باغی در دل دریا

جزایر ایران شگفت انگیزترین پدیده طبیعی

”جزیره“ منطقه خشکی در دل دریا، شگفت‌انگیزترین پدیده طبیعی است که در آنها می‌توان زیبائی خلقت را به تماشا نشست. جزایر که یادگاری از دوران فوران آتش از کوره‌های مذاب عمق زمین به‌شمار می‌روند، زیباترین نوع معماری سنتی و تاریخی را به نمایش گذاشته‌اند. در ایران جزایر زیبائی در استان‌های ساحلی وجود دارد که در صورت توجه به آنها می‌تواند به قطب گردشگری دریائی تبدیل شود. همانگونه که در جزایر قشم و کیش شاهد چنین تحولی هستیم.

● جزایر استان هرمزگان

استان هرمزگان به ۱۴ جزیره در سطح خلیج‌فارس که از تنگه هرمز در شرق تا نزدیکی گلوبندی در غرب گسترده شده‌اند، بیشترین جزیره را در بین استان‌های ساحلی دارد. جزیره هرمز شرقی نوین و جزیره لاوان هم غربی‌ترین جزیره استان است.

این جزایر در سطح خلیج‌فارس گسترده شده‌اند که از ساحل فواصل متفاوتی دارند. نزدیکترین آنها به بندرعباس جزیره هرمز و دورترین آنها جزایر ابوموسی و سری (سیری) ست.

این جزایر به سبب موقعیت استراتژیک از اهمیت نظامی و سیاسی بالائی برخوردار هستند از این رو همواره ارزش جاذبه‌های طبیعی اغلب این جزایر به‌خصوص آن دسته که با ساحل فاصله زیادتری دارند در هیاهوی مسائل سیاسی و نظامی پنهان مانده است.

هرکدام ازاین جزایر با توجه به امکانات طبیعی گوناگون قابلیت‌های تبدیل به قب گردشگری را داشته و با بررسی همه‌جانبه و ارائه راهکارهای مناسب می‌تواند سالانه تعداد قابل‌توجهی از گردشگران داخلی و احیاناً خارجی را جذب نماید.

▪ جزیره ابوموسی

جزیره ابوموسی مرکزیت شهرستانی است به همین نام که مجموعه‌ای از جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک، فارور و سری (سیری) و بنی فارور در جنوب استان هرمزگان را تشکیل می‌دهد. فاصله این جزیره تا بندرعباس ۲۳۲ کیلومتر راه آبی است و در ۵۰ دقیقه و ۱۴ درجه طول شرقی و ۳ دقیقه و ۵۰ درجه عرض شرقی قرار گرفته است. این شهرستان به ۲ بخش تنب با مرکزیت تنب و مرکزی با مرکزیت ابوموسی تقسیم می‌شود. جمعیت شهرستان ابوموسی در سال ۱۳۸۱ برابر با ۲۵ هزار و ۱۲۲ نفر بوده است که ۳۰۶۴ نفر در مناطق شهری و ۲۲ هزار و ۵۸ نفر در مناطق روستائی زندگی می‌کنند.

جزایر بنی قارور، قارور، بنب کوچک و شیدور به علت عدم امکانات و تسهیلات زندگی خالی از سکنه است. این جزایر به‌دلیل واقع شدن در نزدیکی امارات به‌ویژه رأس‌الخیمه از موقعیت سیاسی و استراتژیکی برخوردار هستند. جزیره ابوموسی به‌دلیل وسعت بیشتر کمی توسعه یافته و تعدادی جمعیت دارد. در ابوموسی به سب موقعیت خاص سیاسی امکانات و تأسیساتی از قبیل شهرداری، فرمانداری، نیروی انتظامی، اداره پشت و تلفن، سپاه پاسداران و سردخانه احداث و ایجاد شده است و دولت نیز با ساخت خانه‌های مسکونی تعدادی از خانوارهای ساکن جزیره را اسکان داده است. از لحاظ طبیعی سطح جزیره را می‌توان به ۲ بخش تقسیم نمود:

۱) بخش شمالی:

که تقریباً کوهستانی است و قله‌حلوا حداکثر با ۱۱۰ متر ارتفاع در مرکز نیمه شمالی آن قرار گرفته است. در این قسمت گاهی بریدگی‌هائی دره‌مانند از صخره‌هی مرتفع تا کرانه‌های دریا کشیده شده است. در پاره‌ای از این مناطق درختان نخل و کنار دیده می‌شود.

