سوم مارس سال ۱۸۶۱ میلادی ـ الغای نظام رعیتی در روسیه

۱۵۱ سال پیش در روز سوم مارس سال ۱۸۶۱ میلادی الکساندر دوم ، تزار روسیه نظام رعیتی را در سراسر روسیه ملغی اعلام کرد.تزار الکساندر دوم که خاطره تلخ جنگ کریمه را به یاد داشت تصمیم …

۱۵۱ سال پیش در روز سوم مارس سال ۱۸۶۱ میلادی الکساندر دوم ، تزار روسیه نظام رعیتی را در سراسر روسیه ملغی اعلام کرد.تزار الکساندر دوم که خاطره تلخ جنگ کریمه را به یاد داشت تصمیم گرفت سیاست مستبدانه سلف خود تزار نیکلای اول را کنار بگذارد.

در آن زمان از مجموع ۶۰ میلیون جمعیت روسیه ۵۰ میلیون نفر آنها را موژیک ها (دهقانان) تشکیل می دادند.

تمام این موژیک ها رعیت بودند ، نیمی از آنها در اراضی دولتی و بقیه در املاک حدود ۱۰۰ هزار خانواده اشراف زمیندار روسیه زندگی مشقت باری را سپری می کردند.موژیک ها همراه املاک معامله می شدند و حق ترک املاکی که متعلق به آن بودند را نداشتند.

در قرون وسطی دهقان های روس آزاد بودند و در مجموع زندگی بهتری نسبت به دهقان های غربی داشتند.

از قرن سیزدهم میلادی به بعد و با قدرت گرفتن اشراف روسیه ، ساکنان روستاها روز به روز بیشتر موقعیت اجتماعی خود را از دست داده و برخلاف اروپای غربی که به تدریج روستاییان از چنگال نظام رعیتی رها می شدند ، آنها به رعیت های مطلق مبدل می گردیدند.

در دوران سلطنت ایوان چهارم که به دلیل سرکوب لقب ایوان «مخوف» را یافته بود ، او برای مطیع کردن دهقان های روسی آزادی رفت و آمد آنها را محدود کرد.

همچنین تزارهای سلسله رومانف ، پتر اول و کاترین دوم که خواستار خدمات و وفاداری اشراف روسیه بودند ، املاک وسیعی را به آنها بخشیدند و برای این که اشراف از یک نیروی کار دائم و مطیع برخوردار باشند ، آزادی رفت و آمد روستاییان را به کلی ممنوع کردند و به این ترتیب طبقه روستایی روس تبدیل به رعیت برده شدند.

الکساندر دوم به عنوان ناجی آنها ظهور کرد و با لغو نظام رعیتی دهقانان اجازه یافتند دوسوم از اراضی کشاورزی دولتی را به اقساط ۴۹ ساله خریداری کنند.

به این ترتیب ، در روز سوم مارس سال ۱۸۶۱ میلادی الکساندر دوم ، تزار روسیه دستور الغای نظام رعیتی را در سراسر خاک امپراتوری روسیه صادر کرد اما او در سال ۱۸۸۱ میلادی در یک سوءقصد به قتل رسید.

با مرگ الکساندر دوم ، آزادی کوتاه مدت دهقانان روسیه خاتمه یافت و آنها دوباره به رعیت مبدل شدند.

بهرام افتخاری