حساسیت معطر

آقای علیرضا وفایی می گوید واکنش پوستی او به صورت التهاب و قرمزی شدید پوست همراه با خارش و سوزش است و تا امروز هم ادامه یافته است آنچه باعث نگرانی این آقا شده, این است که نمی داند دلیل حساسیت ناگهانی اش به ادکلن چیست

آقای علیرضا وفایی می‌گوید واکنش پوستی او به صورت التهاب و قرمزی شدید پوست همراه با خارش و سوزش است و تا امروز هم ادامه یافته است. آنچه باعث نگرانی این آقا شده، این است که نمی‌داند دلیل حساسیت ناگهانی‌اش به ادکلن چیست.

آقای وفایی که دچار ضایعات پوستی ناشی از ادکلن شده، می‌گوید:

حساسیت از گردنم شروع شد

▪ زخم‌ها از چه زمانی روی پوستتان ظاهر شدند؟

حدود ۳ ماه قبل ۲ زخم ملتهب به ابعاد ۱?۱ و ۲?۵/۱ سانتی‌متر در ناحیه گردن و دو طرف ترقوه‌ام ایجاد شد که ملتهب بودند و کمی هم خارش داشتند. التهاب هنگام صبح زیاد بود و عصرها از شدت قرمزی و خارش کاسته می‌شد. بعد از مدتی، به‌طور اتفاقی متوجه شدم این ۲ نقطه حساس دقیقا همان مناطقی است که صبح‌ها هنگام خروج از منزل، ادکلن را به آن اسپری می‌کنم. وقتی متوجه این موضوع شدم، از زدن ادکلن روی پوستم خودداری کردم و بعد از مدتی التهاب از بین رفت، زخم‌ها به تدریج تیره‌تر و پوسته‌پوسته شد و التیام یافت. اما چند هفته بعد زخم‌هایی با همان شکل و ماهیت و در منطقه‌ای وسیع‌تر و بسیار شدیدتر در زیر بغلم ظاهر شد.

▪ تا به حال دچار چنین حساسیتی شده بودید؟

نه، من سال‌ها این ادکلن را استفاده می‌کردم و تا به حال هیچ حساسیتی برایم ایجاد نشده بود. در هیچ نقطه دیگری از بدنم هم چنین زخمی وجود نداشت و به بیماری پوستی مبتلا نبودم.

▪ فکر می‌کنید علت پیدایش زخم‌ها چه بود؟

علت بروز آنها هم استفاده از مام زیربغل ژله‌ای بود که به فاصله کوتاهی با خارش بیشتر پدید آمد. البته این بار سوزش هم به آن اضافه شده بود و باوجود قطع سریع استفاده از مام، نواحی ملتهب همچنان باقی‌مانده است ولی گسترشی به اطراف ندارد.

▪ تغییری در عادت‌های غذایی‌تان به وجود نیامده؟

نه، مثل قبل غذا می‌خورم و تقریبا می‌توان گفت رژیم‌غذایی سالمی دارم و کمتر از فست‌فودها و غذاهای آماده استفاده می‌کنم.

▪ سابقه بیماری خاصی ندارید؟

نه، من به هیچ بیماری‌ای مبتلا نبوده و نیستم. تنها مشکل من حساسیت فصلی در حد قرمزی چشم و گرفتگی بینی است. البته این آلرژی با تغییر آب وهوا فروکش می‌کند. من هرگز از دارو یا ماده شیمیایی‌ای استفاده نکرده‌ام.

▪ سابقه بیماری پوستی در خانواده‌تان وجود دارد؟

بله، بیماری‌های پوستی در خانواده‌ و بستگان ما شایع است و از شایع‌ترین آنها می‌توان به اگزمای پوستی اشاره کرد. دیگر بیماری‌های پوستی در میان اقوام ما پمفیگوس و کهیر مقاوم به درمان است.

▪ برای درمان به پزشک مراجعه کرده‌اید؟

نه، با توجه به اینکه التهاب زیرگردنم به تدریج از بین رفت، منتظر ماندم التهاب پوستی ناحیه زیربغلم هم بهبود یابد ولی تا امروز بهبود چندانی پیدا نکرده ولی التهاب و خارش آن نسبت به روزهای قبل کاهش یافته است.

● نگاه متخصص پوست

دکتر مجتبی امیری ‌

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

شما دچارحساسیت تماسی شده‌اید!

▪ چه ماده‌ای در ادکلن یا سایر مواد معطر و خوشبوکننده ممکن‌است حساسیت پوستی ایجاد کند؟

یکی از مهم‌ترین مواد اصلی عطرها و ادکلن‌ها پسورالن است. این ترکیب با نور آفتاب واکنش می‌دهد و عارضه‌ای به نام سیستوفتودرماتیت پدید می‌آورد که حساسیت شدید پوستی است و به شکل تغییرات پوستی مانند التهاب، قرمزی، خارش و سوزش بروز می‌کند. البته مواد معطر مجموعه‌ای از ترکیب‌های مختلف هستند و هر فردی ممکن است به یکی از این ترکیب‌ها واکنش نشان دهد، بنابراین یافتن ترکیب حساسیت‌زا کار دشواری است.