۲) بخش جنوبی:

این بخش تقریباً مسطح و به‌صورت دشتی شنی و خاکی در جهت شرقی - غربی گسترده شده است. پایگاه قدیمی دریائی و دهکده فعلی بومیان اصلی جزیره در طرفین جنوب‌شرقی و جنوب غربی این قسمت قرار گرفته است. این جزیره به سبب موقعیت طبیعی دارای هوائی تقریباً گرمتر از بندرعباس بوده و رطوبت آن نیز زیادتر است. میزان بارندگی آنکه بیشتر فصلی و گرمسیری بوده و به صورت رگباری آنی و موقتی فرو می‌ریزد، میزان ۳/۵۳ میلی‌متر در سال است. میانگین دمای هوا ۲/۲۸ درجه سانتی‌گراد و میزان رطوبت سالانه ۷۴ درصد می‌باشد.

▪ جزیره تنب بزرگ

این جزیره در فاصله ۱۴ مایل دریائی از جنوب غربی جزیره قشم، قرار دارد و فاصله آن از بندرعباس ۹۷ مایل دریای و از جزیره ابوموسی ۲۷ مایل دریائی است. طول و عرض آن ۹/۳ در ۷۵/۳ کیلومتر و مساحت آن ۳/۱۰ کیلومترمربع می‌باشد. مرتفع‌تریننقطه جزیره تنب بزرگ ۵۳ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

در قسمت‌های جنوب‌غربی این جزیره و در نزدیکی سواحل آن، خانه‌های مسکونی از راه چندین خیابان و جاده به هم پیوسته‌اند. این جزیره دارای مو‌شکن و لنگرگاه است.

مردم بومی این جزیره از صید ماهیو مروارید امرار معاش می‌کنند. در این جزیره معدن خاک سرخ نیز وجود دارد.

▪ جزیره تنب کوچک

این جزیره مثلثی شکل در ۶مایلی غرب جزیره تنببزرگ قرار دارد. فاصله آن تا مرکز استان، از طریق دریا، حدود ۱۰۵ مایل دریای است. بزرگترین قطر جزیره ۹/۱ کیلومتر و مساحت آن حدود ۲ کیلومتر مربع است. این جزیره غیرمسکونی است و مرتفع‌ترین نقطه آن از سطح دریا، ۲۱ متر ارتفاع دارد.

▪ جزیره هنگام

این جزیره ۶/۳۳ کیلومتر مربع مساحت دارد و به شکل مخروط ناقصی است که در کرانه‌های جنوبی جزیره قشم واقع شده است. فاصله آن تا بندرعباس حدود ۴۳ مایل دریائی و تا شهر قشم حدود ۲۹ مایل دریائی می‌باشد. این جزیره ارتفاعات پست آهکی دارد و بلندترین نقطه آن کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع است. بزرگترین قطر آن از روستای هنگام کهنه تا روستای هنگام جدید کیلومتر است.

تنها فعالیت اقتصادی در جزیره هنگام که اکثر مردم به آن مشغول هستند، ماهیگیری و صیادی است. از نقاط دیدنی جزیرهٔ تأسیست بندری انگلیسی‌ها است. صید کوسه در اطراف جزیره یکی از فعالیت‌های دیدنی این جزیره به شمار می‌رود.

▪ جزیره لاوان

در قرن ۱۷ تا اوایل قرن ۱۹ لاوان در تصرف پرتغالی‌ها بود. پس از آن در قرن ۱۹ و ۲۰ خانواده شیخ حمادی در جزیره حکومت می‌کردند که آخرین آنها به نام شیح محمد حمادی در سال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ خورشیدی) به دستور رضاشاه برکنار گردید.

از سال ۱۹۶۰ میلادی (۱۳۳۹ خورشیدی) این جزیره به نام لاوان تغییر یافت و شرکت‌های غنی فعالیت‌های اکتشافی خود را شروع کردند که از پررونق‌ترین دوران حمایت این جزیره محسوب می‌شود. تأسیسات شرکت نفت شامل کمپ سلمان و رشادت و مجتمع تقطیر لاوان زیر پوشش پالایشگاه شیراز اداره می‌شود.

لاوان پس از قشم بزرگترین جزیره از جزایر حوزه خلیج‌فارس است که از حیث تقسیمات کشوری در محدوده استان هرمزگان قرار می‌گیرد. این جزیره با طول ۲۲ و عرض ۴ کیلومتر دارای مساحتی حدود ۸/۸ کیلومتر مربع است که در ۱۱ کیلومتری جنوب‌غرب بندر نخیلو در آب‌های خلیح‌فارس قرار گرفته است. ارتفاع این جزیره در قسمت غربی حدود ۵۰ متر از سطح دریا بالاتر است. عمده ارتفاعات جزیره در طول شرقی - غربی جزیره واقع شده و شیب آن از دو سمت به سمت دریا به‌طور یکنواخت ادامه می‌یابد، ارتفاع جزیره در بلندترین نقطه بخش شرقی حدود ۲۵ متر است. در بخش غربی شیب زمین به‌دلیل اختلاف ارتفاع زیادتر از بخش شرقی جزیره می‌باشد.

