تصمیم های غریب یک رئیس جمهور عجیب

اوو مورالس اولین رئیس جمهور بومی بولیوی است اولین سرخ پوستی که به قدرت رسیده است دوست خوب هوگو چاوس همتای ونزوئلایی خود است اواخر دانیل اورتگا هم در نیکاراگوئه به اینها پیوسته است, اما گویی آهسته تر و حساب شده تر گام برمی دارد

دی ماه گذشته که محمود احمدی نژاد طی سفر دوره ای به امریکای جنوبی، به ونزوئلا رفته بود هوگو چاوس پیشنهاد جالبی به رئیس جمهور ایران داد؛ «هر روز تعداد ما بیشتر و بیشتر می شود و حتی می توانیم یک گروه موسیقی تشکیل دهیم و من نوازنده تنبور خواهم شد و مورالس (رئیس جمهور سرخ پوست بولیوی) هم که سخنرانی خود را با آواز به پایان رساند می تواند خواننده گروه باشد.» پیشنهاد چاوس چندان هم بد نیست؛ رهبران جوان، چپ گرا و ضدامریکایی امریکای لاتین که خود را «کابوس واشنگتن» می نامند و فیدل کاسترو را پدربزرگ خود می دانند استعدادهای عجیبی دارند که آنان را به رهبرانی جالب مبدل کرده است.

اوو مورالس رئیس جمهور بولیوی از این دسته رهبران است؛ اوو علاوه بر آواز، به خوبی می رقصد و قبلاً ترومپت هم می نواخت، با این حساب به تنهایی یک ارکستر است. او همانند دیگر چپ گرایان ضدامریکایی استعداد عجیبی در نواختن ساز مخالف دارد.

به نظر آنان امپریالیسم و کاپیتالیسم و لیبرالیسم دشمن شماره یک انسان ها هستند؛ نهادهای بین المللی زیرنظر قدرت های سلطه گر و زورگو فعالیت می کنند و زمین و زمان هم دست به دست هم داده اند تا راه پیشرفت کشورشان را مسدود کنند و آنان را از اریکه قدرت به زیر کشند.

● فوتبال ضدامپریالیستی در نوک کوه

در تفکر دایی جان ناپلئونی تیم ضدامریکایی ها، حتی توصیه های فیفا هم رنگ و بوی توطئه امپریالیست ها را دارد. برخی کشورهای امریکای لاتین در ارتفاع بالایی از سطح دریا قرار دارند. فیفا در تصمیمی جدید برگزاری مسابقات ملی فوتبال در ارتفاع بیش از ۲۵۰۰متر را به دلیل کمبود اکسیژن و زیان بار بودن برای سلامتی ورزشکاران ممنوع کرده است.

این تصمیم اعتراض کشورهای بولیوی، پرو، اکوادور و کلمبیا را در پی داشته است که براساس این قانون نمی توانند میزبان مسابقات در برخی از شهرهای بزرگ خود باشند. بر اساس ممنوعیت مذکور کشورهای کلمبیا، بولیوی و اکوادور نمی توانند در پایتخت های خود مسابقات ملی برگزار کنند در حالی که پرو می تواند در شهر کوزکو بازی کند. پرو قرار بود مسابقات مقدماتی جام جهانی آینده را در این شهر برگزار کند.

مقامات فوتبال کشورهای فوق فیفا را متهم به تصمیم گیری به نفع کشورهای قدرتمند فوتبال امریکای لاتین مانند آرژانتین و برزیل که مکرراً از دیدار با همسایگان خود در شهرهای کوهستانی کم اکسیژن اطراف کوه آند شاکی اند، کرده اند. کشورهای مرتفع اطراف کوه آند خواسته اند که اگر فیفا ممنوعیت برگزاری مسابقات فوتبال در ارتفاعات را لغو نکرد، برگزاری مسابقات در مناطق بسیار گرم یا بسیار سرد را نیز باید ممنوع کند. مورالس که علاقه عجیبی به فوتبال دارد برای ابراز مخالفتش با تصمیم فیفا دست به ابتکار جالبی زد.

