سرعت به روایت اعداد

نگاهی گذرا به اینترنت و سرعت پر چالش آن در ایران

اگر کاربران زمانی در کابوس صدای پارازیت مانند اتصال به اینترنت دست و پا می‌زدند، این روزها کابوس هر روزه آن‌ها سرعتی است که در دست‌اندازها نوسان دارد؛ اینترنتی که پرسرعت خوانده می‌شود.

طی سه سال اخیر اینترنت پرسرعت یکی از مسائلی بوده که بیشترین گلایه‌ها، اعتراض‌ها، وعده‌ها، چالش‌ها و توضیحات را در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران داشته است. مرور داستان واگذاری امور مربوط به اینترنت پرسرعت به بخش خصوصی، چالش‌های بخش دولتی و خصوصی و در نهایت ورود دولت به بازار و اعتراض بخش خصوصی، کاری است تکراری. اما این دایره‌ای است که از هر نقطه‌ آن شروع کنیم به جای اول برمی‌گردیم.

در حالی که به نظر می‌رسید دولت با اعتماد به بخش خصوصی در حوزه اینترنت، بازاری برای رقابت فعالان و سود مصرف‌کنندگان مهیا می‌کند، با اعلام نظر سازمان تنظیم مقررات درباره ورود مخابرات به عرصه خدمات اینترنت پرسرعت، مسابقه دو با مانع برای بخش خصوصی تمام شد.

براساس مصوبه سازمان تنظیم مقررات در دو سال اول اجرای برنامه چهارم توسعه کشور و در جهت کمک و توسعه بخش خصوصی، ورود دولت به عرصه ارایه پورت پرسرعت اینترنت محدود شد. این محدودیت اما برای همان دو سال بود و دولت اعتقاد داشت بخش خصوصی نتوانسته به تعهدات خود عمل کند.

ورود دولت به حوزه اینترنت پرسرعت در حالی اعلام شد که شرکت‌های ندا (PAP) به دلیل وجود برخی مشکلات ازجمله در اختیار گرفتن فضا در مراکز مخابراتی برای نصب تجهیزات مواجه بودند. به این ترتیب در برخی از مناطق تهران امکان ارایه سرویس اینترنت پرسرعت میسر نشد که این امر نارضایتی کاربران بسیاری را به دنبال داشت. همین گلایه بهانه ورود دولت به این بازار شد. هرچند مسوولان بارها تاکید کردند که دولت سرویس اینترنت پرسرعت را با مشارکت بخش خصوصی ارایه خواهد داد.

آنچه کمبودش در اطلاع‌رسانی‌های مسوولان و دست‌اندرکاران حوزه اینترنت در کشور- چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی- احساس می‌شود، آمارهایی است که بدون توضیح نیز وضعیت اینترنت و سرعت آن در ایران را نشان می‌‌دهد. متاسفانه در کشور هیچ منبع رسمی آمار و اطلاعات دقیقی در اختیار رسانه‌ها قرار نمی‌دهد مگر در گزارشات سالانه که در مناسبت‌هایی مانند هفته دولت ارایه می‌شود. نکته قابل توجه نیز اینکه، آمار رسمی با غیررسمی -که به نظر می‌رسد به آمارهای جهانی نزدیک‌تر است- زیادی دارد.

● کشورهای پرسرعت‌

آخرین آمارها در سایت Speedtest.net نشان می‌دهد ژاپن بیشترین سرعت اینترنت را برای دانلود در اختیار دارد. ژاپن با ۱۶ هزار و ۴۸۸ کیلوبیت بر ثانیه اولین کشور و پس از آن به ترتیب لیتوانی با ۱۱ هزار و ۲۶۸ کیلوبیت، سوئد با ۱۰ هزار و ۱۹۲ کیلوبیت، کره با ۱۰ هزار و ۲۷ کیلوبیت، رمانی با ۹۱۲۱ کیلوبیت قرار دارند. ۵ کشور دیگر نیز عبارتند از لتونی، بلغارستان، هلند، روسیه و آلمان.