جزیره لاوان دارای ۸ روستا است که ۷ روستای آن سکنه نداشته و در آستانه نابودی است و تنها روستای آباد موجود ده‌ لار است که تأسیسات دولتی، مدرسه و بانک دارد و مجموعاً دارای ۶۰۰ نفر جمعیت است. که به کنار صیاد و مختصری تجارت مشغول هستند آب و برق مصرفی آنها از کمپ شرکت نفت تأمین می‌گردد.

جمعیت فعلی جزیره لاوان حداکثر به ۲ هزار نفر می‌رسد که هزار نفر کارکنان شرکت نفت و ۴۰۰ نفر پیکانکاران و پدافند هوائی و ۶۰۰ نفر اهالی بومی جزیره هستند. جزیره لاوان دارای فرودگاه است که متعلق به شرکت نفت می‌باشد.

جزیره لاوان جزء مناطق با اب و هوای گرم و مرطوب ساحلی به حساب می‌آید، میانگین میزان بارندگی حدود ۲۰۰ میلی‌متر در سال ب رمبنای ایستگاه‌های هواشناسی شهرهای مجاور تخمین زده می‌شود، میزان رطوبت نسبی بین ۵۵ تا ۷۵ درصد متغیر است.

فصل تابستان در این جزیره از دهه اول اردیبهشت شروع و تا دهه دوم مهر ماه ادامه دارد. در خلال این دوره حداکثر درجه حرارت به ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. حداقل حرارت نیز ۲۵ درجه سانتی‌گراد منعکس شده است. فصل زمستان از نیمه دوم آبان ماه شروع و تا دهه اول فروردین ماه ادامه می‌یابد. در این فاصله هوای نسبتاً مطلوبی در جزیره حاکم می‌شودو در بیشتر اوقات سال بادهای مخصوصی به نام ”باد شمال“ از طرف شمال غربی و شمال‌شرقی می‌وزد که موجب تغییر هوای جزیره می‌گردد.

در برخی از اوقات فصل زمستان یادهای نسبتاً شدیدی از طرف جنوب و جنوب شرقی می‌وزد که طوفان‌های سختی را به‌وجود می‌آورد که چند روز ادامه می‌یابد.

بادهای غربی و شمال‌غربی در منطقه باران‌زا هستند. برررسی یک دوره ۱۰ ساله آمار بارندگی در ایستگاه هواشناسی لاوان نشان می‌دهد که متوسط بارندگان ۶۶/۲۰۳ میلی‌متر در سال بوده است. بیشترن مقدار بارش مربوط به ماه‌های آذر، دی و بهمن می‌باشد. به‌طوری که در دی‌ ماه تا ۳۵ میلی‌متر باران باریده است.

جریان‌های هوای موجود در منطقه ضمن ایجاد شرایط تهویه طبیعی در فصول مختلف سال می‌شود جریان‌های عمومی نطقه عبارتند از: بادهای شرقی، بادهی جنوب شرقی، باد جنوب و جنوب غربی و بادهای محلی که از این میان باد شرقی باد غالب منطقه بوده در کلیه فصول سال با سرعت متوسط ۳۳/۴ متر بر ثانیه می‌وزد. جهت بادهای زمستانی و پائیزی که باران‌زا هستند شمال‌غربی و غربی می‌باشد.

بادهای محلی نیز در حقیقت قسمتی از همان طوفان‌ها خلیج‌فارس هستند که در اثر اختلالات فشار بین صحرای عربیتان و ارتفاعات جنوبی ایران، در فواصل مختلف پدید می‌آیند. این بادها تقریباً در تمام سواحل خلیج‌فارس می‌وزند و در نقاط مختلف خلیج‌فارس دارای اسامی متفاوت هستند . این بادها بنا به مقتضیات زمانی یعنی فصول وقوع آنان و تصور ذهنی دریانوردان محلی و تأثیر این بادها در زندگی انها و نوع استفاده‌ای که در گذشته از نیروی باد برای دریانوردی در خلیج‌فارس انجام می‌شده و خطرات ناشی از آن اسامی گوناگونی به خود گرفت‌اند که اهم آنها عبارتند از:

ـ باد لهمیر یا لهمیار که معمولاً در پئیز و یا به قول دریانوردان محلی در برج عقرب می‌زود. شدت این باد به اندازه‌ای ناگهانی و غافلگیرکننده است که ممکن است در عرض چند ساعت و یا چند دقیقه، تفاوت سنگینی به وجود آورد ولی با علائمی که قبل ا زوقوع ان ظاهر می‌شود، دریانوردان محلی از آن باخبر هستند و با احتیاط به دریا می‌روند.

