوق تخصص تغذیه با رد تمامی این شیوه ها می گوید: درست است که بعضی ورزش ها در رشد قدی موثر است اما تا زمانی که غضروف های رشد بسته نشده باشد و پس از آن هیچ اقدامی و هیچ دارویی نمی تواند معجزه کند و باعث رشد قدی فرد شود. در مورد قرص های هورمونی نیز باید گفت کسی که دچار کمبود هورمون رشد شده باشد با مراجعه به پزشک متخصص و پس از آزمایش های متعدد می تواند به صورت تزریقی این هورمون را دریافت کند.

برخی از داروها نیز هورمون های رشد را تحریک می کند . این داروها را به هیچ عنوان نباید خودسرانه مصرف کرد برخی از این داروها ممکن است به توقف رشد منجر شود بنابراین باید تحت نظر پزشک مصرف شود و مصرف همین قرص ها هم باید قبل از بسته شدن غضروف های رشد صورت بگیرد نه بعد از آن وی افزود: روش های فریبکارانه استفاده از دمپایی تبلیغاتی و جراحی های استخوان به منظور افزایش رشد قدی توصیه نمی شود.

● توصیه ما به والدین

توصیه ما به والدین برای داشتن فرزندی با قد مناسب مصرف پروتئین، ویتامین ها ، مواد غذایی متنوع، استفاده از سبزی ها و میوه های تازه، پیش گیری از چاقی در کودکان، استفاده از تنقلات سالم، دوری گزیدن از فست فودها، توجه به ریزمغذی ها مانند روی، کلسیم و آهن که ذکر شده است. زمان توجه به رشد قدی در سنین دبستان است نه در سنین نوجوانی و جوانی به ویژه در دخترانی که زود به بلوغ رسیده اند.