▪ حساسیت‌ها چند نوع دارند؟

اول، نوع سمی که در آن وقتی پوست نقطه‌ای از بدن در تماس با ماده شیمیایی مثل شوینده‌ها قرار می‌گیرد، واکنش نشان می‌دهد و با قطع تماس، ضایعه بهبود می‌یابد. نوع دوم، حساسیت تماسی آلرژیک است که به دلایل نامشخص برای اولین بار و در اثر تماس با ادکلن یا هر ماده دیگری ممکن است بروز ‌‌کند. این نوع از آلرژی در دفعات بعد شدت بیشتری پیدا می‌کند چون سیستم ایمنی حساس می?شود و آمادگی بیشتر و سریع‌تری برای مقابله با ماده شیمیایی دارد.

▪ حساسیت آقای وفایی از کدام نوع است؟

به نظر می‌رسد از نوع دوم یعنی حساسیت تماسی آلرژیک باشد و بدنشان به ترکیبی از ماده معطر واکنش نشان داده‌ است. ترکیب‌ها و فرمول‌های شیمیایی داخل مواد معطر، بالغ بر ۱۰ تا ۱۵ نوع هستند و این شناسایی عامل حساسیت را دشوار می‌کند. هر شرکتی متناسب با استانداردهای خود از مواد اسانس‌دار و نگهدارنده استفاده می‌کند که فرمولاسیون آن کاملا منحصربفرد و متفاوت است بنابراین نمی‌توانیم به بیمار بگوییم که چه ماده‌ای را نباید استفاده کند. برای فردی که عادت به مصرف عطر و ادکلن دارد، بهترین کار این است که مقدار اندکی از این مواد را روی ساعد یا قسمت داخلی بازویش بزند و در صورت بروز حساسیت، از مصرف آن اجتناب کند. البته گاهی این روش نیز کاربرد چندانی ندارد زیرا پوست بدن ما در نواحی چین گردن و صورت حساس‌تر است و احتمال بروز حساسیت پوستی در این نواحی بیشتر و سریع‌تر است.

▪ وجود بیماری‌هایی مانند پمفیگوس، کهیر مقاوم به درمان و اگزمای پوستی در تاریخچه خانوادگی و وجود آلرژی فصلی در خود ایشان می‌تواند زمینه‌ساز بروز حساسیت تماسی آلرژیک باشد؟

۳ بیماری اول ارتباطی با حساسیت تماسی آلرژیک ندارند ولی افرادی که به آلرژی فصلی مبتلا هستند، نسبت به سایر افراد استعداد بیشتری برای ابتلا دارند.

▪ درمان چگونه است؟

موادی که با پوست در تماس هستند، ممکن‌است در سلول‌های پوستی حل و وارد آن شوند بنابراین سیستم ایمنی بدن به‌عنوان یک ماده خارجی با آن برخورد و برای حذف آن تلاش می‌کند. این واکنش می‌تواند به صورت خارش، سوزش و... باشد بنابراین اولین راه‌حل این است که مانع تماس چنین ماده حساسیت‌زایی با پوست شویم. اقدام بعدی، درمان موضعی ضایعات با چند دارو است تا ابتدا علایم را کاهش دهیم و جلوی ایجاد لک‌های ناشی از ضایعه را بگیریم زیرا اگر لک‌ها درمان نشوند، روی پوست باقی می‌مانند و شکل نازیبایی ایجاد می‌کنند.

▪ اگر همان ابتدای بروز ضایعات مراجعه می‌کردند، مانع از بر جای ماندن لک روی پوست می‌شد؟

درمان به موقع پیشرفت بیماری را متوقف می‌کند. هرگونه التهاب روی پوست به‌خصوص در پوست‌های سبزه لک بر جا می‌گذارد. لک‌ها موقت‌اند ولی با درمان باید مانع از ایجاد آنها شویم. ماندگاری لک به جنس پوست و مکان قرارگیری آن بستگی دارد. لک‌هایی که در معرض آفتاب باشند، ماندگارترند. شاید متوجه شده‌ باشید وقتی پوست بعضی از افراد جوش می‌زند، بعد از بهبود لک باقی ماند ولی در برخی دیگر هیچ لکی دیده نمی‌شود. در درماتیت‌های تماسی ممکن است لک بین ۳ تا ۶ ماه روی پوست باقی بماند.

▪ اگر لک‌ها باقی مانده باشند، می‌توان با یک داروی خاص یا مثلا لیزر آنها را از بین برد؟

بهترین راه آن است که به موقع درمان دارویی آغاز شود ولی وقتی لک ماندگار شود، می‌توانیم از لیزر استفاده کنیم. لیزری که برای درمان لک‌های پوستی استفاده می‌شود، QS نام دارد که دو نوع است و هر یک از طول موج‌ها کاربرد خود را دارند اما لیزر جزو اولویت‌های درمانی نیست.