باد لچیرب یا به قولی باد گول زن که معمولا ًدر پائیز می‌وزد ولی موقع وزش معینی ندارد، اما دریانوردان محلی معتقدند که این باد ۱۰ روز پیش از عقرب می‌وزد و شدت این باد کمتر از باد لهیر می‌باشد.

ـ باد قوس که جهت جنوب‌شرقی - شمال غربی دارد و از مدار رأس‌السرطان شکل می‌گیرد و جهت جنوب‌شرقی پیدا می‌کند. این باد در تابستان گرم و سوزان و در زمستان گرم و مرطوب و اکثراً بارانی است. این باد نیز شدید است و گاهی خسارات جانی مالی فراوان همراه دارد. در گذشته برای حرکت کشتی از هند به بوشهر از این باد استفاده می‌شده است. باد باران‌آور قوس در زمستان جهت شمال شرقی پیدا می‌کند و این باد ریزش باران بیشتری را باعث می‌شود.

ـ باد شمال که برعکس باد قوس، باد خشکی است در زمستان دما را کاهش می‌دهد و گاهی نیز باعث بارندگی می‌شود معمولاً جهت وزش باد قوس به شمال غربی تغییر یافته و باد شمال نامیده می‌شود. این باد معروفترین باد ملحی منطقه است و تقریباً تنها بادی است که تابستان هوای گرم را تا حدودی متعادل می‌کند.

ـ باد بررو که در حقیقت هان نسیم خشکی به دریا است که غالباً شب‌ها به سوی دریا می‌وزد و خنک و خشک می‌باشد.

ـ باد سهیلی که اواخر تابستان و اوایل پائیز می‌وزد و مردم محلی معتقدند که این باد از طلوع ستاره سهیل است.

ـ باد غیوب باد بهاری است ه معمولاً ۴۵ روز بعد از عید نوروز می‌وزد و چندان شدید نیست ولی همراه با گرد و غبار است.

ـ باد تریه که زمان وزش آن اوایل دی‌ماه می‌باشد.

ـ باد توبیح که زمان وزش آن اواخر بهمن ماه می‌باشد.

ـ باد پیرزن موقع وزش آن حدوداً اواسط فروردین است.

ـ باد سبعه که به مدت ۷ روز در اوایل مهرماه می‌وزد.

لازم به ذکر است که زمانی تقریبی وقوع این بادها را دریانوردان محلی می‌دانند و به همین جهت این بادها چندان تلفات جانبی و مالی ندارد بلکه گاهی نیز آثار سودبخشی دارند.

جزایر لاوان و سری به علت وجود آب‌وهوائی نیمه‌گرمسیری مشابه و عدم ریزش جوی کافی به‌منظور تأمین آب موردنیاز و قابل جذب گیاه در تحت‌الارض از نظر پراکنش گیاهان چوبی و خشبی محدود بوده و بدین‌ترتب تنها گیاهانی که قدرت ذخیره آب را داشته باشند و یا نظیر درخت کهور و کنار بخشی از آب مورد لزوم خود را از طریق رسمیت نسبی هوای محیط تأمین نموده و مستقر شده‌اند می‌توانند دوام بیاورند و ادامه حیات دهند.

درختان این جزایر غالباً دارای برگ‌های ریز و خاردار و دارای ریشه عمیق می‌باشند. ریشه‌های برخی از آنها به ۱۰ متر می‌رسد به جز درخت نخل خرما که به صورت اهلی پرورش می‌یابد و نخلستان را در جزیره لاوان پدید می‌آورد. درختان کهور ایران Prosopis Spicigera و کرت Acassia Nildtica به صورت خودرو در مجاورت آبراهه و گودال‌های کوچک و کم‌ارتفاع به صورت لکه کوچک مستقر شده‌اند در برخی نقاط بر روی تپه‌های شنی تک درختان کنادر توده مزبور را همراهی می‌کند.

