فلسفه انتظار

رسول خدا ص فرموده اند «افضل العباده انتظار الفرج» یعنی بهترین عبادت ها, انتظار فرج حضرت مهدی عج است

رسول خدا(ص) فرموده‌اند: «افضل العباده انتظار الفرج» یعنی بهترین عبادت‌ها، انتظار فرج حضرت مهدی(عج) است. همچنین امام علی(ع) فرموده‌اند: «محبوب‌ترین کارها در نزد خدا انتظار فرج است.» یا امام صادق(ع) فرموده: «المنتظر للثانی عشر کالشاهر سیفه بین یدی رسول‌الله یذب عنه» یعنی کسی که در انتظار امام دوازدهم حضرت مهدی(عج) است، مانند کسی است که شمشیرش را کشیده و در پیشاپیش رسول خدا(ص) با دشمن می‌جنگد و از آن حضرت دفاع می‌نماید. اما معنی انتظار در این روایات چیست و شرایط انتظار کدامند؟ و منتظر واقعی کیست؟

انتظار به معنی امید به آینده زیبا و آمادگی برای آینده بهتر است. لذا انتظار متشکل از دو بخش است:

۱) نفی وضع نامطلوب موجود

۲) جایگزینی وضع مطلوب.

بنابراین انتظار صحیح مشتمل بر دو حرکت است: حرکت سلبی و حرکت ایجابی. بدین معنا که شخص منتظر از یک سو در برابر همه ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌ها می‌ایستد و موضع مخالف می‌گیرد (حرکت سلبی) و از سوی دیگر در جهت گسترش عدالتخواهی، حقیقت‌جویی و اشاعه معنویت و انسانیت در جهان تلاش می‌کند (حرکت ایجابی). در مکتب تشیع، انتظار، حالتی است که انسان ضمن پیراستن وجود خویش از بدی‌ها و آراستن آن به خوبی‌ها در ارتباطی مستمر با امام و حجت زمان خویش همه همتش را صرف زمینه‌سازی ظهور مصلح جهانی نموده و در جهت تحقق وعده الهی نسبت به برپایی دولت کریمه اهل بیت علیهم‌السلام با تمام وجود تلاش می‌کند. به تعبیر ادبیات عرفانی، انتظار، از یک طرف معلول تخلیه و پیراستن وجود خود از بدی‌ها و تباهی‌ها و از طرف دیگر نتیجه تحلیه و آراستن خود به خوبی‌ها و کمالات است. بر همین اساس «انتظار»، بر دو نوع است:

۱) انتظار مخرب و منفی

۲) انتظار سازنده و مثبت.

انتظار منفی، ویرانگر، اسارت بخش و فلج کننده است و انتظار مثبت، سازنده، نگهدارنده، تعهدآور و نیروبخش است. مراد از انتظار منفی، تن دادن به وضعیت نامطلوب در حالت بی تحرکی کامل، انفعال محض و تسلیم در برابر بدی‌ها و تباهی‌ها و به عبارت بهتر یعنی امید ذهنی و توجه صرف به جنبه آرمانی انتظار و اکتفا کردن به دعا، سخنرانی، برگزاری جشن‌ها، شب شعر، مقاله، فیلم و... البته این موارد شرط لازم انتظار محسوب می‌شود و نه شرط کافی. مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سخنرانی خود به مناسبت نیمه شعبان در مصلای تهران در تاریخ ۳۰/۷/۱۳۸۱ در این باره می‌فرمایند: «درس دیگر اعتقاد به مهدویت و جشن‌های نیمه شعبان برای من و شما این است که هر چند اعتقاد به ظهور حضرت مهدی ارواحنا له الفداء یک آرمان والاست و در آن هیچ شکی نیست اما نباید مسئله را فقط به جنبه آرمانی آن ختم کرد یعنی به عنوان یک آرزو در دل یا حداکثر در زبان یا به صورت جشن، نه؛ این آرمانی است که عمل باید به دنبال آن بیاید. انتظاری که از آن سخن گفته‌اند فقط نشستن و اشک ریختن نیست.» اما انتظار مثبت هم یک اصل فطری وجدانی است و هم یک اصل سازنده اجتماعی. این انتظار است که در مأثورات اسلامی ما افضل اعمال و نوعی عبادت و حق‌پرستی شمرده شده است و منظور از آن یعنی آماده‌باش کامل و پاکسازی محیط از آلودگی‌ها و زمینه‌سازی برای تشکیل انقلاب و حکومت جهانی حضرت مهدی(عج). مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در ادامه همان سخنرانی به تبیین انتظار مثبت می‌پردازند و می‌فرمایند: «انتظار به معنای این است که ما باید خود را برای سربازی امام زمان(عج) آماده کنیم. سربازی امام زمان(عج) کار آسانی نیست. سربازی منجی بزرگی که می‌خواهد با تمام مراکز قدرت و فساد بین‌المللی مبارزه کند احتیاج به خودسازی، آگاهی و روشن‌بینی دارد.» از این منظر ظهور موعود حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزه گروه حق و اهل باطل که به پیروزی نهایی جبهه حق منجر می‌شود و انسان زمانی در این سعادت سهیم و شریک است که عملاً در جبهه و گروه حق باشد.

مهم‌ترین عناصر و عوامل انتظار مسئولانه و حرکت آفرین عبارتند از:

۱) تقویت ایمان: تا مردم از شک و تردیدها و وحشت در توفان حوادث و فتنه‌های آخرالزمان رها شوند و با شجاعت و قاطعیت و استقامت در مسیر تفکر اسلام راستین یعنی تشیع باقی بمانند.

۲) ایجاد آمادگی در خود و جامعه: انتظار سازنده باید در همه ابعاد اعم از علمی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی، اخلاقی و... ساری و جاری باشد.

۳) پیوند با مقام ولایت: ولایت مهم‌ترین پایه اسلام است و تشکیل حکومت اسلامی به رهبری ولایت فقیه در عصر غیبت علاوه بر این که یک ضرورت عقلانی و لازمه نظم اجتماعی و سیاسی است، زمینه عبودیت و معنویت و عدالت و تجدید حیات فضائل انسانی و کرامت‌های انسانی را فراهم می‌سازد.

۴) اتحاد و وحدت مسلمانان و پدید آمدن روح جمعی و جهانی برای اصلاح و برقراری عدالت، اخلاق و معنویت.

۵) دعا برای ظهور امام عصر(عج)، شناخت ایشان، تقویت محبت و دوستی. (اللهم ارنی الطلعه الرشیده و الغره الحمیده و اکحل ناظری بنظره منی الیه و عجل فرجه و سهل مخرجه و اوسع منهجه و اسلک بی محجته. خدایا به من بنمایان آن جمال رشید و چهره ستوده را و با نگاهی از من به او دیده‌ام را نورانی کن و در گشایش امرش تعجیل فرما و خروجش را (از غیبت) آسان گردان. راهش را وسعت بخش و مرا به راهش در آور).