● قاره‌های پرسرعت

در میان قاره‌ها پرسرعت ترین اینترنت در اختیار آمریکای شمالی (۵۲۲۷ کیلوبیت) است. پس از آن، اروپا (۵۰۶۲ کیلوبیت)، استرالیا (۴۱۴۵ کیلوبیت)، آسیا (۲۵۳۳ کیلوبیت)، آمریکای جنوبی (۱۳۸۲ کیلوبیت) و آفریقا (۹۰۹ کیلوبیت) قرار دارد.

● سرویس‌دهنده‌های برتر دنیا

سه سرویس‌دهنده خدمات اینترنتی به نام‌های VL-Telecom، UAB Mikrovisatos TV و BONET Group s.r.o به عنوان برترین سرویس‌دهنده‌ها انتخاب شده‌اند.

● کشورهای پرسرعت آسیا

بر اساس این گزارش به ترتیب کشورهای ژاپن، کره، سنگاپور، منطقه آسیا پاسیفیک، تایوان، هنگ‌کنگ، ماکائو، گرجستان، فلسطین اشغالی و چین جزو کشورهای پرسرعت آسیا به شمار می‌روند و ایران در بین این ده کشور جایی ندارد.

● استان‌های پرسرعت ایران

▪ آذربایجان غربی با ۶۱۱ کیلوبیت سرعت،

▪ فارس با ۴۷۶ کیلوبیت،

▪ کرمانشاه با ۴۷۲ کیلوبیت،

▪ خوزستان با ۴۳۵ کیلوبیت،

▪ اصفهان ۴۲۱ کیلوبیت،

▪ خراسان ۴۱۹ کیلوبیت،

▪ همدان با ۴۰۵ کیلوبیت،

▪ چهارمحال و بختیاری با ۳۶۳ کیلوبیت،

▪ هرمزگان با ۳۳۹ کیلوبیت و یزد با ۳۱۴ کیلوبیت سرعت

▪ در لیست ده استان برتر در سایت Speedtest.net قرار دارند.

● شهرهای پرسرعت ایران

در آماری که سایت Speedtest.net نشان می‌دهد،

▪ اصفهان از نظر سرعت اولین (۱۴۵۹ کیلوبیت)

▪ تهران(۴۱۵ کیلوبیت) آخرین شهر بین شهرهای برتر است.

از دیگر شهرها می‌توان به ترتیب به اردبیل، تبریز، کرمانشاه، شیراز و مشهد اشاره کرد.

● آمارهای داخلی

در حال حاضر بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی دولت برای پورت‌ها در کل کشور بیش از ۵۰۰ هزار پورت منصوبه و ۱۹۴ هزار پورت دایری است که از این مقدار ۲۳۲ هزار و ۳۰۰ پورت منصوبه و ۹۷ هزار و ۷۰۰ پورت دایری به استان تهران اختصاص می‌یابد. این مقدار ۲۰۰ هزار پورت منصوبه و ۹۰ هزار پورت دایری به شهر تهران تعلق گرفته است.

در حال حاضر ۲۵۲ شهر تحت پوشش اینترنت پرسرعت و ۲۳۲ شهر در حال دریافت سرویس ADSL در قالب ۶۰۰ مرکز فعال در کشور در حال ارایه‌ خدمات هستند.

در تهران نیز در حدود ۸۰ مرکز فعال حاضرند که شرکت‌های ندا در ۵۱ مرکز آن حضور اشتراکی و کلی دارند. یک مرکز نیز در حال راه‌اندازی است و مراکزی که با شرکت‌های مخابرات استان تهران در حال پیگیری است به ۲۸ شرکت می‌رسد. همچنین چهار مرکز در حال راه‌اندازی در اطراف تهران است و حضور انفرادی گروه شرکت‌های ندا در مراکز تهران به ۲۲ مرکز می‌رسد.

● برنامه‌ای که دولت دارد

چنین آماری برای وزیر ارتباطات همیشه مایه افتخار بوده است. در تمام گزارشاتی که از سوی وزارتخانه منتشر می‌شود می‌توان ردپایی از این افتخار را دید که در قالب تشریح عملکرد دولت نهم در حوزه ارتباطات نمود پیدا می‌کند. این در حالی است که هنوز کاربران ما با سرعت‌ کم و قطع و وصل‌های دایمی اینترنت دست و پنجه نرم می‌کنند.

