عدالت و ذکر درآمدی بر مقام معنوی امام علی(ع)

بیژن تلیانی؛ یکی از دلایل اینکه دانشمندان غربی درباره میراث فکری و عقلانی امام علی بن ابی طالب اینچنین که نوشته اند، ناشی از مناقشه بر سر اصالت و سندیت مجموعه وسیعی از تعالیمی …

بیژن تلیانی؛ یکی از دلایل اینکه دانشمندان غربی درباره میراث فکری و عقلانی امام علی بن ابی طالب اینچنین که نوشته اند، ناشی از مناقشه بر سر اصالت و سندیت مجموعه وسیعی از تعالیمی است که در روایات اسلامی به آن حضرت نسبت داده شده. این مناقشات تا حدود زیادی بر سر مقام و اعتبار کتاب نهج البلاغه است که مشتمل بر خطبه ها و نامه ها و سخنان امام علی(ع) است. این متن مهم ترین و اساسی ترین ماخذی است که در مباحث این کتاب به آن ارجاع داده خواهد شد. نهج البلاغه را شریف رضی عالم نامدار شیعه در دوره عباسیان در بغداد گردآوری کرد. وی این متن را بر مبنای کلیه منابعی که در اختیارش بود، فراهم آ ورد و اغلب در جست وجوی آنچه به علی(ع) نسبت داده می شد، به مناطق دور سفر می کرد. وی هر آنچه از خطبه ها، نامه ها، عهدنامه ها و سخنان موجز حکمت آمیز را که از امام نقل شده بود، گرد آورد و از میان آنها، آنچه از حیث بلاغت ادبی مهم تر بود برای نهج البلاغه برگزید. نتیجه این گردآوری و گزینش، متنی است مرقع که از لحاظ زمانی و موضوعی نظم واحدی ندارد. بعضی از خطبه ها ظاهراً قطعاتی از گفتارهای مفصل تری هستند که از میان رفته و با این همه، در این مجموعه نقل شده اند. اما به گواهی بزرگ ترین مراجع در ادبیات عرب سبک و شیوه بیان در سراسر این مجموعه یکسان است. فخامت بی نظیر کلام همراه با عمق معنا، این متن را نمونه اعلای بلاغت عربی طی اعصار تا به امروز قرار داده است. این کتاب نخستین کتابی است به زبان انگلیسی که به طور جدی به بررسی جهان بینی او پرداخته و بعضی از اساسی ترین اصول عقلانی و اخلاقی خاص معنویتی را که علی(ع) عمدتاً به خاطر آنها در اسلام شهرت دارد، معرفی می کند.