وی به همراه تعدادی از مقامات دولتی و بازیکنان سابق حرفه ای فوتبال بولیوی، در قله ۵۴۰۰ متری کوه «چاکالتایا» فوتبال بازی کرد تا نشان دهد ۲۵۰۰ متر که هیچ، در ارتفاع ۵۴۰۰ متری هم می توان بازی کرد. رئیس جمهور ۴۷ ساله بولیوی با پوشیدن لباس ورزشی بر روی زمین خاکی در دمای نزدیک انجماد و در کنار کوه های پوشیده از برف فوتبال بازی کرد و در این مسابقه یک گل به ثمر رساند و تیمش با نتیجه ۹بر ۳ مقابل تیمی از دانشجویان به پیروزی رسید.

مورالس از حمایت آرژانتین، اروگوئه و ونزوئلا برای لغو تصمیم فیفا خبر داد و سپس در حمایت از ورزش در ارتفاع بالا، در خیابان های لاپاز- پایتخت بولیوی- دوید. فوتبال برای مورالس مساله شوخی برداری نیست؛ چرا که معتقد است ورزش کمک کرد تا به کاخ ریاست جمهوری وارد شود و می گوید؛ «اولین شغلم در اتحادیه کارگری، دبیری امور ورزشی بود. در ۱۳سالگی سرپرست یک باشگاه فوتبال محلی بودم.» او برای این اشتیاق، از بینی اش هم گذشته است. چند ماه پیش موقع فوتبال بینی مورالس شکست؛ هنوز هم بینی اش کج به نظر می آید.

از همان روزهای اول انتخاب شدن به ریاست جمهوری در ژانویه ۲۰۰۶ در مدتی که همگان منتظر ملی کردن صنایع نفت بودند با تشکیل تیمی با تیم روزنامه نگاران مسابقه داد که به پیروزی رسید. او می گوید؛ «۹ به ۳ شدیم، دو گل اول با پاس های من شکل گرفت و گل های بسیار زیبایی بودند. دو گل بعد را هم خودم زدم.»

● ژاکت مورالس

اوو مورالس اولین رئیس جمهور بومی بولیوی است؛ اولین سرخ پوستی که به قدرت رسیده است. دوست خوب هوگو چاوس همتای ونزوئلایی خود است؛ اواخر دانیل اورتگا هم در نیکاراگوئه به اینها پیوسته است، اما گویی آهسته تر و حساب شده تر گام برمی دارد.

اوو کراوات نمی زند، سیگار نمی کشد، به ندرت مشروب می نوشد و جالب تر از همه اینکه همچون چاوس که تی شرت دارد، مورالس هم ژاکت مخصوص به خود را دارد. از فیدل کاسترو به عنوان «پدر بزرگ تمام انقلاب های امریکای لاتین» تحسین می کند. به گفته وی «اتحاد و همبستگی همه ما از او ناشی می شود. فیدل کمک های بسیاری به ما کرده است. او هفت کلینیک چشم پزشکی و ۲۰ بیمارستان عمومی به ما اهدا کرده است.

دکترهای کوبایی ۳۰ هزار عمل آب مروارید را به طور رایگان برای بیماران بولیویایی انجام داده اند. در حدود پنج هزار دانشجوی بولیویایی که از خانواده های فقیر هستند در حال تحصیل در رشته پزشکی به طور رایگان در کوبا هستند.» رئیس جمهور بولیوی با حضور در منطقه ای که ارنستو چه گوارا در سال ۱۹۶۷ کشته شد، ضمن ادای احترام به این چریک چپ گرا، قول اتحاد با کوبا و ونزوئلا را داد؛ «اگر آنها به کوبا، ونزوئلا یا بولیوی حمله کنند، ما با آنها مقابله خواهیم کرد و برای دفاع از ملت، منابع طبیعی و اصلاحات اجتماعی سلاح های خود را برخواهیم داشت. ۱۰ سال قبل من گفتم به زودی شاهد حضور پررنگ تعداد زیادی از کوبایی ها در امریکای لاتین خواهیم بود و اکنون این گفته به حقیقت پیوسته است. اکنون ما فرمانده دیگری داریم؛ رئیس جمهور ونزوئلا هوگو چاوس. ما دو مبارز آزادی داریم. حالا امپراتور امریکای شمالی (ایالات متحده) هرچه می خواهد بگوید.»