بنا به اعتقاد وزیر ارتباطات محدود کردن مخابرات برای ورود به عرصه اینترنت پرسرعت "یک اشتباه تاریخی" بوده است. پس از آزادسازی عرصه اینترنت پرسرعت برای دولتی‌ها، او برنامه دولت را در این عرصه به صورت واگذاری ۳ تا ۴ میلیون پورت پر سرعت طی یک سال اعلام کرده است.

برای انسجام بخشیدن به این حرکت با مشارکت بخش خصوصی، دولتی‌ها مشغول تدوین طرحی به نام طرح ارایه اینترنت پرسرعت به صورت مشارکتی میان شرکت‌های مخابرات استانی و شرکت‌های ندا هستند.

مخابرات اعلام کرده است: برای ارایه‌ اینترنت پرسرعت در مکان‌هایی که شرکت‌های ندا - PAP در آنجا حضور نداشتند، حضور می‌یابد.

در حال حاضر شرکت‌های مخابرات استانی در مرحله اجرای شبکه تجمیع و دسترسی خود در استان هستند. برنامه سال‌ جاری حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار پورت است و برای دو سال آینده باید حدود ۳ تا ۵ میلیون پورت پرسرعت واگذار که به تناسب بین بخش خصوصی و استان‌ها تقسیم شود.

● تعرفه‌ای که برای شرکت‌ها کاهش یافت

اولین کاری که دولت در این زمینه انجام داد بررسی تعرفه ارایه خدمات اینترنت پر سرعت در سازمان تنظیم مقررات بود. نتیجه این بررسی‌ها تخفیف ۲۰ درصدی به شرکت‌های ندا بود اما این تخفیف باعث نمی‌شود اینترنت پرسرعت، ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده برسد. بر اساس تصمیم سازمان تنظیم مقررات، شرکت‌های ندا می‌توانند پورت‌ها را تا ۲۰ درصد ارزان‌تر از مخابرات خریداری کنند و هنگام فروش این ۲۰ درصد را در قیمت نهایی لحاظ نکنند. در واقع این تخفیف تنها ویژه شرکت‌ها است به طوری که برای خرید پورت می‌توانند تا ۲۰ درصد قیمت نهایی خود را هنگام فروش افزایش دهند.

این تصمیم سازمان تنظیم مقررات، باعث اعتراض بسیاری از فعالان شرکت‌های ندا شده است. به خصوص که آن‌ها معتقدند، سازمان تنظیم مقررات برای این کار باید نظر بخش خصوصی را نیز دریافت و اعمال می‌کرد.

● سرعتی که ۱۲۸ نیست

در پی اعتراض بسیاری از کاربران نسبت به سرعت پایین اینترنت پرسرعت، رییس هیات مدیره مخابرات ایران از کاربران درخواست کرده با نصب نرم‌افزار‌های سنجش میزان سرعت اینترنت، پهنای باند واقعی خود را بسنجند و در صورت عدم اجرای تعهد شرکت ارایه‌دهنده اینترنت، به سازمان تنظیم مقررات شکایت کنند.

این در حالی است که تا پیش از این نه بخش دولتی و نه بخش خصوصی اعتراضات کاربران نسبت به این موضوع را نمی‌پذیرفتند.

● چه می‌شود

پیش‌بینی کارشناسان دولتی برای اینترنت پرسرعت، آینده درخشانی است که اجرا شدن برنامه‌های مخابرات و همکاری شرکت‌های ندا این خدمت را در سطح کشور توسعه می‌دهد. بخش خصوصی با توجه به سرمایه‌گذاری که در این راه انجام داده و با وجود مشکلات و موانع کاری، پاسخی نگرفته است به همین دلیل امید چندانی به وجود آمدن بازار رقابتی و فعال در عرصه اینترنت پرسرعت ندارد.

باید منتظر آینده ماند.

شبنم کهن‌چی