آژیر بزرگ

داستان های تنسی تاکسی دو و چاملی سال ۱۹۶۱ ساخته شد و شبکهٔ تلویزیونی CBS آمریکا آن را پخش کرد ظاهرش مثل کارتون های به یادماندنی هاناـ باربرا کمپانی مشهور تولید کارتون که توسط ”بیل هانا“ و ”جوزف باربرا“ تأسیس شد بود و به همان سبک ساخته شده بود تنسی, پنگوئن زبل و همکار کم عقل او چاملی در باغ وحش مگالوپلیس به سرپرستی استنلی زندگی می کردند و در هر داستان مأموریت ویژه ای داشتند که برای انجام دادن آن از راهنمائی های آقی ووپی و تخته سیاه سه بعدی او کمک می گرفتند

Tennessee Tuxedo and His Tales

کارگردان: لوگورنیر. فیلم‌نامه: واتس بیگرز. گویندگان: دان آدامز (تنسی)، برادلی بولک (چاملی)، لری استورچ (آقای ووپی)، کنی دلمون (فلانکی).

مدیر دوبلاژ: صادق ماهرو. گویندگان: مهدی آژیر (تنسی تاکسی‌دو)، ظفرگرائی (چاملی)، شهروز ملک‌آرائی (آقای ووپی)، کنعان کیانی (استنلی)

داستان‌های تنسی تاکسی‌دو و چاملی سال ۱۹۶۱ ساخته شد و شبکهٔ تلویزیونی CBS آمریکا آن را پخش کرد. ظاهرش مثل کارتون‌های به یادماندنی هاناـ‌باربرا (کمپانی مشهور تولید کارتون که توسط ”بیل هانا“ و ”جوزف باربرا“ تأسیس شد) بود و به همان سبک ساخته شده بود. تنسی، پنگوئن زبل و همکار کم‌عقل او چاملی در باغ‌وحش مگالوپلیس به سرپرستی استنلی زندگی می‌کردند و در هر داستان مأموریت ویژه‌ای داشتند که برای انجام دادن آن از راهنمائی‌های آقی ووپی و تخته‌سیاه سه‌بعدی او کمک می‌گرفتند.

تنسی تاکسی‌دو و چاملی سال ۱۳۵۵ در استودیو ساندفیلم (که هنوز هم فعال است) دوبله شد. مدیریت دوبلاژ آن‌را صادق ماهرو انجام داد و مثل تمام کارتون‌های ‌آن‌موقع چند بار از تلویزیون ایران پخش شد. ماهرو با صدای جادوئی و تیپ‌سازش یکی از پرکارترین گویندگان کارتون آن سال‌ها بود. او در کارتون رابین‌هود با مدیریت دوبلاژ احمد رسول‌زاده نقش داروغهٔ ناتینگهام را می‌گفت، هم‌چنین به‌جای کوئیک‌درا مک‌گرا و اسناگلپوس در کارتون یوگی و دوستان صحبت می‌کرد و به‌جای گوریل بنفش پانزده‌متری در کارتون گوریل انگوری و بیگلی‌بیگلی حرف می‌زد. صدای بی‌نظیر او در فیلم سینمائی خداحافظ زیبای من (دیک ریچاردز) به‌جای شخصیت مالوی / جک اوهالوران در ذهن‌ها باقی است.

صادق ماهرو می‌گوید که کارهای هنری خود را به‌طور حرفه‌ای از سن هفده‌سالگی در تئاتر پارس به‌عنوان بازیگر به‌همراه عزت‌اله مقبلی آغاز کرد و در همان دوران او و مرحوم مقبلی توسط فردی به نام موسیو هایمن هم‌زمان به‌کار دوبله دعوت شدند. متأسفانه ماهرو جزئیات دوبلهٔ کارتون‌ها را فراموش کرده و به یاد نمی‌آورد که مترجم و صدابردار تنسی تاکسی‌دو و چاملی چه کسانی بودند. ماهرو سال ۱۳۶۴ به آلمان رفت و تا دو سال پیش که به ایران بازگشت در زمینهٔ دوبله فعالیت نمی‌کرد. او هنوز هم با شور و شوق خاصی از دوبله، به‌ویژه دوبله‌های بی‌نظیر کارتون‌های قدیم و گویندگان آنها صحبت می‌کند. او هم عقیده دارد که در گذشته کارتون‌های بهتری برای پخش از تلویزیون خریداری می‌شد و مدیران دوبلاژ با دست باز از صداهای متنوع و تیپیک استفاده می‌کردند؛ صداهائی‌که مخصوص دوبلهٔ کارتون است و الان کمبود آن میان گویندگان به شدت احساس می‌شود.

