آشتی یا قهر

فردی که قهر می کند هدفی دارد و در واقع با قطع ارتباط می خواهد مطلب خود را به اطرافیان یا به فرد مقابل بیان کند بعضی ها بیشتر از بقیه قهر می کنند و برخی افراد هرگز علاقه ای به قهر ندارند

● چرا قهر می‌کنیم؟

فردی که قهر می‌کند هدفی دارد و در واقع با قطع ارتباط می‌خواهد مطلب خود را به اطرافیان یا به فرد مقابل بیان کند. بعضی‌ها بیشتر از بقیه قهر می‌کنند و برخی افراد هرگز علاقه‌ای به قهر ندارند.

بطور کلی هدفی که در این رابطه مورد نظر فرد است معمولاً برای بیان یک ناراحتی یا یک هیجان منفی است. فرد می‌خواهد به طرف مقابل بگوید که ناراحت است، یا می‌خواهد کاری کند رفتار او را تغییر دهد و ... . در هر حال قهر کردن به صورت یک وسیله و یک مکانیزم در آمده است که در مواقع ناراحتی از فرد سر می‌زند.

یک روش تخلیه‌ی ناراحتی است که در واقع چنین کاری را نیز انجام می‌دهد و فقط فرد به این روش عادت کرده است و معمولاً قبل از این‌که فکر بهتری به ذهنش برسد که در آن لحظه فایده‌ی بهتری داشته باشد به این روش اقدام می‌کند.

برخی‌ها این روش را از دوران کودکی یاد گرفته‌اند. ممکن است کودک با مشاهده‌ی رفتار اطرافیان و بویژه والدین در مواقع ناراحتی از یک فرد دیگر رفتار آنها را الگو برداری کند. چنین کودکی یاد می‌گیرد پیام خود را با قطع ارتباط بیان کند و به روشی غیر از گفتار کلامی مفهوم ناراحتی خود را به اطرافیان برساند.

بطور کلی این روش چه در کودکی یاد گرفته شده باشد و چه در بزرگسالی فرقی نمی‌کند. فرد از یک شیوه‌ی نادرست برای تنظیم رفتار خود استفاده می‌کند و در واقع نمی‌تواند به روش مناسب‌تری مطلب خود را بگوید، یا از خود دفاع کند.

● چرا آشتی می‌کنیم؟

انسان یک موجود اجتماعی است. وجود وابسته به شبکه‌ی اجتماعی است که در آن قرار می‌گیرد و شاید بدون آن‌که متوجه باشد چنین وابستگی در او وجود دارد.

در واقع بهتر است بگوییم یک نیاز، انسان به برقراری روابط با دیگران نیازمند است. چنین نیازی نه تنها یک نیاز جسمی بلکه عمیقاً یک نیاز روانی است.

بنابراین دور ماندن از چنین روابطی برای وی فوق‌العاده دشوار است، مگر افرادی که به اختلالاتی دچارند که دوری از روابط اجتماعی را ترجیح می‌دهند. بر این اساس ماندن در وضعیت قهر برای افراد دشوار است. به ویژه این‌که در یک سوی قهر معمولاً افرادی قرار داند که به نحوی از لحاظ عاطفی برای فرد دارای اهمیت هستند، مثل قهر دو دوست یا قهر زن و شوهر.

بنابراین بازگشت به وضعیت قبلی و تمایل به آن معمولاً وجود دارد، حتی در مواردی که افراد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی خود به نوعی فقدان چنین تمایلی را نشان می‌دهند.

ممکن است شدت ناراحتی از طرف مقابل به قدری زیاد باشد که فرد کاملاً از برقراری رابطه مجدد، به عبارتی آشتی خوداری کند و حتی دلایل و توجیهات منطقی برای آن داشته باشد.

افرادی که در قهر می‌مانند افرادی هستند که شیوه‌ی مناسب ابراز وجود ، دفاع از خود ، قاطعیت و جرات وزری را یاد نگرفته اند، نمی‌توانند هیجانات خود را بخوبی کنترل کنند و مانع از دخالت آن‌ها در تصمیم‌های منطقی‌شان شوند، قدرت چشم‌پوشی و بخشیدن دیگران را ندارند و یا غرور کاذبی برای خود ایجاد کرده‌اند و ... .