▪ آقای وفایی علاقه زیادی به استفاده از ادکلن دارند. به نظر شما چه کنند که هم بتوانند ادکلن بزنند و هم دچار مشکل پوستی نشوند؟

توصیه من این است که اصلا ادکلن را روی پوست نزنند تا با پوستشان تماس پیدا نکند.

● نگاه ایمونولوژیست بالینی

دکتر علیرضا سالک‌مقدم ‌

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

عجالتا ادکلن نزنید!

▪ این آقا می‌گویند ادکلن را از مدت‌ها پیش استفاده می‌کرده‌اند و به تازگی دچار چنین مشکلی شده‌اند. چرا؟

این حالت می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد. حساسیت‌های پوستی ممکن‌است در هر سنی ناگهان شروع و ژن‌های موجود در سلول‌ها در شرایط خاص و بدون دلیل مشخصی فعال شوند. حتی احتمال دارد بعد از مدتی غیرفعال شوند و علایم بیماری از بین برود، بنابراین حساسیت ناگهانی پوست به یک ماده شیمیایی که از مدت‌ها پیش یا تازگی مصرف شده، غیرعادی نیست. مساله ژنتیک در بیماری‌های پوستی اهمیت دارد. در این موارد با داشتن تاریخچه فامیلی بیمار می‌توانیم به نتایج قابل‌قبولی درباره علت بیماری و درمان آن برسیم. در بسیاری از موارد در بستگان نزدیک یا کمی دور بیمار، فردی که دچار حساسیت و آلرژی‌های پوستی است، مشاهده می‌کنیم.

▪ آیا با استفاده مجدد از خوشبوکننده ‌ها هم دچار حساسیت پوستی خواهند شد؟

در این بیمار با مصرف نکردن ادکلن ضایعه ناحیه گردن تقریبا بهبود یافته ولی با مصرف مام، واکنش پوستی به مراتب شدیدتر زیربغل ایجاد شده است. این روند بهبود و عود در ناحیه دیگر، نشان می‌دهد حساسیت همچنان پایدار است اما علت آلرژی به عطرها، ضدعرق‌ و... همیشه به علت تغییرات ژنی نیست. گاهی هم پوست دچار درماتیت آماسی تحریکی می‌شود یعنی مکانیسم آلرژیک در بدن به وجود نمی‌آید. مانند ریختن اسید روی پوست و قرمزی و التهاب و سوختگی یا تاول ناشی از آن که واکنش آلرژیک محسوب نمی‌شود چون اسید، ماده تحریکی خارجی است که به عملکرد سلول‌ها و ساختار آنها آسیب می‌زند. این پدیده در اثر استفاده از مواد آرایشی خوشبوکننده که مستقیم با پوست تماس دارند هم به وجود می‌آید و به دنبال تکرار مصرف یا براساس مکانیسم تحریک یا مکانیسم آلرژیک، التهاب و تغییراتی در پوست به وجود می‌آید.

▪ داخل مواد خوشبوکننده چه ماده‌ای وجود دارد که به عنوان محرک عمل می‌کند؟

پوست ممکن است به هر نوع ماده موجود در عطر و ادکلن واکنش نشان دهد اما اینکه چه ماده‌ای باعث بروز ضایعه?های پوستی شده، به بررسی بیشتر وتست‌های پوستی نیاز دارد.

▪ آقای وفایی گفته‌اند ادکلن و مام روی گردن و زیربغلشان چنین ضایعه?هایی را پدید آورده ولی با تست آنها روی ناحیه ساعد دچار چنین مشکلی نشده‌اند به نظر شما چرا چنین اتفاقی افتاده است؟

زیربغل و گردن نواحی‌ای از بدن هستند که به دلیل گرما و تعریق و رطوبت زیاد نسبت به سایر مناطق حساس‌ترند و برای بروز حساسیت شرایط مناسب‌تری دارند.

▪ آیا می‌توان گفت افزایش سن می‌تواند دلیل بروز تغییرات ژنی در سلول‌ها یا درماتیت‌های تحریکی باشد؟

نه! چنین نیست. به‌طورقطع نمی‌توان گفت وقتی سن بالاتر می‌رود، چنین واکنش‌هایی در پوست بیشتر می‌شود. گاهی با افزایش سن حساسیت‌های پوستی به‌تدریج کمتر می‌شوند و حتی از بین می‌روند.

▪ آیا چنین یبمارانی تا آخر عمر نباید از عطر و ادکلن استفاده کنند؟

با انجام تست پوستی نوع ماده آلرژن مشخص می‌شود و پزشک مواد خوشبوکننده هیپوآلرژیک تجویز می‌کند. به هر حال این آقا باید مصرف مواد آرایشی- بهداشتی را کنار بگذارد تا علت حساسیتشان مشخص شود.

پرنیان پناهی

«میزگردزیبایی» درباره مشکل پوستی آقای وفایی ناشی از مصرف ادکلن با حضور دکتر علیرضا سالک‌مقدم ایمونولوژیست و دکتر مجتبی امیری متخصص پوست