در نسخهٔ اصلی کارتون تنسی تاکسی‌دو و چاملی، دان آدامز کمدین آن‌زمان نقش تنسی را می‌گفت. او بعدها در کارتون کارآگاه گجت هم در نقش گجت حرف زد. صدای مرحوم مهدی آژیر مناسب‌ترین صدا برای گفتن این نقش بود. صدای او شباهت زیادی به صدای اصلی نقش تنسی تاکسی‌دو داشت؛ کسی که مدیریت دوبلاژ بسیاری از کارتون‌های زیبا مثل هاچ زنبورعسل و سریال‌های عروسکی مثل نخودی و هادی و هدی را انجام داد. آژیر در سریال نخودی که اوایل دههٔ ۱۳۶۰ از تلویزیون پخش می‌شد نقش نخودی و در سریال هادی و هدی نقش پدر هادی و هدی را می‌گفت. جملهٔ ”سندباد جونم!“ شیلا در کارتون سندباد از ذهن کودکان و نوجوانان آن نسل پاک نمی‌شود. از دیگر آثارش می‌توان به صدای وودی‌وودی‌پکر و معاون یوگی در کارتون یوگی و دوستان اشاره کرد. ناهید شعشعانی (همسر مهدی آژیر) از گویندگان باتجربه و مدیران دوبلاژ پرکار است که در گفت‌وگو با ما از زنده‌یاد مهدی آژیر و نقش‌های بی‌شماری که در کارتون‌های مختلف حرف می‌زد، یاد کرد؛ ضمن آن‌که او تأکید داشت مدیران دوبلاژ و گویندگان فعلی کارتون‌ها نسبت به گذشته هیچ تفاوتی نکرده‌اند و به همان اندازهٔ گذشته، وقت و انرژی برای دوبلهٔ کارتون گذاشته می‌شود: ”اما در آن‌زمان کارتون‌های بیشتری خریده می‌شد و گویندگان برای اجراء نقش‌ها دست‌شان بازتر بود، ولی این‌که بگوئیم سطح دوبلهٔ کارتون نسبت به قدیم پائین آمده، کم‌لطفی است.“

تنسی مأموریت‌های ویژهٔ استنلی صاحب باغ‌وحش مگالوپلیس را با کمک دوست و همکار ابله خود چاملی انجام می‌داد. او یک شیرماهی مضحک بود که با لباس کارآگاهی خنده‌دارتر هم به‌نظر می‌رسید. نقش او را ظفر گرائی می‌گفت؛ همان صدای دوست‌داشتنی که به‌جای علی‌بابای کارتون سندباد حرف می‌زد. او در کارتون پانزده پسر نقش داناوان را می‌گفت و در فیلم ET به‌جای برادر الیوت صحبت می‌کرد. گرائی سال ۱۳۶۷ به آلمان رفت و پس از سال‌ها دوری از کشور و فعالیت در زمینهٔ دوبله، سال ۱۳۸۱ به ایران بازگشت. گرائی می‌گوید در خارج از کشور گویندگی کارتون اهمیت ویژه‌ای دارد و برای این‌کار حتی از صدای بازیگران بزرگی مثل داستین هافمن یا تام هنکس استفاده می‌شود که قطعاً دستمزد بالائی هم به آنها می‌دهند، اما متأسفانه در ایران این‌گونه نیست و دوران اوج دوبلهٔ کارتون هم با عشق و علاقهٔ خود گویندگان به‌وجود آمد.

شهروز ملک‌آرائی (که اکنون عضو هیئت‌مدیرهٔ انجمن گویندگان است) صدای کاپیتان لیچ در کارتون ماجراهای گالیور و نقش‌های منفی کارتون یوگی و دوستان را به‌خوبی اجراء کرد. او هم‌چنین به‌جای آقای ووپی در کارتون تنسی تاکسی‌دو و چاملی حرف زد. تنسی و چاملی در هر قسمت مسئله‌ای را مطرح می‌کردند، آقای ووپی به کمک تخته‌سیاه سه‌بعدی شگفت‌انگیزش آن مسئله را توضیح می‌داد و در واقع نقش رسانه و اینترنت امروز را ایفا می‌کرد. آقای ووپی شکل‌های ساده‌ای را روی تخته‌سیاه می‌کشید و ناگهان تصویرهای ثابت روی تخته جان می‌گرفت و با استفاده از آن، مسئله را شرح می‌داد. کمد آقای ووپی پر از وسایل عجیب بود و همیشه وسیلهٔ مورد نیاز تنسی و چاملی را برای انجام دادن مأموریت‌شان، میان خرت‌و‌پرت‌ها پیدا می‌کرد. شهروز ملک‌آرائی برای ما مثل آقای ووپی عمل کرد و فهرستی از نقش‌هائی را که گفته بود به‌همراه مدیران دوبلاژ آنها در اختیارمان قرار داد. او می‌گوید گویندگی کارتون در سراسر دنیا جزء افتخارهای یک بازیگر مشهور است اما در ایران حتی گویندگان حرفه‌ای هم نسبت به آن بی‌توجه هستند و امروز دوبلهٔ کارتون، کلاس درسی است که در آن از گویندگان غیرحرفه‌ای برای کسب تجربهٔ بیشتر استفاده می‌کنند. ملک‌آرائی، ماهرو یا منانی جزء گویندگان انگشت‌شماری هستند که با صدای‌شان قدرت خلق تیپ‌های مختلف کارتونی را دارند. بی‌شک تفاوت بسیاری میان صدای بز / آقای دکتر در کارتون پسرشجاع و صدای پت پستچی وجود دارد و این ویژگی است که ارزش کار ملک‌آرائی را مشخص می‌کند.

این کارتون‌ها مدت‌ها است که از تلویزیون پخش نمی‌شوند و دسترسی به آنها هم امکان‌پذیر نیست. زمانی بود که تمام کارتون‌های هاناـ‌باربارا و والت دیزنی در ایران دوبله و پخش می‌شد، ولی امروز بچه‌ها فقط کارتون‌های کامپیوتری را در دسترس دارند، بی‌توجه به این‌که هنوز هم در سراسر دنیا و شبکه‌های معروف پخش کارتون (مثل شبکهٔ cartoon network) محصولات همان شرکت‌های معتبر قدیمی پخش می‌شود.

نوید غضنفری