این لکه‌های بسیار کوچک و موضعی بوده (۸۰ تا ۱۵۰ مترمربع) و در داخل کمپ جزیره سری (سیری) ونیز در داخل کمپ‌های سلمان و رشادت در جزیره لاوان که مورد حمایت قرار گرفته و آبیاری گردیده‌اند. رشد نموده و فرم بسیار خوبی داشته‌اند در جزیره سری قطر درخت کهور به ۵۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۱۵ متر می‌رسد لیکن در کمپ رشادت در جزیره لاوان قطر توده کهیر و کرت ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن ۸ تا ۱۲ متر می‌باشد.

در کف توده‌های مزبور د رخارج از کمپ‌های جزیره لاوان و عرصه‌های مورد کاشت جهت جنگلکاری سالسولا، رومکش و درختچه‌های لیسیوم و ... استقرار یافته‌اند.

علاوه بر درختان مزبور، درخت گز که به‌عنوان بادشکن در حاشیه قطعات فضای سبز در کمپ‌ها و نیز مزارع کشاورزی در جزایر سری (سیری) و لاوان وجود دارد جزء درختان وارداتی و بومی است که به صورت دست‌کشت در جزایر استقرار یافته‌اند.

▪ جزیره هندورابی

جزیره هندورابی با ۵/۳ کیلومتر و عرض و ۷ کیلومتر طول جزیره‌ای مستطیل است که در ۸ کیلومتری کرانه‌های جنوبی ایران قرار گرتفه و مساحتی بالغ بر ۸/۲۲ کیلومتر دارد.

این جزیره بین ۲۶ درجه و ۳۹ دقیقه تا ۲۶ درجه و ۴۲ دقیقه شمالی و ۵۲ درجه و ۳ دقیقه تا ۵۳ درجه و ۴۰ دقیقه طول ششرقی نسبت به گرینوویچ قرار گرفته است و از نظر تنظیمات سیاسی، یکی از جزایر تابع دهستان لاوان ا زبخش کیش شهرستان بندر لنگه است.

هندورابی مقابل کرانه شیبکوه و در میان جزایر کیش و لاوان قرار گرفته و فاصله دریائی آن تا ندر عباس ۳۲۵ کیلومتر تا بندر لنگه ۱۳۳ کیلومتر، تا جزیره کیش ۲۸ کیلومتر تا جزیره لاوان ۲۴ کیلومتر، تا جزیره فارو ۸۶ کیلومتر. تا جزیره سری ۱۲۰ کیلومتر و تا بندر چیرویه ۸ کیلومتر است.

این جزیره در طول سال از زاویه تابش مستقیم برخوردار بوده و گرمادهی خورشید در طی سال زیاد است.

مساحت کم جزیره نیز سبب توزیع مساوی گرمادهی خورشید است. به‌طوری که هیچ‌گونه تفاوت اقلیمی به وجود نمی‌آورد. بلندی اندک سطح جزیره نیز عامل دیگر تشدیدکننده دمای این جزیره است. مشاهدات اقلیمی نشان می‌دهند که جزیره هنندورابی از لحاظ اقلیمی جزء نواحی گرم و مطلوب است.

متوسط دمای سالانه جزیره ۶/۲۶ درجه سانتی‌گراد، متوسط دمای حداکثر سالیانه به ترتیب ۳۱ و ۱/۲۲ درجه سانتی‌گراد است. همچنین میانگین بارش سالانه جزیره هندورابی ۹/۱۸۴ میلی‌متر بوده است. دامنه تغییرات بارش سالانه در طی سال‌های مختلف زیاد بوده، به‌وطری که ممکن است این نوسان از سالی به سال دیگر ۴۰۲ میلی‌متر باشد. قسمت عمده بارش سالانه، در فصول سرد سال می‌بارد. ماه‌های اسفند، دی، آذر، بهمن، آبان و فروردین به ترتیب بیشترین بارش ماهانه و جمعاً ۱/۹۹ درصد بارش را به خود اختصاص می‌دهند.

میانگین رطوبت نسبی جزیره در طول سال در زمان‌های صبح و ظهر و عصر به ترتیب ۸۴، ۵۳ و ۶۳ درصد است.

ضریب خشی این جزیره ۶ است. بنابراین می‌توان گفت که اقلیم حاکم بر این جزیره اقلیم بیابانی با رطوبت بیشتر از اقلیم بیابانی نواحی مرکزی ایران است.

در طول زمستان در جززیره هندورابی جهت باد از شمال‌غربی است. ولی در قسمت جنوب خلیج‌فارس باد بیشتر ا زسوی غرب بوده و در تنگه هرمز باد به جنوب‌غربی تغییر می‌یابد. دی ماه فصل هوای توفانی است.

