آموزش از نوع صرفه جویی و سرعت

فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در مدت زمان کوتاهی که از پیدایشش می گذرد، توانسته است تغییرات فراوانی را در شیوه زندگی مردم به وجود آورد. یکی از بخش هایی که سهم عمده ای از این تغییرات را به خود اختصاص داده، آموزش است. نقش فناوری های اطلاعات و ارتباطات در چرخه آموزش بسیار با اهمیت است. در یادگیری سنتی، فردی که در حال آموزش دیدن است مجبور است که پیوسته درس بخواند و تمرین بنویسد و ارتباط در این سبک از آموزش به صورت یک طرفه برقرار می گردد اما با بهره گیری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در امر آموزش، فرد علاوه بر داشتن مهارت های پایه نیاز به داشتن مهارت استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات دارد.

یادگیری های مبتنی بر فناوری های اطلاعاتی توانسته است با تغییرات بنیادین در مفاهیم آموزشی سنتی بسیاری از ناکارآمدی های نظام های آموزشی را مرتفع کرده و دگرگونی های فراوانی را در امر آموزش پدید آورد. با استفاده از امکانات و توانمندی های دنیای مجازی در یادگیری، می توان به روش های نوین و کارآمدی در امر یادگیری دست یافت. عمده ترین دلیل استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) در آموزش، سرعت بهتر و امکان آموزش سریع تر است.

با ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش نوع جدیدی از یادگیری به وجود آمده است به گونه ای که یادگیری دیگر مانند گذشته تنها به صورت حضوری انجام نمی شود.

آموزش الکترونیکی یا e-Learning عبارت است از استفاده از فناوری های اطلاعاتی در امر آموزش. این امر توسط نرم افزارها یا اینترنت و یاتلفیقی از نرم افزارها و اینترنت انجام می شود. در این سبک از آموزش دوره های ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی آموزش داده می شود. در این شیوه از آموزش دسترسی یکسان تعداد زیادی دانش آموز به مطالب درسی و امکانات آموزشی حائز اهمیت است. اگر بتوان آموزش مجازی e-Learning را به درستی و ظرافت و با اعمال تمام پیش شرط ها پیاده سازی کرد، امکان خلاقیت و یافته های ذهنی در امر آموزش و یادگیری نسبت به آموزش سنتی بیشتر خواهد شد.

بسیاری از متخصصان صنعت IT معتقدند که تنها چیزی که می تواند شما را از سایر رقبایتان جلو بیندازد و سبب پیشی گرفتن شما بر سایر رقبا شود یادگیری سریع تر است. همگام با تغییراتی که در تمامی زمینه های صنعتی رخ داده دیدگاه های دانشمندان نیز نسبت به امر آموزش و یادگیری دچار تحول شده است. در گذشته ای نه چندان دور، واژه آموزش معادل Training به کار می رفت که در دل این واژه آموزش به معنای آموزش دادن بود اما اکنون واژه معادل Learning است که به معنای آموزش گرفتن است. در آموزش های گذشته (Training) آموزش به صورت اجبار، تنبیه و زور بود لذا دانشجویان و دانش آموزان همواره با افت تحصیلی همراه بودند اما در آموزش به سبک جدید (Learning) چون آموزش خواسته خود فرد یادگیرنده است باز دهی آموزش به مراتب بیشتر است. به علاوه در این نوع آموزش به دلیل مشارکت بیشتر دانشجو علاقه به تحصیل و پی گیری مطالب درسی بیشتر از حالت Training است.

● تاریخچه آموزش مجازی

این سبک از آموزش که در ابتدا تحت عنوان آموزش از راه دور شناخته می شد برای نخستنی بار در قرن ۱۹ به عنوان تحصیلات مکاتبه ای (correspondence study) مطرح شد و پس از چند ماه این سیستم آموزشی با استفاده از سیستم پستی فراگیر شد و مدارس و دیگر مؤسسات علاقه مند و دارای صلاحیت به ارائه این سبک از آموزش توسط پست پرداختند. علاوه بر کشور آمریکا،کشورهای اروپایی نیز در اوایل دهه ۱۸۴۰ دوره هایی را برای آموزش از راه دور برقرار کردند.

در سال ۱۸۴۴ ساموئل مورس به اختراع بزرگ خود یعنی تلگراف الکتریکی دست یافت و با راه اندازی نخستین خط تلگراف بین واشنگتن و بالتیمور، پایه های صنعت ارتباطات و مخابرات پی ریزی شد و همین صنعت در سال های بعد سبب رونق و ترویج آموزش الکترونیکی گردید.

