کلیک, کلیک, ازدواج

نقد پیوند های اینترنتی در گفتگو با دکتر حسین اسدی روان شناس و مشاور خانواده

در گذشته‏ها‏ی نه چندان دور، ازدواج‏ها‏ از طریق معرفی دوست و فامیل و همسایه انجام می‏شد و دختر و پسر بدون هیچ‌شناختی در روز خواستگاری با هم آشنا می‏شدند، در دوران نامزدی شناخت پیدا می‏کردند و با کامل‌شدن این شناخت قرار مراسم عروسی گذاشته می‏شد....

البته در اکثر موارد خانواده‏ها‏یی که قرار بود با هم وصلت کنند از یک فرهنگ مشابه بودند و کمتر پیش می‏آمد که دو خانواده از تفاوت‏ها‏ی فرهنگی زیادی برخوردار باشند در حالی که این روزها با گسترش مهاجرت و افزایش وسایل ارتباط جمعی، به خصوص اینترنت، ازدواج‏ها‏ به واسطه دوست و فامیل و خانواده محدود نبوده و به شهر و حتی کشورهای دیگر هم می‌رسد. اما این سوال مطرح است چنین ازدواج‏ها‏یی که به ازدواج‏ها‏ی غیربومی شهرت دارد تا چه حد مستحکم خواهد بود و به طلاق منتهی نخواهد شد؟ برای پاسخ به این سوال گفت‌وگوی ما را با دکتر حسین اسدی، روان‌شناس و مشاور خانواده بخوانید.

▪ آقای دکتر! تشابهات فرهنگی چقدر در انتخاب همسر موثر است؟

- برای انتخاب همسر، ملاک‏ها‏ی زیادی را باید در نظر گرفت که یکی از مهم‌ترین آنها تشابهات فرهنگی میان دختر و پسر و به ویژه خانواده‏ها‏ی آنهاست. به این معنا که اگر دو خانواده از کمترین اختلافات فرهنگی برخوردار باشند کمتر دچار اختلاف سلیقه خواهند شد. البته نمی‌توان گفت که اگر دو خانواده کاملا هم‌فرهنگ باشند ازدواج آنها بدون مشکل است زیرا تشابهات فرهنگی فردی و به ویژه خانوادگی، تنها یکی از معیارهای انتخاب همسر محسوب می‏شود.

▪ چرا اینقدر روی تشابهات فرهنگی خانواده‏ها‏ تاکید دارید؟

- هر خانواده با توجه به زمینه فرهنگی و تربیتی‌ای که دارد در فرد تاثیر متفاوتی می‌گذارد و این نقش تربیتی در شکل‌گیری شخصیت بسیار مهم است. به بیان دیگر، فرهنگ جزو جدانشدنی یک خانواده است و می‌تواند تاثیر بسزایی در رفتار و شخصیت فرد ایجاد کند. از طرفی منطقه و محل زندگی، قوم و نژاد مجموعه‌ای از عقاید و باورها و آداب و رسوم را شکل می‏دهد و شخصیت و رفتار افراد را می‏سازد. بنابراین اگر خانواده‏ها‏ هم فرهنگ باشند تا حدی می‏توان اطمینان داشت که دختر و پسر هم از تشابهات فرهنگی زیادی برخوردار باشند، هر چند که نمی‌توان نقش محیط را نیز نادیده گرفت.