در طول بهار هوای نامتعادل به‌تدریج کاهش یافته و در اردیبهشت به‌طور کلی ناپایدار می‌شود. در این فصل بادهای موسمی از سوی شمال‌غربی وزیده، شدت آن ملایم تا متوسط است.

در تابستان باد موسمی در شمال خلیج‌فارس از سوی شمال‌غربی تا جنوب می‌وزد. در مهر ماه وضعیت بادهای موسمی شروع و بادها همراه با رگبارهای کوتاه و تند است. بادهی محلی جزیره عبارتند از: باد شمال که از سوی شمال‌غربی می‌وزد، باد سهیلی که در آخر تابستان و اوایل پائیز می‌وزد. باد قوس یا باد شرجی یا باد شمال‌شرقی، بادهای نزدیک ساحل و باد نعش که باد شمال‌شرقی گفته می‌شود که در زمستان و پائیز می‌وزد و اغلب باران محلی ایجاد می‌کند و در فصل زمستان توفان‌های شدید و خطرناک بروز می‌کند که اغلب باعث خرابی می‌شود. جهت بادهای شدید ممکن است جنوب‌شرقی یا شمال‌غربی باشد. شدت وزش باد در این موارد گاه به حدی است که با گردبادهای معروف آمریکا قابل مقایسه است.

منابع تأمین آب در این جزیره محدود است و آب مصرفی اهالی از دو طریق چاه و برکه تأمین می‌شود. تعداد ۵ حلقه چاه آب شیرین و ۲ برکه در این جزیره وجود دارد. با توجه به آب‌دهی دو حلقه از چاه‌ها که عمق یکی از آنها به ۲۴ متر می‌رسد می‌توان گفت که سفره‌های آب زیرزمین یدر این جزیره موجود است.

براساس میزان متوسط بارش سالیانه و وسعت جزیره بیلان آب‌های سطحی سالانه هندورابی به بیش از ۴ میلیون مترمکعب آب بالغ می‌شود که تقریباً تمامی آن به هدر می‌رود.

جزیره هندورابی از لحاظ وضعیت پوشش گیاهی چندان راضی‌کننده نیست و به‌طور کلی دارای آب و هوای گرمسیری فصلی و دائمی است که درآن گونه‌های صحارا، سندی، سودان و دکانی لبه دارد و چهره کلی رویش آن جزء جنگلظهای نیم‌حاره‌ای به‌شمار می‌اید.

گیاهان بومی جزیره از نوع هالونیتی یا نمک‌دوست هستند و با شوری سازگار هستند. پوشش گیاهی جزیره هندورابی به ۳ دسته تقسیم می‌شود:

۱) جنگل‌ها و درختان؛ در اثر آب و هوای گرم و مرطوب، برخی از قسمت‌های جزیره را جنگل بوته‌زار و درختچه و درختان پوشانده است. گونه‌های گیاهی آن در عین تنوع، غالباً به صورت بوته‌های علفی با ساقه‌های یکساله است. برخی از درختان جنگلی جزیره عبارتند از: کنار، خرما، لور یا انجیر معابد و کرت.

۲) گیاهان خودرو و داروئی، برخی از انواع این گیاهان عبارت است از: مریمه، آناگالیس، پنیرک، ترشک، تخم شریتی و گیاهان علفی چند ساله.

۳) مرتع: جزیره هندورابی تحت‌تأثیر محیط جغرافیائی گرم و مرطوب از پوشش گیاهی تقریباً استپی و خاردار پوشیده شده است.

حیات گونه‌های مختلف جانوری در جزیره هندورابی متنوع بوده و در ۵ دسته، آبزیان، خزندگان، پرندگان و پستانداران قابل بررسی است.

۱) آبزیان: خلیج‌فارس از لحاظ داشتن انواع و اقسام ماهی و جانوران دریائی در ردیف غنی‌ترین دریاهای جهان است و از این جهت منبع سرشاری به شمار یم‌رود. کرانه‌های جزیره هندورابی نیاز برای صید ماهی مناسب است. ماهی‌هائی که در سواحل هندورابی به سر می‌برند به سه دسته ماهی‌های خوراکی، غیرخوراکی و ماهی‌های زینتی (در اطراف جزیره تعاد زیادی گونه‌های ماهی زینتی (آکواریوم) وجود دارد که برخی نمونه‌های آن نادر است) قابل تقسیم هستند.

۲) خزندگان: شامل مار قیطانی، مار جعفری، سوسمار، مارمولک، لاک‌پشت تهابی، سبز، سرخ و لاک‌پشت چرمی است.

