محیط زیست و سلامت

موضوع سلامت انسان از دیر باز مورد توجه و اهمیت خاص قرار داشته و رعایت بهداشت امری ضروری و انکار ناپذیر در همه زمان ها و جوامع بوده است

موضوع سلامت انسان از دیر باز مورد توجه و اهمیت خاص قرار داشته و رعایت بهداشت امری ضروری و انکار ناپذیر در همه زمان ها و جوامع بوده است. در این میان برخی اعتقاد دارندکه رعایت بهداشت فردی و خانوادگی ضامن سلامت انسان هاست، لیکن برخی دیگر معتقد هستند که علاوه بر موارد فوق حفاظت از محیط زیست در محدوده شهر و روستا و حتی فراتر از مرزهای بین المللی است که می تواند ضامن سلامت انسان ها باشد.

از سوی دیگر رشد جمعیت و گسترش علوم و فنون ،باعث شده که انسان ها ضمن برداشت بی رویه از منابع طبیعی، سود خویش را در نابودی محیط زیست بجویند. لیکن از آن زمان که تاثیر اینگونه آسیب ها بر سلامت انسان آشکار گردید، شعار توسعه پایدار جایگزین توسعه بی رویه شد. با این وجود منافع فردی و جمعی غالبا مانع رعایت اصول توسعه پایدار شده و بالنتیجه تخریب و آسیب وارده به محیط زیست آثار سوء خود را بر سلامت انسانها بیش از پیش نشان داد.

● نمونه هایی از اثرات تخریب محیط زیست بر سلامت انسان ها:

▪ متیل جیوه یکی از محصولات جانبی فرآیند تولید استالدئید در یکی از کارخانه های وابسته به شرکت چیسو بود، که همراه پساب خروجی به منطقه ساحلی میناماتا تخلیه می شد. تا سال ۱۹۵۳ كسی نمی دانست که خوردن غذاهای دریایی آلوده به متیل جیوه باعث ابتلا به بیماریهای مغزی خواهد شد. در این سال برای اولین بار عارضه ناراحتی های مغزی مشاهده شد.

▪ از عوارض بیماری مزبور، آسیب بخش ادراک حسی و عدم تعادل فیزیکی فرد است. این بیماری می تواند به تشنج و حتی مرگ منجر شود . آسیب مغزی در دوران جنینی نیز از دیگر عوارض آن است . در سال ۱۹۹۱ تعداد ۲۲۴۸ تن از مبتلایان به بیماری شناسایی شدند که از این تعداد ۱۰۰۴ نفر تا آن زمان فوت کرده بودند.

▪ پساب خروجی کارخانه تولید طلای کامی اوکا به رودخانه جینزو، به همراه شیرابه حاصل از لجن انباشته شده حاوی کادمیوم و سایر فلزات سنگین، باعث آلودگی خاک شالیزار های برنج و رسوبات رودخانه و نیز آلودگی آب رودخانه می شد. در دهه ۱۹۵۰، مطالعات انجام شده بر روی یک بیماری عجیب و بومی در حوزه آبریز جینزو نشان داد که عامل آن مسمومیت مزمن به کادمیوم بوده است. زنان اولین قربانیان این بیماری بودند. از عوارض این بیماری درد بسیار شدید در تمامی بدن بود. در افرادی که شدیدا مبتلا به این بیماری شده بودند، کوچکترین حرکت اعضای بدن موجب شکستگی استخوان می شد . این بیماری را ایتای- ایتای (درآوراست – درآور ) نامیدند. در سال ۱۹۹۱ تعداد افراد مبتلا به این بیماری (که به ثبت رسیده بودند) بالغ بر ۱۲۹ نفر می شد که از آن میان ۱۱۶ نفر تا آن زمان فوت کرده بودند.

▪ در ایران نیز مثال هایی از آسیب وارده به سلامت انسان ها در اثر بی توجهی به مسایل حفاظت از محیط زیست می توان یافت. بطور مثال، آلودگی سد وحدت سنندج ( اسفند۱۳۸۰ ) در اثر واژگون شدن تانکر حمل ماده ای موسوم به MTBE (جایگزین سرب بنزین)، سبب شد که آب شرب منطقه تا ماه ها قطع شده و هزینه سنگینی بر دوش جامعه نهاده شود.

▪ نمونه دیگر، دفع غیر اصولی زباله در حاشیه رودخانه ها است . رانش زمین در حاشیه رودخانه جاجرود (اسفند ماه ۱۳۸۳ )، باعث ایجادگودال عظیمی مملو از شیرابه زباله گردید که در صورت عدم حضور به موقع نیروهای امدادی جهت جمع آوری شیرابه و ممانعت از ورود آن به رودخانه، حادثه ناگوار زیست محیطی به وقوع می پیوست.

▪ در حال حاضر محیط زیست به عنوان یکی از متغیر های تاثیر گذار در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار می گیرد. امید است که در کشورما نیز، مسائل زیست محیطی مورد توجه بیشتر قرار گرفته و به عنوان یک پدیده بنیادی و تاثیر گذار مد نظر مسئولین قرار گیرد.