● ویژگی های آموزش مجازی

در این سبک از آموزش با توجه به بهره گیری از سیستم های الکترونیکی مطالب درسی باید به بخش هایی کوچک تقسیم گردد تا یادگیری هر بخش از درس نیازمند زمانی در حدود ۳۰ دقیقه بیشتر نباشد. در این سبک از آموزش دروس باید توسط تصاویر متحرک، جذاب و گویا آموزش داده شود تا سبب ایجاد انگیزه در فراگیران باشد، به علاوه برگزاری امتحان قبل و پس از طی دوره سبب خواهد شد که دانشجو به میزان اطلاعات اکتسابی خود دردوره پی ببرد.

● زیرساخت های آموزش مجازی

بدون در نظر گرفتن زیرساخت های مورد نیاز آموزش مجازی نمی توان به اثربخشی این سبک از آموزش امیدوار بود. برای پیاده سازی آموزش مجازی باید در ابتدا زیرساخت های زیر را پیاده سازی کرد:

۱) زیرساخت های مخابراتی: منظور از این بخش تهیه سخت افزار و ایجاد ارتباطات مخابراتی مطمئن (safe) بین آموزش دهنده و آموزش گیرنده است. به علاوه باید همه بسترهای لازم جهت استفاده دانش آموزان از آموزش مجازی را نیزطراحی کرد که در این بین می توان به کاهش تعرفه های اتصال به اینترنت، کاهش زمان قطعی ها در سیستم های مخابراتی، پشتیبانی های ۲۴ ساعته برای کاربران از سوی شرکت های ISP و غیره اشاره کرد.

۲) فنون همکاری: در این بخش کارهای تیمی در بین گروه ها ترویج خواهد یافت و با توجه به رشته تحصیلی دانش آموختگان خصوصاً در رشته های علوم اجتماعی و انجام کارهای تیمی در آموزش سنتی در بین این رشته ها و عدم امکان این گونه از کارها در آموزش های مجازی، فنون همکاری در این رشته ها نیاز به آموزش دارد.

۳) مفاد آموزشی: محتوای آموزشی در آموزش مجازی با آموزش سنتی تفاوت های بسیاری دارد و نمی توان محتوای آموزشی سنتی را بدون هیچ تغییری تبدیل به آموزش مجازی نمود. در آموزش مجازی نزدیک به نیمی از متن آموزشی توسط استاد ارائه می شود و بقیه درس از طریق همکاری و ارتباط با دانشجویان تدوین می شود یعنی با تعیین موضوع اصلی توسط استاد سایر موارد مانند ایده ها، پژوهش ها و تحقیقات توسط دانشجویان شرکت کننده در کلاس تکمیل می شود و بدین ترتیب مشارکت دانشجویان در امر تحصیل و پیشرفت به مراتب بیشتر از آموزش سنتی است.

● مزایای آموزش مجازی

۱) صرفه جویی اقتصادی: متخصصان صنعت اعتقاد دارند که جایگزینی سیستم های آموزشی مبتنی بر تکنولوژی به جای آموزش های سنتی باعث کاهش هزینه ها در حدود ۵۰ درصد می شود که بخش عمده این کاهش مربوط به عدم نیاز به جابه جایی استاد و دانشجو است.

۲) صرفه جویی در زمان: در آموزش مجازی زمانی که صرف آموزش می شود در حدود نصف زمان آموزش در آموزش سنتی است و لذا وقت کارمندان برای پرداختن به مسائل شخصی دوبرابر خواهد شد و این امر سبب خواهد شد که کارمندان و شرکت کنندگان دراین کلاس ها با خاطری آسوده تر در کلاس درس شرکت کنند.

۳) قابلیت انعطاف: امکان تقسیم کلاس ها به جلسات کوتاه تر، تقسیم کلاس ها در طول روز و هفته و نیز امکان دسترسی شبانه روزی به متون درسی ، این امکان را در اختیار دانش جویان قرار می دهد تا بتوانند احتیاجات آموزشی خود را مرتفع کنند و در ضمن می توانند تحصیلات خود را بدون وقفه ادامه دهند.

۴) یادگیری بهتر: با توجه به حجم کم درس ها دراین سبک از آموزش نسبت به حالت سنتی آموزش، شرکت کنندگان این امکان را می یابند که درس ها را به موقع و با کیفیت موردنظر خودشان فرا بگیرند و این امر سبب خواهد شد که پیشرفت قابل ملاحظه ای در یادگیری به وجود بیاید.

۵) همگانی شدن: این سبک از آموزش قابلیت همگانی تر شدن نسبت به حالت سنتی را دارا است و به علاوه با توجه به عدم محدودیت افراد حاضر در کلاس قابلیت گسترش بیشتری دارد.

