آشنایی با قره کلیسا - ماکو

قره کلیسا از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه است که در جنوب ماکو و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام قرار دارد
قره در زبان آذری به معنای سیاه است و وجه تسمیه …

قره کلیسا از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه است که در جنوب ماکو و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام قرار دارد

قره در زبان آذری به معنای سیاه است و وجه تسمیه این نام سیاه بودن قسمتی از کلیسا است.

ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ‌های سیاه ساخته شده که پس از بازسازی قسمتی از آنها با سنگ‌های سفید عوض شد.

در سال ۱۲۳۰ میلادی هنگام حمله چنگیز، قسمت بزرگی از این کلیسا ویران شد. یک بار نیز در زلزله‌ای که در سال ۱۳۱۹ میلادی روی داد، ویران شد.

قره کلیسا دارای ویژگی خاص معماری ارمنی بوده و از نظر حجم و تکنیک یکی از باارزش‌ترین آثار تاریخی کشور محسوب می‌شود.

این بنا از اشتهار جهانی برخوردار بوده و بسیاری از ارامنه داخل و خارج کشور برای انجام مراسم مذهبی به این کلیسا می‌آیند.

تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) یکی از حواریون مسیح است که در سال ۴۰ میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت.

گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود.

ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت (دخترش) و گروهی دیگر که به مسیحیت گرویده بودند را به قتل برسانند.

در سال ۳۰۲ میلادی، زمان پادشاهی تیرداد از پادشاهان ارمنستان، مسیحیت در این کشور دین رسمی و همگانی شد. مسیحیان ارمنی که خاطره شهادت تادئوس و ساندخت را نسل به نسل حفظ کرده بودند در محل فرار آنان، کلیساهایی بنا کردند که قره کلیسا یکی از آنهاست.

بنا بر عقیده ارامنه کلیسای طاطائوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی، شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می‌دانند، هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس و پیروان مسیحی او است در قره کلیسا مراسم خاصی بر پا می‌کنند.

در ۲ کیلومتری شمال غرب کلیسا، بر بلندایی، نمازخانه‌ای وجود دارد که طبق گفته‌ها محل شهادت ساندوخت است.

کلیسای طاطائوس مقدس به شماره ۴۰۵ به تاریخ ۱۱/۱۱/۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سازمان میراث فرهنگی کشور در سال ۱۳۸۳ اسناد و مدارک کلیساهای: طاطائوس مقدس، استپانوس مقدس و ۳ کلیسای مریم مقدس، گوداک مقدس و چوپان واقع در حریم کلیسای استپانوس و کلیسای مریم مقدس یا دزور دزور را شامل؛ تاریخچه کلیساها، عکس‌های قدیم و جدید آنها، طرح‌های مدیریتی تنظیم شده توسط استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، طرح‌های ساماندهی، مرمتی، امکانات گردشگری و... را برای ثبت در فهرست میراث جهانی به سازمان یونسکو ارسال کرد.

در سال ۱۳۸۴ به خاطر وجود نواقص در پرونده کلیسای تاتووس، ثبت این کلیسا در فهرست میراث جهانی پذیرفته نشد.

با رفع کاستی‌ها، در سال ۱۳۸۵، مجدداً پرونده کلیساها مورد بررسی سازمان یونسکو قرار گرفت اما به سبب وجود نقص فنی از سوی کمیته سازمان یونسکو رد شد.

پس از تکمیل پرونده در بهمن‌ماه ۱۳۸۵ و ارسال آن به سازمان یونسکو، پرونده کلیسای طاطائوس موفق به اخذ تاییدیه مرحله اول شد. کارشناسان و مشاوران سازمان یونسکو به ایران آمدند و از کلیسا بازدید کردند و نظریه کارشناسان ضمیمه پرونده شد.

سرانجام در تاریخ ۷ ژوئیه سال ۲۰۰۸، مجموعه قره کلیسا، شامل ۳ کلیسای اصلی با نام‌های قره کلیسا یا سنت تادئوس، سنت استپانوس و زور زور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.