۳) پرندگان: شامل عقاب ماهیگیر، کور کور خائی، گیلانشاه بزرگ، انواعی از کاکائی‌ها، چلچلک دشتی، کولر، دم جیانک ابلق، شهد خور، غراب گردان قهوه‌ای، چکاوک کاملی، زنبور خور گاو خرمائی، ابرو سفید و چند گونه پرستوی دریائی است.

علاوه بر این جزیره پتانسیل پذیرش بیش از ۵۰ گونه دیگر پرنده را نیز دارد.

۴) پستانداران: شامل جوندگان نظیر موش بسه، موش خانگی، موش انباری، چربیل هدی، چربیل موجیتان، خرگوش وحشی

۵) گوشتخواران: نظیر حشره‌خواران (خارپشت برانت)، گوشتخواران (راسو یا موش خرما) و خفاش‌ها (خفاش میوه‌خوار) می‌شود.

محیط زیست دریائی جزیره هندورابی نسبت به محیط زیست خشکی آن از تنوع بیشتری برخوردار است زیرا در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی‌ها به همراه نرم‌تنان، خرچنگ‌ها، لاک‌پشت‌ها و برخی گیاهان دریائی وجود دارند. به علاوه محیط‌زیست دریائی از نظر میکروبیولوژیک نیز بسیار غنی است و محیط‌زیست درون جزیره‌ای به دلیل بسته بودن آن جامعه زیستی محدودی دارد.

با وجود فعالیت‌های شدید شرکت نفت فلات قاره در جزیره مجاوز هندورابی، لاوان و همچنین سکوهای استخراجی دور و نزدیک و رفت‌وآمد کشتی‌های نفتکش، محیط‌زیست این جزیره نسبت به دیگر جزایر از شرایط سالم‌تری برخوردار است.

به‌طور کلی آ»ودگی‌های عمده زیست‌محیطی جزیره هندورابی عبارتند از:

- آلودگی‌های ساحلی ناشی از آب‌های لوده دریائی

- آلودگی‌های نشای از ریختن زباله

- آلودگی‌های نشای از باز شدن فاضلاب برخی از خانه‌ها به معابر عمومی

- آلودگی‌های ناشی از ضایعات صید صدف که بقای آنها به همراه پوسته صدف‌ها غالباً در کنار آبادی دیده می‌شود.

طبق اولین آمار جمعیتی از جزیره هندورابی که مربوط به سال ۱۳۴۱ خورشیدی است. جمعیت این جزیره ۲۰۰ نفر بوده است. پس از آن در سال ۱۳۴۵ جمعیت جزیره با کاهش شدید به ۷۳ نفر رسید و ۷ سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۲ با افزایشی چشمگیر به ۲۲۰ نفر می‌رسد.

طبق سرشماری عمومی سال‌های ۱۳۵۵ و ۱۳۶۵ جمعیت هندورابی به ترتیب ۵۰ و ۴۹ نفر است که طی ۱۰ سال تغییری نمی‌کند ولی در سال ۱۳۷۰ جمعیت ۶ برابر شده و به ۳۱۶ نفر می‌رسد.

افزایش جمعیت در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۰ به‌دلیل وجود کارکنان مؤسسه توسعه و عمران هندورابی و کارکنان شرت صنعت یمعدن بوده است. تعداد خانوارها در سال ۱۳۷۰، ۱۰ خانواده و در سال ۱۳۸۰، ۸ خانواده بوده است. متوسط تعداد افراد در خانوار معمولی ساکن در این جزیره ۵/۴ نفر است.

ساکنان محلی جزیره عرب‌زبان هستند و از نقاط ساحلی جنوب ایران چون بندر لنگه، چارک، گلوبندی، چیرویه و ... به این جزیره مهاجرت کرده‌اند.

ساکنان محلی همگی صیاد هستند و کشاورزی به‌علت کمبود آب قابل بهره‌برداری در سطح محدودی انجام می‌شود. اراضی قابل کشت در جنوب و شرق روستاهای هدورابی و همچنین در جنوب جزیره وجود دارند. مساحت زمین‌های بالقوه کشاورزی به حدود ۱۰۰ هکتار می‌رسد. ولی بهره‌برداری از این زمین‌ها با مشکل تأمین آب و نبود نیروی ماهر و آشنا با زراعت مواجه است.