▪ منظورتان این است که شاید فردی تحت تاثیر محیط، فرهنگی متفاوت با خانواده پیدا کند؟

- در بسیاری از موارد پیش می‏آید که فردی سال‌های متمادی در شهر یا کشوری غیراز محل تولد خود زندگی می‏کند و منطبق با فرهنگ آن شهر یا آن کشور می‏شود. به عنوان نمونه فردی ۲۰ سال یا بیشتر در یک شهر یا کشوری غیر از زادگاهش زندگی می?کند اما زمان ازدواج تصمیم می‌گیرد که از شهر یا کشورش همسر انتخاب کند. حتی خانواده یا بستگان برای او فردی را انتخاب می‌کنند که این کار بسیار اشتباه است زیرا اختلافات فرهنگی و اجتماعی بسیاری بین آنها وجود دارد که اگر هم در دوران نامزدی و عقد نمایان نشود به طور حتم در طول زندگی مشترک مشکل‌ساز خواهد شد. در عین حال دوری از خانواده و دوستان بعد از ازدواج و نقل مکان به جای جدید نیز مزید بر علت می‌شود و اسباب اختلافات و جر و بحث‌ها را فراهم می‌کند.

▪ این اختلافات می‌تواند تا جایی پیش برود که زمینه‌ساز طلاق شود؟

- یکی از عواملی که تاثیر بسیاری در متشنج‌کردن فضای خانواده دارد و باعث بروز بسیاری از درگیری‏ها‏ و تلخی‏ها‏ی زندگی می‌شود، اختلاف سلیقه و تفاوت علاقه‏های ناشی از تضادهای فرهنگی است به طوری که اگر زن و شوهر یاد بگیرند در برخورد با این موضوع چه رفتاری پیش بگیرند بدون‌شک بسیاری از مشکلات‌شان رفع می‌شود و فضای خانوادگی مطلوبی خواهند داشت. اما گاهی اوقات این اختلافات و تفاوت‌ها ریشه در فرهنگ افراد دارد و سال‌ها با فرد مانوس بوده بنابراین نمی‌توان به راحتی آن را تغییر داد و حتی تغییر دادن آن غیرممکن است.

▪ این روزها بسیاری از دخترها و پسرها از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با هم آشنا می‌شوند و گاهی این آشنایی‌ها به ازدواج ختم می‌شود. دراین‌باره هم توضیح می‌دهید؟

- مفهوم ازدواج اینترنتی مفهوم جدیدی است که از دهه ۹۰، شکل گرفت و در حقیقت به ازدواجی اشاره می‌کند که طرفین با استفاده از قابلیت‏ها‏ی موجود در سایت‌های اینترنتی چندرسانه‌ای (دارای صدا و تصویر)یکدیگر را شناخته و پس از تبادل اطلاعات متنی، صوتی و تصویری با یکدیگر، زمینه برای برقراری یک آشنایی در محیطی غیرمجازی فراهم می‌شود و در نهایت امر، رضایت طرفین است که اساس ازدواج را شکل می‌دهد. در عین حال با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت می‌توان ده‌ها سایت درباره ازدواج اینترنتی، دوست‌یابی اینترنتی و سایت‌های همسریابی پیدا کرد. شاید بررسی محتوایی این سایت‌ها به یک کار گسترده و علمی نیاز داشته باشد اما این نکته کاملا واضح است که آشنایی با جنس مخالف از این طریق طرفداران زیادی دارد.

▪ حالا این خوب است یا بد؟

- نباید فراموش کرد، ازدواج پدیده‌ای است که نیاز به آشنایی دارد. در جوامع سنتی بر حسب قاعده خطا و آزمایش آشنایی پا می‌گرفت و افراد در کوچه و بازار، نانوایی، مجالس مذهبی و... با هم آشنا می‌شدند. با گسترش ارتباطات واسطه‌ها حذف شدند و جوانان فرصت بیشتری برای آشنایی با جنس مخالف و همسن و سال خود پیدا کردند. از طرفی با پیشرفت فناوری، تمامی ابعاد زندگی تحت تاثیر قرار گرفت و امکان آشنایی دورادور افراد با یکدیگر فراهم شد. در این شیوه آشنایی به دلیل اینکه مواجهه رودرروی جسمی به وجود نمی‌آید، افراد می‌توانند هویت کاذب برای خود دست و پا کنند و به طرف مقابل اطلاعات غیرواقعی بدهند. این امر اولین زنجیره انحراف از اخلاقیات است که در آشنایی‌های اینترنتی رخ می‌دهد. بیشتر این قبیل آشنایی‌ها نه به دوستی‌های واقعی و نه به ازدواج می‌انجامد اما یک نکته را برای فرد محرز می‌کند و آن، این است که می‌تواند با هویت غیرواقعی و خود ساخته اعتماد دیگران را جلب کند.

