۹ سـوال و جـواب تـربـیـتـی

از ۱۲ ماهگی به بعد کودکان به تدریج دوستی, محبت, احترام و را می آموزند و سعی می کنند با همسن و سالان خود ارتباط نزدیک تری برقرار کنند

از ۱۲ ماهگی به بعد کودکان به‌تدریج دوستی، محبت، احترام و... را می‌آموزند و سعی می‌کنند با همسن و سالان خود ارتباط نزدیک‌تری برقرار کنند...

در اینجا به برخی پرسش‌های رایج والدین از روان‌پزشکان کودک در مورد اجتماعی‌شدن کودکان اشاره می‌کنیم.

۱. آیا قبل از ۳ سالگی هم باید به کودکان مبادی آداب بودن را آموخت؟

بله. درست است که نمی‌توان به کودکی که هنوز به حرف نیامده سلام یا تشکر کردن را آموخت، اما تربیت به معنی آموختن مستقیم این مسایل به کودک نیست. کودک از زمان تولد شاهد برخورد اطرافیان با یکدیگر است. او حتی قبل از آموختن زبان و تکمیل رشد عصبی‌اش قواعد زندگی را می‌بیند و می‌آموزد.

۲. اجتماعی‌شدن کودک پدیده‌ای چند مرحله‌ای است؟

بله. حدود یک سالگی کودک راه‌رفتن را می‌آموزد و به سمت کشف دنیای پیرامون خود قدم برمی‌دارد. این قدرت، او را وارد اجتماع می‌کند. در حقیقت این خود کودک است که برای برقراری ارتباط با دیگری قدم برمی‌دارد. او نه تنها به دنبال کشف دنیای خارج است بلکه می‌خواهد توانایی‌های خود را نشان دهد. بین ۲۴-۱۸ ماهگی تحولی دیگر رخ می‌دهد؛ او قدرت بیان می‌یابد و می‌تواند احساس‌های خود را به زبان بیاورد. از این پس فکر می‌کند و با یافتن کلمات، سعی می‌کند محیط اطراف و اعمال خود را تشریح کند. در واقع اجتماعی‌شدن کودک زمانی واقعا اتفاق می‌افتد که او بفهمد قدرت تاثیرگذاری بر جهان خارج را دارد.

۳. آیا اجتماعی‌کردن دوقلوها دشوارتر از دیگر کودکان است؟

هم بله و هم خیر. چون دوره‌های رشدی دوقلوها، دوره‌های ویژه‌ای است. تا ۲ سالگی دوره پیوند خوردگی به هم، ۴-۲ سالگی دوره تکامل و ۶ سالگی دوره استقلال است. تمام دوقلوها این دوره‌ها را پشت‌سر می‌گذارند ولی والدین نقش ویژه‌ای در این میان دارند. آنها باید به کودکانشان هویت مستقلی را نشان دهند. با خرید لباس‌های متفاوت، اتاق‌های جدا و مقایسه نکردن دوقلوها با هم این مرحله به خوبی طی می‌شود.

۴. تک‌فرزندها سخت‌تر اجتماعی‌ می‌شوند؟

خیر. درست است که تک‌فرزندها بیشتر مورد توجه والدین هستند و کمتر متوجه بیرون می‌شوند، اما ارتباطی بین تعداد فرزندان و اجتماعی‌شدن آنها وجود ندارد. این موضوع بیشتر به ساختار خانواده و شیوه زندگی آنها مربوط است.

۵. وقتی عروسک را از کودک می‌گیرم جیغ می‌زند یعنی هنوز آماده اجتماعی‌شدن نیست!؟

برای یک کودک معنی اسباب‌بازی با آنچه ما در ذهن داریم یکسان نیست. برای او عروسک مانند عضوی از بدنش است. وقتی عروسک را می‌گیرید، او حس‌ می‌کند مثلا دستش جدا شده و طبیعی است که جیغ بکشد یا گریه کند. به مرور می‌آموزد که محدوده‌ای بین بدنش و دنیای خارج وجود دارد و آرام‌آرام مفهوم بخشندگی را خواهد آموخت.

۶. آیا این درست است که شخصیت انسان‌ها ذاتی است و اگر کودکی ذاتا اجتماعی نباشد کمکی نمی‌توان به او کرد؟

خیر. از همان ماه اول زندگی، کودک رفتارهایی نشان می‌دهد اما این رفتارها نشانه شخصیت او نیستند. گرچه برخی از آنها ذاتی و ژنتیکی است اما همه این رفتارها این‌طور نیست. اتفاق‌های زندگی، نوع روابط والدین، اعتماد به‌نفسی که در کودک ایجاد می‌شود و... همگی بر شخصیت او تاثیر می‌گذارند. بچه‌ها باید اجتماعی شدن را بیاموزند.

۷. اجتماعی‌بودن والدین تاثیری بر کودک دارد؟

بله. سبک زندگی، تجربه‌ها و نوع ارتباط والدین با سایر افراد، تاثیر قابل‌توجهی بر شخصیت کودک، هویت او و روند اجتماعی‌شدنش دارد. والدینی که به تربیت، حقوق شهروندی و ارزش‌های اجتماعی بها می‌دهند، فرزندی با همین خصوصیات خواهند داشت اما اگر این موضوع‌ها در خانواده فقط در حد حرف باشد یا کودک آن را می‌پذیرد یا دقیقا از الگوی والدین پیروی می‌کند.

۸. آیا پیروی از قوانین کودک را اجتماعی می‌کند؟

صددرصد. بین ۱۸-۱۲ ماهگی کودکان قوانین ساده اما اساسی را می‌آموزند. غذاخوردن، انتظارکشیدن، مرتب‌کردن و... قوانینی است که در نهایت در اجتماعی‌شدن کودکان تاثیر مثبت می‌گذارد.

۹. فعالیت‌های خارج از مدرسه می‌تواند زندگی اجتماعی را به کودک بیاموزد؟

بله. فعالیت‌هایی مانند ورزش، بازی، موسیقی و... نه تنها روابط دوستانه را به کودک یاد می‌دهد بلکه قوانین گروه را برایش روشن می‌کند. او می‌آموزد که باید نقش خود را به خوبی ایفا کند و به دیگران احترام بگذارد و در کنار آنها برای اتمام بهتر کارها تلاش کند. ۶-۳ سالگی بهترین زمان برای ورود کودک به گروه‌هایی است که خلاقیت او را شکوفا می‌کنند.

منبع: Parents

ترجمه:‌سمیه مقصودعلی