پیشگیری از بارداری در بیماران اعصاب و روان

واژه ناراحتی اعصاب در کشور ما برای مردم, غریبه نیست خیلی ها با این اصطلاح که درباره مبتلایان به بیماری های اعصاب و روان در بین مردم به کار می رود,آشنا هستند

واژه ناراحتی اعصاب در کشور ما برای مردم، غریبه نیست. خیلی‌ها با این اصطلاح که درباره مبتلایان به بیماری‌های اعصاب و روان در بین مردم به کار می‌رود،آشنا هستند. گروهی، خودشان بر این باورند که ناراحتی اعصاب دارند و گروهی دیگر به دلیل این بیماری‌ها تحت درمان‌اند اما بسیاری از کسانی که تصور می‌کنند بیماری اعصاب و روان دارند...

معمولا به‌خاطر ترس از نگاه مردم و انگی که متوجه آنها می‌شود، از مراجعه به پزشک و بررسی تخصصی امتناع می‌کنند و از بهره‌مندی از شیوه‌های سالم زندگی محروم می‌شوند. این افراد متاسفانه به‌رغم تمامی مشکلاتی که تجربه می‌کنند، گاهی از روی ناآگاهی و عدم استفاده از روش‌های علمی پیشگیری از بارداری، با تولد یک کودک ناخواسته مواجه می‌شوند که این حالت، شرایط روحی و زندگی آنها را بیشتر به هم می‌ریزد. به مناسبت ۱۸ مهرماه، روز جهانی سلامت روان، بی‌مناسبت ندیدم که روش‌های مناسب ضد بارداری برای این بیماران را به اختصار توضیح دهم.

۳ مورد از بیماری‌های اعصاب و روان از بقیه شایع‌تر است که من ضمن اشاره به این ۳مورد، به ترتیب، ممنوعیت یا بلامانع بودن استفاده از هر روش پیشگیری از بارداری را در خصوص هریک ذکر می‌کنم. اولین مشکل، سردردها هستند؛ دوم، بیماری صرع است که مردم، آن را با نام غش می‌شناسند و سوم، بحث افسردگی‌هاست.

● قرص‌های ضدبارداری

از رایج‌ترین روش (مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری ال‌دی) شروع می‌کنیم؛ باید ببینیم آیا خانمی بعد از کار روزانه طولانی یا به خاطر مشاجره دچار سردرد شده یا سردردش سابقه دارد؟ باید نوع سردرد مشخص باشد که میگرنی است یا غیرمیگرنی چون در استفاده از روش‌ها خیلی مهم هستند.

گاهی اوقات افراد علایم همراهی هم با سردرد میگرنی دارند مثل کم شدن قدرت بینایی یا دیدن خطوط نورانی زیگزاگی، حس گزگز شدن بازو یا نیمی از صورت. بودن یا نبودن این علایم نیز مهم هستند. برای خانمی که بالای ۳۵ سال دارد، چه این علایم را همراه سردرد داشته باشد چه نداشته باشد به هیچ عنوان نباید قرص ال‌دی یا آمپول یک‌ماهه استفاده کند. اگر خانمی کمتر از ۳۵ سال داشته باشد و علایم یاد شده را ذکر نکند هم بهتر است قرص ال‌دی نخورد. حالا اگر سردرد شما غیرمیگرنی باشد منعی برای استفاده از قرص پیشگیری ندارید.