۶) فراوانی منابع آموزشی: دراین سبک از آموزش دانش آموختگان تنها با یک کتاب و یک استاد در ارتباط نیستند تا تنها مطالب کتاب را حفظ کرده و به سخنان تنها یک معلم گوش دهند، بلکه توانایی استفاده از کتاب های فراوان و چند استاد را دارند و این خود سبب توسعه و افزایش ابتکارات و خلاقیت ها در دانش آموختگان خواهد شد.

۷) توسعه آموزش عالی: با توجه به هزینه های بالای تحصیلات عالی و تکمیلی در برخی از کشورها با راه اندازی سیستم های آموزش مجازی امکان استفاده بیشتر افراد مهیا خواهد شد و درصد افرادی که توانایی ادامه تحصیل را در مقاطع بالاتر دارند افزایش می یابد و بدین ترتیب سطح سواد جامعه ارتقا می یابد.

● شیوه های یادگیری در آموزش مجازی

با توجه به روش های متعدد سیستم آموزش مجازی و استفاده هرکدام از سرویس دهندگان در یکی از روش های موجود در زیر مهم ترین شیوه های یادگیری مورد بررسی قرار گرفته اند ، لازم به ذکر است که سایر شیوه های آموزش مجازی عمدتاً تلفیقی از دو یا چند روش زیر می باشد:

۱) خودیادگیری

دراین حالت، محیط آموزش مجازی شامل رایانه، نرم افزار و سه عنصر به قرار زیر می باشد:

- انتقال منابع غیررسانه ای

- مشاوره جویی از مواد آموزشی

- مجموعه نتایج آزمون

نرم افزار آموزشی مورداستفاده دراین روش می تواند به صورت online و یا offline در حال فعالیت باشد

۲) یادگیری از راه دور

در این حالت، یک آموزش دهنده از راه دور مشغول به آموزش به چند و یا یک یادگیرنده است و به علاوه عملکرد آن ها را نیز کنترل می کند و در صورت درخواست یادگیرندگان برای رفع مشکل آن ها وارد عمل می شود، عناصر تشکیل دهنده در این نوع از یادگیری عبارت است از:

- اتصال به یک یاد دهنده

- نظارت بر چند یادگیرنده

- پاسخ به درخواست یادگیرندگان از سوی یاددهنده

۳) کلاس مجازی

در این سبک از آموزش، معلم ویادگیرندگان به صورت همزمان اما در مکان های مختلف مشغول فعالیت هستند و مشارکت کنندگان توسط بسترهای مخابراتی لازم به معلم متصل شده و دستورات او را اجرا می کنند. به علاوه منابع درسی به صورت on line دراختیار دانشجویان قرارمی گیرد و همچنین امتحانات نیز به صورت on line برگزارمی شود.

۴) یادگیری گروهی

این سبک از یادگیری شباهت بسیاری با کلاس مجازی دارد اما کل جریان آموزش توسط فرد خاصی مدیریت نمی شود و مدیریت کلاس برعهده همه مشارکت کنندگان است. مشارکت کنندگان به صورت همزمان اما از مکان های مختلف وارد بحث شده و فرآیند یادگیری را شکل می دهند، در این سبک از آموزش ارتباط در سطح بسیار گسترده ای شکل می گیرد زیرا تبادل اطلاعات بین همه افراد گروه به وجود می آید.

● دانشگاه های آن لاین

با توجه به افزایش علاقه مندی کاربران به تحصیلات عالی و تکمیلی ،تعدادی از دانشگاه های معتبر دنیا اقدام به راه اندازی رشته های دانشگاهی اما به صورت مجازی نموده اند که در زیر اسامی این دانشگاه ها فهرست شده است.

۱) دانشگاه فینیکس phoenix.com

رشته های این دانشگاه شامل پرستاری، حقوق و بازاریابی است

۲) دانشگاه والدن Walden.edu

رشته های بازرگانی، امور اداری، بازاریابی و روان شناسی از مهم ترین رشته های ارائه شده در این دانشگاه است.

۳) دانشگاه استرایر strayer.edu

رشته های حسابداری، بازرگانی، مطالعات عمومی، IT و امور اداری از رشته های این دانشگاه است.

۴) دانشگاه ای کورنل ecornell.com

رشته های هتلداری و مدیریت سرویس دهی، مدیریت مالی، مدیریت استراتژیک و مدیریت منابع انسانی

۵) دانشگاه دی وری Devry.edu

بازرگانی، مدیریت اداری، سیستم های اطلاعات کامپیوتری، فناوری اطلاعات و مدیریت شبکه از مهم ترین رشته های این دانشگاه است.

۶) دانشگاه رجیس Regis.org

رشته های ارائه شده شامل بازرگانی و امور اداری، IT، علوم کامپیوتر، مدیریت و مهندسی نرم افزار است.