● دزدی نکن، دروغ نگو و بیکار نگرد

مورالس مرد تصمیمات عجیب و غریب است. تازه می گوید از وقتی دست به سفرهای دوره ای زده عملگراتر هم شده است. (منظورش از سفرهای دوره ای، سفر به اقصی نقاط دنیا است،) در ماه اول انتخاب، با نصف کردن حقوق دریافتی خود آن را به ۱۸۷۵ دلار در ماه رساند و اعلام کرد که حقوق هیچ یک از وزرای کابینه نباید از این مبلغ بیشتر باشد.

میزان حقوق ماهانه رئیس جمهوری پیشین بولیوی سه هزار و ۹۰۰دلار بود. مورالس قبلاً در جریان مبارزات انتخاباتی خود قول داده بود که با فساد سیاستمداران مقابله خواهد کرد و اصل صداقت را در دولت مجدداً برقرار خواهد ساخت. مورالس با اشاره به ضرورت استخدام ۶ هزار معلم جدید و امکان فعلی پرداخت حقوق به تنها ۲۲۰۰نفر از آنها، گفت که مبالغ گردآوری شده صرف استخدام معلم می شود. گفتنی است اعتراض های خیابانی از سوی آموزگاران، معدنچیان و سرخ پوستان فقیری که دستمزد کافی دریافت نمی کردند، از سال ۲۰۰۳میلادی موجب سرنگونی دو رئیس جمهوری پیشین بولیوی شد.

یکی از تصمیمات جالب رهبر چپ گرای بولیوی طرح حذف آموزش های مذهبی از برنامه درس مدارس بود؛ آن هم در کشوری که حدود ۸۰ درصد جمعیت اش را پیروان کلیسای کاتولیک تشکیل می دهند. پیشنهاد مورالس این بود که کلاس های اخلاق جایگزین تدریس مبانی دینی شوند. اما مورالس در نهایت با مخالفت شدید کلیسای کاتولیک ناچار شد طرح خود را پس بگیرد.

مورالس تسلیم نشد و رفت سراغ وعده ای که در مبارزات انتخاباتی اش داده بود و آن اصلاح قانون اساسی است که به گفته وی موجب احیای بولیوی خواهد شد. مورالس می گوید؛ «اگر سوسیالیسم به معنای زندگی بهتر و وجود برابری و عدالت و نبود مشکلات اقتصادی و اجتماعی باشد، پس در این صورت ما پذیرای آن هستیم. ما به قانونی فراگیر احترام می گذاریم که سه اصل اساسی دارد؛ دزدی نکن، دروغ نگو و بیکار نگرد.

قانون اساسی جدید ما هم بر همین سه گانه بنا می شود. چپ بودن برای ما یعنی مبارزه با بی عدالتی و نابرابری. قانون اساسی جدید بولیوی که در حال نوشته شدن است، بولیوی را یک کشور صلح جو معرفی و به طور آشکار جنگ را تقبیح می کند. در عوض ساخت سلاح و گلوله بیشتر برای کشتن نوع بشر، ما باید بر تولید غذای بیشتر متمرکز شویم.» میزان مرگ و میر کودکان در بولیوی بسیار بالاست. مورالس ۶ خواهر و برادر داشت که ۴ تای آنها مرده اند. در روستاها نیمی از کودکان اولین جشن تولدشان را نمی بینند؛ پس آقای رئیس جمهور مسیری طولانی در پیش دارد.