▪ بیشتر چه افرادی به ازدواج‌های اینترنتی و آشنایی در فضای مجازی گرایش دارند؟

- اغلب افرادی هستند که امکان برقراری ارتباط و تعامل با جنس مخالف را در فضاها و محیط‌های متعارف ندارند. این افراد در رویاها و آرزوهای غیرواقعی سیر می‌کنند و اغلب می‌پندارند عشق و تمایل به ازدواج برای انتخاب همسر کافی است. در صورتی که برای ازدواج، دوست داشتن لازم است اما کافی نیست زیرا ممکن است فردی، دیگری را تا آخر عمر دوست داشته باشد اما معنی آن این نیست که می‌تواند با او زندگی کند. این تصور، اشتباه فاحش بسیاری از جوانانی است که با تصویری مبهم از ازدواج، عشق و دوست داشتن، همسری را انتخاب می‌کنند و پس از اندک زمانی متوجه اشتباه خود می‌شوند. در واقع باید گفت افرادی به سمت ازدواج اینترنتی می‌روند که معاشرت‌های کمتری دارند و واقعیت‌هایی را که می‌بینند، مطابق میلشان نیست. بنابراین در اینترنت دنبال آرمان و آرزوهای خود هستند. البته اگر هم این آشنایی‌های اینترنتی به ازدواج ختم شود در بسیاری از موارد به دلیل اختلافات فرهنگی به مشکل برخواهد خورد البته موارد موفقی نیز در این ازدواج‌ها وجود دارد که به دلیل شناخت مناسب از یکدیگر و تصمیم‌گیری‌های منطقی است.

▪ بنابراین شما آشنایی اینترنتی برای ازدواج را قبول ندارید؟

- اینترنت به هیچ‌عنوان نمی‌تواند شناخت دقیق و عمیق از فرد به طرف مقابل بدهد چرا که ابزار ناقصی برای شناخت است. در برخورد فیزیکی حرکت چشم، صورت، دست و حالات افراد قابل‌مشاهده است. این در حالی است که چنین امکانی در اینترنت وجود ندارد. کسی که از طریق اینترنت دنبال آشنایی با فردی است، معیار ندارد زیرا اینترنت مانند دریاست. او در واقع قلاب می‌اندازد و منتظر اولین طعمه می‌شود.

هر کس آمد، طعمه اوست و او می‌تواند شکار کند. طبیعی است که اولین تجربه آشنایی با فردی به معنای آخرین تجربه نخواهد بود و فرد می‌تواند بارها و بارها زمینه آشنایی اینترنتی با افراد مختلف را فراهم و نسبت به همه ابراز علاقه کند. اگر چه اینترنت ابزار خوبی برای آشنایی است اما برای ازدواج نیاز به آشنایی خانواده‌های طرفین، دیدار حضوری، انجام مشاوره و... وجود دارد و انتخاب همسر تصمیم راحتی نیست.

▪ حرف آخر؟

- افراد در انتخاب همسر باید هم سطح بودن فرهنگ یا فرهنگ شبیه خود و خانواده را در نظر بگیرند زیرا تشابه فرهنگی در ازدواج و در برگزاری مراسم و آداب و رسوم‏‏ تاثیرگذار است و علاوه بر برگزاری مراسم، در طول زندگی تفاوت‏ها‏ی فرهنگی بیشتر نمایان می‌شود و اختلافات فرهنگی و سلیقه‌ای باعث درگیری و بحث در مورد مسائل زندگی و اختلاف خواهد شد.

پریسا اصولی