در مورد بیماران مبتلا به صرع هم استفاده از قرص‌های ال‌دی و آمپول‌ یک‌ماهه منع می‌شود چون امکان دارد مصرف آن با داروهایی که این بیماران می‌خورند تداخل پیدا کند و اثر این قرص یا آمپول یک‌ماهه را کم و غیرایمن ‌کند. تنها موردی که در مبتلایان به صرع تداخل دارویی نداریم، مصرف قرص اسید والپروئیک است. اگر شما به صرع مبتلا هستید و فقط این قرص را مصرف می‌کنید، می‌توانید از آمپول یک‌ماهه و یا قرص ال‌دی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید. در مبتلایان به افسردگی هم که پزشک آنها را تحت درمان دارویی دارد هیچ منعی برای مصرف قرص ال‌دی و آمپول یک‌ماهه پیشگیری وجود ندارد و آنها می‌توانند روش قرص را انتخاب کنند. دقت کنید که اگر مبتلا به صرع و یا افسردگی هستید انتخاب روش مطمئن پیشگیری خیلی مهم است چون نه تنها داروهایی که استفاده می‌کنید امکان تاثیر روی جنین ناخواسته‌تان را دارد بلکه داشتن شرایط روحی و آمادگی کامل برای بچه‌دار شدن نیز در روند درمان بیماری شما اثرگذار است. به‌طور کلی بیماران افسرده منع مصرف قرص ندارند، اما مبتلایان به میگرن و صرع نباید از قرص استفاده کنند.

● قرص‌های دوران شیردهی

برای استفاده از قر‌ص‌های دوران شیردهی در بیماران مبتلا به سردرد غیرمیگرنی منعی وجود ندارد اما در سردردهای میگرنی، اگر علایم همراه مثل گزگز شدن بازو یا نیمی از صورت و یا تغییرات بینایی وجود داشته باشد بهتر است از این قرص‌ها و حتی آمپول‌های ۳ ماهه استفاده نکنند. اگر خانمی علایم همراه میگرن ندارد می‌تواند این قرص‌ها را استفاده کند. اگر خانمی مشکل صرع دارد و دارویش کاربامازپین یا فنی‌تویین است نیز بهتر است از قرص مخصوص شیردهی و آمپول ۳ ماهه استفاده نکند چون تاثیر داروی پیشگیری را می‌کاهد. در مورد افسردگی نیز درست مثل قرص‌های ال‌دی منعی برای قرص‌ مخصوص شیردهی وجود ندارد.

● آی‌یودی

در مبتلایان به سردرد هیچ منعی برای آی‌یودی نیست و خانم‌های مبتلا به میگرن و حتی مبتلا به صرع و افسردگی با خیال راحت می‌توانند این روش را انتخاب کنند. همه آنچه درباره آی‌یو‌دی گفتیم در مورد کاندوم هم صدق می‌کند. از آنجا که کاندوم نیز هورمونی ندارد، منعی برای استفاده بیماران مبتلا به صرع، افسردگی و سردردها ندارد. پس دو روش کاندوم و آی‌یودی روش‌های خوبی برای این بیماران است.

● بستن لوله‌ها

در مورد بستن لوله‌ها که یک روش دایمی پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود نکاتی وجود دارد. در مبتلایان به سردرد منعی برای این روش نداریم. در بیماران صرع چون نیازمند بی‌هوشی برای بستن لوله در خانم‌ها هستیم باید با نظر پزشک انجام شود که البته در مورد آقایان چه مبتلا به سردرد و چه صرعی منعی نداریم اما در بیماران افسرده چه خانم باشند و چه آقا بهتر است برای این روش قدری تامل کنند. دلیل این توصیه آن است که بیمار افسرده به رغم اینکه مشاوره قبل از بستن لوله را دریافت می‌کند اما چون امکان دارد در بحران‌های افسردگی باشد و شرایط آرامش روحی را برای گرفتن این تصمیم مهم نداشته باشد، نمی‌توان مطمئن بود که پشیمان نشود. هر چند راه‌های بازگشت بستن لوله‌ها وجود دارد اما این جراحی‌ها هزینه‌بر هستند و درصد موفقیت آنها بسیار بالا و حتمی نیست و باید در مشاوره این گروه افسرده این نکته مهم را در نظر گرفت.

دکتر محمد اسلامی

رییس اداره تنظیم خانواده وزارت بهداشت