دامداری و پرورش دام به شکلی محدود نیز در جزیره هندورابی معمول است، شیوه دامداری در این جزیره سنتی بوده و به نگهداری بز و گوسفند محدود می‌شود. پرورش طیور نیز در سطح جزیره در حد خانگی معمول است. جزیره هندورابی دارای استعداد دامداری است، ولی به سبب محدود بودن اراضی قابل کشت و محدودیت مناب آب قسمت اعظم اراضی بالقوه مساعد از مدار استفاده از مقاصد دامداری و کشاورزی خارج شده است.

صید مروارید نیز از دیرباز در جزیره معمول بوده است و آب‌های پیرامون آن از بهترین صیدگاه‌های مروارید خلیج‌فارس به‌شمار می‌رود. محل صید مروارید در سمت شمال خاوری در مجاورت رأس منصور است. مهمترین بندرگاه‌های صید مروارید در این جزیره تن حره، نفاخه، ام اجل و دالو هستند. در این جزیره هنوز کم و بیش غواصی صورت می‌گیرد و مروارید آن مرغوب‌تر از مروارید کیش، لنگه، قشم و سایر جزایر خلیج‌فارس است.

ساختمان‌های مسکونی جزیره از معماری سنتی حوزه خلیج‌فارس تبعیت می‌کنند. تیپ کلی منازل به‌طور یکنواخت و فاقد هرگونه عارضه بیرونی است. مصالح به‌کار رفته عموماً شبیه به یکدیگر و فاقد تنوع است. این همگونی، رنگ و شکل یکدستی به ظاهر سکونتگاه‌ها داده است. وضعیت کیفی مسکن در جزیره هندورابی قابل توجه نیست، زیرا به دلیل شدت عمل فرسایش بر روی سنگ‌های مرجانی و خاک‌های استفاده شده در خانه‌ها به‌هنگام باران‌های شدید و رگبار دیوارهای خارجی به سرعت تخریب می‌شوند با توجه به طرح‌های توسعه و عمران و آبادی جزیره هندورابی، مؤسسه توسعه و عمران هندورابی اقدام به احداث مرکز بهداشت، مدرسه، مسجد و سازمان عمران کیش نیز در ساحل شرقی جزیره که شنی و زلال است از: چند سیلو در جزیره، تأسیسات مربوط به نیروگاه برق، آب، انبار و ... .

موقعیت جزیره هندورابی در خلیج‌فارس به صورتی است که می‌توان از حمل‌ونقل دریائی، هوائی و زمینی برای دسترسی به آن استفاده کرد. با توجه به اینکه نزدیکترین نقطه ساحلی به جزیره هندورابی از طریق زمینی بندر چیرویه در ۸ کیلومتری آن است، برای رسیدن به جزیره از طریق زمینی ابتدا باید این راه را تا بندر چروبیه پیمود و سپس از طریق راه‌های دریائی به جزیره رسید.

مسافران به این جزیره می‌توانند از امکانات فرودگاه‌های بندرعباس و جزیره کیس و لاوان استفاده کنند.

فرودگاه جزیره کیش در ۳۸ کیلومتری جزیره هندورابی قرار دارد. ولی تمامی مسافران این جزیره ناگزیر از طی مسیر دریائی خواهند بود.

جزیره هندورابی نسبت به جزایر شرقی فاصله بسیاری کمتری با قطب‌های جمعیتی کشور دارد. از این رو اقبال و توجه بیشتری به آن خواهد شد، زیرا از این نقطه تا بندر عباس حداقل ۵ ساعت راه خشکی است. همان جاذبه‌ای که منطقه آزاد تجاری قشم در شرق استان دارد. در جزیره کیش و به مراتب نزدیکتر از آنجا در نزدیکی جزیره هندورابی وجود دارد. در شرق و غرب این جزیره به فواصل مساوی دو فرودگاه آماده به فعالیت در جزیره لاوان کیش می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

از بندر مقات تا این جزیره حداکثر ۴۰ دقیقه و ازروستای چیرویه حداکثر ۲۰ دقیقه سفر دریائی است. این جزیره مسطح و هموار است و چشم‌انداز دریائیآن در هر ساعتی از روز بسیار زیبا است و مساحت و ساز جاده و تأسیسات و امکانات ورزشی و ... نیازمند هزینه‌های زیاد نخواهد بود. این جزیره هم نیروی کار بومی دارد و هم اماکنی که آماده بهره‌برداری است. مانند مرکز بهداشت، مدرسه، تأسیسات مربوط به نیروگاه برق، هتل، آب انبار و .. در هندورابی عمده زیربناها به‌طور نسبی آماده است و فقط برنامه‌ریزی و هماهنگی‌های بخش‌های مختلف متولی آن را می‌طلبد.

---