مشکلات دوره بلوغ

سیر تکامل بلوغ وابسته به ترشح هورمون‌هاست و با تغییرات بدنی متعددی شامل صفات ثانویه جنسی، جهش رشد و تکامل استخوانی همراه است. توده چربی بدن قبل از بلوغ در هر دو جنس تقریبا برابر …

سیر تکامل بلوغ وابسته به ترشح هورمون‌هاست و با تغییرات بدنی متعددی شامل صفات ثانویه جنسی، جهش رشد و تکامل استخوانی همراه است. توده چربی بدن قبل از بلوغ در هر دو جنس تقریبا برابر و پس از بلوغ در زنان ۲برابر مردان و توده اسکلتی و عضلانی در مردان ۵/۱ برابر زنان افزایش می‌یابد و غدد عرق نیز به هنگام بلوغ فعال‌تر می‌شوند. ترشح هورمون رشد با تحریک برخی هورمون‌ها، کاهش قندخون، گرسنگی، ورزش و استرس، زیاد می‌شود و با افزایش قندخون، مصرف هورمون رشد و برخی هورمون‌های دیگر مهار می‌شود. اما ترشح این هورمون‌ها گاه عوارضی هم در بردارد که برخی از آنها چنین است:

کوتاه قدی: تاخیر در رشد حالت شایعی است که معمولا سابقه آن در یکی از بستگان وجود دارد ولی در نهایت به یک قد طبیعی می‌رسد. تغذیه مهم‌ترین عامل موثر در رشد است و کمبود تغذیه، عوامل روانی اجتماعی و بی‌اشتهایی و افزایش متابولیسم و بیماری‌های مزمن می‌توانند سبب کندی رشد گردند.

بلند قدی:

در نوع ژنتیکی، والدین قد بلند دارند، اما افزایش ترشح هورمون رشد سبب رشد قابل ملاحظه کودک می‌شود و ترشح این هورمون پس از بلوغ سبب بزرگ شدن غیرعادی اجزای صورت، بینی، گوش، آرواره‌ها، دست‌ها و پاها می‌گردد.

بلوغ زودرس:

با علت ناشناخته در دختران تقریبا ۹ برابر شایع‌تر از پسران است و در پسران میزان بروز اختلالات عصبی مغزی مانند تومورهایی که موجب بلوغ زودرس می‌شوند شایع‌تر است.

تقریبا هر بیماری موثر بر مغز مانند مننژیت، ضربه به سر، پرتوتابی، صرع و عقب‌ماندگی ذهنی باعث بلوغ زودرس می‌شود.

کم‌کاری تیروئید:

در هر کودک دچار کاهش سرعت رشد بدون کاهش وزن باید کم‌کاری تیروئید را بررسی کرد. علائم آن کمبود رشد، کاهش تعریق، خشکی پوست، لک و پیس (ویتیلیگو)، کاهش ضربان قلب، احساس سردی و گزگز در اندام انتهایی، عدم تحمل سرما، ضعف عضلانی، فتق نافی، افزایش وزن و بی‌نظمی قاعدگی است.

پرکاری تیروئید:

این بیماری در زنان ۵ برابر شایع‌تر از مردان است و حداکثر میزان آن در سن نوجوانی است. علائم آن عصبانیت، افزایش تپش و بی‌نظمی ضربان قلب، افزایش فشارخون، لرزش، تشدید تعریق، خستگی، کاهش وزن، افزایش اشتها، عدم تحمل گرما، برجستگی چشم، ریزش مو و تغییرات خلقی است.

عدم نزول بیضه:

نزول بیضه‌ها در پسران در ماه هفتم حاملگی مادران رخ می‌دهد و در صورت عدم نزول بیضه‌ها احتمال عقیمی در سن بلوغ به طور قطعی وجود دارد. به همین دلیل باید در کودکی به درمان این بیماری اقدام کرد.

دیابت نوع ۱:

در دوران کودکی و نوجوانی شایع و مخل رشد می‌باشد. بیشترین سن بروز بین ۵ تا ۷ سالگی و حوالی بلوغ است. اغلب با نشانه‌های پرخوری، پرادراری و کاهش وزن مشخص می‌شود و گاه عفونت دستگاه تناسلی در دختران ممکن است اولین نشانه باشد. دیابت شایع‌ترین علت نابینایی و در یک‌سوم موارد سبب نارسایی شدید کلیوی است. بیماری عروق بزرگ و کوچک که موجب سکته قلبی زودرس و قطع اندام می‌گردد حدود ۱۰ تا ۲۰ سال بعد از شروع دیابت و قبل از بلوغ ظاهر می‌شود.

دکتر مهرانگیز توتونچی

پزشک عمومی