● حذف سنا و تقسیم زمین ها

مورالس در بررسی اصلاح قانون اساسی بولیوی پیشنهاد عجیب و غریبی را مطرح کرده و آن حذف اصل لزوم وجود مجلس سنا است، در حال حاضر سنا در بولیوی در اختیار طیف مخالف دولت است. مورالس در مصاحبه ای مطبوعاتی اعلام کرد؛ افرادی که از اکثریت و فقرا در این کشور حمایت نمی کنند نباید در مجلس سنا حضور داشته باشند. لزوم مجلس سنا زمانی که اکثریت نئولیبرال ها در آن حکمرانی می کنند چیست؟

این اقدام به دنبال خروج نمایندگان سنا به منظور بلوکه کردن اصلاحات ارضی پیشنهادی توسط مورالس انجام گرفت. شماری از قانونگذاران مخالف سیاست های مورالس در مجلس، هنگام سخنرانی چهار و نیم ساعته وی به مناسبت نخستین سال ریاست جمهوری اش، آنجا را ترک کردند. مورالس پیشتر نیز در سال ۲۰۰۲ به اتهام اینکه به عنوان رهبر اتحادیه کوکاکاران بولیوی آنها را به شورش واداشته است، از مجلس اخراج شده بود.

مورالس با عمل به وعده اش صنایع نفت و انرژی در این کشور را که دومین منبع گاز را در جنوب امریکا دارد، ملی کرد و به سراغ ملی کردن صنایع و معادن و مخابرات رفت و حالا درصدد اصلاحات ارضی- انقلاب ارضی- برآمده است. تصمیمی که کشور را با هرج و مرج و دوپارگی روبه رو کرده و مورالس را به تهدید به کارگیری نیروهای نظامی واداشته است.

بولیوی به دو بخش شرق ثروتمند و کوهپایه های آند فقیر تقسیم شده است، جنبش قدرتمندی در شرق وجود دارد که خواستار خودمختاری است. در مقابل بومی های بولیوی -که اکثریت را در این کشور تشکیل می دهند- به مورالس رای دادند. آنها فقیرترین مردمان این کشورند. تعداد بسیار کمی از طرفداران مورالس زمینداران عمده هستند.

مورالس مخالفان این تصمیم را به گروه های فاشیست و وابسته به دولت های پیشین نسبت می دهد. به گفته وی، «برخی درصدد تقسیم بولیوی هستند؛ در ابتدا دوسوم کشور را می خواستند اما اکنون راه خودمختاری را با کنترل منابع طبیعی زمین در پیش گرفته اند.» او تهدید کرده است که نیروهای مسلح را برای جلوگیری از تظاهرات ها در چهار منطقه خواستار خودمختاری بسیج خواهد کرد؛ «مخالفان مورالس باید نگران باشند زیرا این سرخ پوست کوچک به راحتی از میدان به در نمی رود.» شش تن از فرماندهان استانی به نشانه نارضایتی ارتباط خود با دولت را به حالت تعلیق در آوردند.

تظاهرات ضدمورالس ثروتمندترین شهر بولیوی را به آشوب کشید. تظاهر کنندگان خواهان اعطای قدرت بیشتر محلی به خود بودند. این درحالی است که گروهی از کشاورزان فقیر بولیوی به نشانه حمایت از اصلاحات ارضی مورالس راهی پایتخت شدند.

مورالس همچنین پیشنهاد ایجاد واحد پولی مشترک در امریکای جنوبی را مطرح کرده است. وی می گوید؛ این واحد پولی می تواند پاچا نام گیرد که در گویش بومی کچوا در بولیوی به معنای زمین است. رئیس جمهور بولیوی همچنین خاطرنشان کرد ونزوئلا و برخی دیگر از کشورهای امریکای جنوبی نیز نام هایی را برای واحد پول مشترک پیشنهاد کرده اند اما اجماع در خصوص اینکه همه منطقه یک پول واحد داشته باشند وجود دارد.

مورالس افزود؛ بانک جنوب که براساس پیشنهاد ونزوئلا شکل گرفت و کشورهای دیگری نیز به آن پیوسته اند می تواند به عنوان بانک مرکزی امریکای جنوبی برای سامان دادن به اقتصاد ملت های منطقه فعالیت کند.

سرگه بارسقیان