تیک و پرش

بیشتر تیک ها حرکات ساده ای مثل پرش سر, بالا انداختن شانه, چشمک زدن, جمع کردن بینی, و کلید شدن دندان است

- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

- هرگونه تیکی که زندگی را مختل کند، دردناک باشد، یا بیش از سه ماه طول بکشد باید به پزشک نشان داده شود.

- تیک و پرش نشانهٔ چیست؟

هر وقت سرتان بدون دلیل دچار پرش می‌شود، احساس می‌کنید که همه به شما توجه دارند. انگار چیز دیدنی دیگری پیدا نمی‌شود.

بیشتر تیک‌ها حرکات ساده‌ای مثل پرش سر، بالا انداختن شانه، چشمک زدن، جمع کردن بینی، و کلید شدن دندان است.

تیک گرچه در بزرگسالی دیده می‌شود، ولی بیشتر در کودکی و در حدود شش سالگی آغاز می‌گردد. در واقع، برخی پزشکان تخمین می‌زنند که ۱۰ درصد کودکان تیک دارند. اغلب وقتی بچه‌ به سن بلوغ نزدیک می‌شود تیک شدیدتر شده و در بزرگسالی به‌تدریج فروکش می‌کند. در بزرگسالان، تیک معمولاً کمتر از یک سال طول می‌کشد.

در موارد نادر، تیک ممکن است طولانی شده و باعث حرکات پیچیده‌ای مثل پریدن، ضربه‌‌زدن با دست، یا دست‌زدن‌های بی‌وقفه شود. به‌علاوه، بعضی افراد تیک صوتی دارند و بی‌اختیار صدا در می‌آورند، سوت می‌زنند، با عبارات را تکرار می‌کنند. اینها علامت نشانگان تورت است که شدیدترین اختلال تیکی شکل است و معمولاً قبل از ۲۱ سالگی بروز می‌‌کند. مبتلایان به نشانگان تورت ناتوانی یادگیری و پرفعالیتی هم دارند. ۲ نفر از هر ۱۰۰۰۰ نفر گرفتار این ناراحتی می‌شوند.

از علل نادر دیگر تیک بیماری تیروئید، شیزوفرنی، آسیب مغزی، و اعتیاد به داروهای محرک را می‌توان نام برد.

محققان احتمال می‌دهند که تیک چیزی ارثی باشد، چون در خانوادهٔ ۳۰ تا ۵۰ درصد مبتلایان افراد دیگر دارای تیک هستند. شواهدی هم مبنی بر غیر طبیعی بودن ماده‌ای شیمیائی در مغز به نام دوپامین در مبتلایان به تیک وجود دارد.

به هر حال، تا ۱۵ درصد کودکان تیک‌های موقتی دارند. این تیک‌های گذرا، که همیشه ارثی نیستند، در مواقع اضطراب یا تنش روانی تشدید می‌شوند.

- درمان تیک و پرش

بیشتر افراد مبتلا به تیک گذرا خود به خود خوب می‌شوند. تیک‌های گذرا اغلب ظرف یک سال از بین می‌روند و مثل نشانگان تورت جدی نیستند.

داروهائی مثل هالوپریدول و پیموزید به کنترل نشانگان تورت کمک می‌کند، اما تعداد زیاد از پزشکان به خاطر عوارض جانبی این داروها، مثل خواب‌آلودگی، رعشه، و افسردگی، تمایل به تجویز آنها نشان نمی‌دهند. در واقع، پزشکان از این درمان‌ها خودداری می‌کنند، مگر این که فرد دیگر نتواند تیک را تحمل کند.

ولی حتی وقتی دارو مصرف می‌شود، پزشکان روش‌های زیر را برای مقابله با تیک توصیه می‌کنند.

یادداشت بردارید. وقتی اولین تیک را مشاهده کردید، دفتر یادداشتی برای آن تهیه کنید. این کار برای پاسخ دادن به سئوالات پزشک و تشخیص علت ارزشمند است. کی شروع شد؟ چقدر طول کشید؟ کدام قسمت بدن گرفتار شد؟

ورزش کنید. به‌نظر می‌رسد تیک بسیاری از افراد با نادیده گرفتن و ورزش کردن کمتر شده یا از بین می‌رود. ورزش‌هائی مثل شنا، دو و پیاده‌روی بسیار مفید است، ولی باید لااقل سه بار در هفته و هر بار حداقل ۲۰ دقیقه باشد.

مغز را تغذیه کنید. روش‌های کنترل تنش مثل یوگا و نفس عمیق به کاهش شدت تیک برخی مبتلایان کمک می‌کند.

شیرینی نخورید. بعضی والدین بچه‌ها می‌گویند که کافئین و قند خالص تیک کودکانشان را شدیدتر می‌کند. چون این مواد برای بدن ضروری نیستند، از خوردن نوشابه‌های حاوی کافئین و قند خالص خودداری کنید.