ولی جمله‌ای مثل، کاش این اتفاق نمی‌افتاد... به شکل‌های مختلف در ذهن افراد وجود دارد. برخی افراد بیشتر از بقیه نیاز روانی و عاطفی خود به روابط با دیگران احساس می‌کنند.

این چنین افرادی هر چند یاد گرفته باشند از روش قهر به عنوان یک روش برای بیان ناراحتی استفاده کنند، اما به زودی تمایل به بازگشت در آن‌ها به وجود می‌آید.

برخی افراد به صورت خودکار در حالت هیجانی به این روش اقدام می‌کنند، اما بعد از مدتی که هیجاناتشان فروکش کرده و قدرت منطق نمو بیشتری یافته ، متوجه مسائلی می‌شوند که تمایل به بازگشت در آن‌ها را بوجود می‌آورد.

برخی از افراد دیگر به نظر کینه‌ای تر هستند و شاید به نظر برسد هرگز نمی‌توانند فرد مقابل را ببخشند، حتی به قیمت تحمل ناراحتی‌های حاصل از قطع روابط و ... .

● بهتر از قهر و آشتی

در هر حال هم خود قهر و هم عواملی که به ایجاد و تداوم آن مربوط می‌شوند استرس‌زا هستند.

افکار منفی آزار دهنده در حالت قهر شدیدا" فعال می‌شوند. فرد در حال قهر بیشتر از حالت‌های عادی به ویژگی‌ها، گفتار و رفتار منفی فرد مقابل توجه می‌کند، در حالی که در حالت برقراری دوستی این دسته از افکار بسیار کاهش می‌یابند.

بر این اساس قهر و آشتی‌های مداوم آزار دهنده و بهم ریزنده شرایط آرام زندگی هستند که می‌توان روش‌های مناسب‌تر و ایده‌آل‌تری بجای آن‌ها جایگزین کرد تا فرد بتواند با جرأت ورزی بیشتری در شرایط استرس‌زا حاضر شود، بتواند از خود دفاع کند و با حفظ دوستی و صلح به حل مشکل و اختلاف به‌وجود آمده مبادرت کنند.

چنین روابطی از پایایی بیشتری برخوردار هستند، آرامش فرد را تداوم می‌بخشند و از همه مهم‌تر راه اندازی افکار منفی که بسیار آسیب رسان برای افراد و برای روابط او هستند جلوگیری می‌کنند.

فرد بهتر است با کنکاشی در خود، علت اساسی تمایل با استفاده از ابراز بهتر را در خود پیدا کند و به رفع آن اقدام نماید.

شیوه‌های جرات‌ورزی را یاد بگیرد، شیوه‌های کسب آرامش را یاد بگیرد و از بروز افزایش اضطراب و دیگر هیجانات منفی خود جلوگیری کند. به این ترتیب سیستم منطقی فرد نیز فعال‌تر شده و می‌تواند استدلال درستی داشته باشد و تصمیم‌های درستی اتخاذ کند.

● قهر تربیتی

گاهی اوقات والدین برای کاهش رفتار نامناسب در خود از ابزار قهر استفاده می‌کنند و به عبارتی می‌خواهند به این روش ناراحتی را از رفتار کودک بیان کنند و آن را بهتر از شیوه‌های تنبیه بدنی و ... می‌دانند.

در هر حال استفاده از این ابزار نیز برای تربیت کودک می‌تواند هم مفید و هم مضر باشد. استفاده‌ی مکرر از این ابزار و برای هر رفتار جزیی و کلی به کودک یاد خواهد داد که از قهر برای بیان ناراحتی خود استفاده کند و از طرف دیگر در صورت تداوم استفاده از قهر ، تاثیر گذاری خود را از دست خواهد داد و دیگر به عنوان شیوه‌ی تربیتی مناسب نخواهد بود.

استفاده از قهر می‌تواند مفید باشد، در صورتی که مدت زمان آن بسیار کوتاه و با توجه به سن کودک تنظیم شود. برای خردسالان ، یک قهر ۴ - ۳ دقیقه‌ای مناسب خواهد بود و معمولاً توصیه می‌شود از قهرهای طولانی با کودکان و نوجوانان جداً خودداری شود و دفعات آن مکرر و زیان‌بار نباشد.