گـفـــتـگوی تـفکرهـا

چگونه با نوجوانان درباره رفتارهای پرخطر صحبت کنیم

وقتی پدر و مادری دنبال فرزند نوپای خود راه می‌روند تا زمین نخورد یا وقتی قاشق قاشق به او غذا می‌دهند و جای او را عوض می‌کنند، احتمالا نمی‌دانند این کارها خیلی ساده‌تر از وظایفی است که ده‌پانزده سال آینده در انتظار آنهاست....

نوجوان در واقع کودکی است که کم‌کم قدم به دنیای بزرگ‌ترها می‌گذارد، پس طبیعی است که مشتاق باشد به هر گوشه و کنار سری بزند و پدر و مادر وظیفه دارند مواظب تک‌تک این قدم‌ها باشند تا به بیراهه نرود. اما انجام این وظیفه، واقعا سخت و نیازمند صبر و حوصله و همچنین دانش کافی است چون امر و نهی کردن به نوجوانی که حالا یک سر و گردن بلندتر از والدین خود شده و نگرش خاص خود را به دنیا دارد خیلی هم آسان نیست. والدین باید در فضای مشترک ذهنی و استفاده از زبان مشترک با فرزند نوجوان خود، درست و غلط زندگی و نحوه صحیح کنار آمدن با مشکلات را به او آموزش دهند.

۱) با اولین سرپیچی‌های او کنار بیایید

اگر فرزند شما برای اولین بار شروع به سرپیچی از قوانین شما کرده بهتر است روشنفکرانه برخورد کنید. البته تا جایی که خطری او را تهدید نمی‌کند. می‌توانید چند روز بعد با فرزند خود در این مورد صحبت کنید و به او بگویید: «حالا که این کار را انجام دادی، بیا در مورد درس‌های خوب و بدی که به ما داد با هم بحث کنیم» و به یاد داشته باشید، در همین صحبتی که با او دارید خیلی واضح برای او بگویید اگر بار دیگر چنین کاری انجام دهد چه عواقبی در پی خواهد داشت.

۲) پای حرف‌اش بنشینید

نوجوانان توقع دارند به حرف‌های آنها کاملا گوش کنید و در هر نوبت گفتگو شما سخنران مطلق نباشید. حتی وقتی آنها خلاف خواسته شما کاری انجام داده‌اند باید نشان بدهید که متوجه انجام آن کار شده‌اید. مثلا وقتی نوجوانی دیر به خانه می‌آید، می‌توانید به او بگویید: «اگر الان جای من بودی چه حسی داشتی؟»

۳) شما پدر/مادر او هستید؛ نه دوست‌اش!

هر نوجوان باید بداند که والدین‌اش با رفتارهای خطرناکی مثل استفاده از مواد مخدر، نوشیدن مشروبات الکلی یا کارهایی مشابه آنها، کاملا مخالف هستند. نکته مهم این است که فرزند شما باید بفهمد اگر چنین کارهایی از او سر بزند، شما فورا مانع انجام آن خواهید شد. هیچ‌وقت نباید این احساس به یک نوجوان دست بدهد که روابط او با شما در حد یک دوست صمیمی است و می‌تواند هر کاری خواست بدون رضایت شما انجام دهد چون نوجوانان به طور ذاتی تمایل دارند هر چیزی را حتی یک‌بار هم که شده امتحان کنند. اگر هیچ منعی برای کارهای آنها وجود نداشته باشد، ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به بار بیاید.

۴) تنبیه‌تان باید متناسب باشد

وقتی تنبیه از روی فکر و نه از روی عصبانیت انجام شود، اثر مثبتی خواهد داشت. مثلا ممکن است فرزند شما هر بار پس از اینکه نتیجه دلخواه‌اش را از بحث با شما نگرفت، به اتاق برود و در را چند بار پشت سر هم به هم بکوبد. شاید شما چند بار با او صحبت کنید و بگویید که خراب کردن اشیا و وسایل و ایجاد سر و صدای بیش از حد ربطی به بحث انجام شده ندارد و البته نتیجه را هم عوض نمی‌کند اما وقتی این صحبت‌ها هم نتیجه‌ای نداد چه باید کرد؟ شما می‌توانید در چنین موردی در اتاق را از لولا باز کنید و به فرزندتان بگویید متاسفانه اتاق تو مدتی بدون در می‌ماند چون نمی‌توانی خوب از آن مراقبت کنی!

۵) اجازه پیشروی هم به او بدهید

احترام گذاشتن به ایده‌های یک نوجوان و ارزش قایل شدن برای فکرها و کارهای او یک اصل مهم است. حتی وقتی فکر می‌کنید روشی که فرزند شما انتخاب کرده کاملا اشتباه است، باز هم مثلا یک هفته به او فرصت بدهید تا با روش خودش جلو برود. سپس در فضایی کاملا منطقی با او صحبت کنید و تک‌تک ارزش‌ها و اشکالات راه او را برایش توضیح دهید.

۶) دنبال یک راه‌حل خوب بگردید

اگر بین شما و فرزندتان مساله‌ای وجود دارد که همیشه مشکل‌ساز و بحث‌برانگیز است، می‌توانید دنبال راه‌های ممکن برای تفاهم دوطرفه باشید؛ مثلا اکثر نوجوانان ساعت‌ها موسیقی را با صدای بلند گوش می‌کنند، در حالی که اغلب والدین از صدای بلند موسیقی سردرد می‌گیرند و عصبی می‌شوند. برای حل چنین مساله‌ای می‌توانید از فرزند خود بخواهید موسیقی‌های مورد علاقه‌اش را با گوشی (هدفون) گوش بدهد.

۷) خوب از کلمات استفاده کنید

گاهی والدین از کلماتی استفاده می‌کنند که باعث ایجاد نوعی واکنش منفی از طرف فرزند نوجوان آنها می‌شود. مثلا وقتی فرزند شما دیر به خانه برمی‌گردد، احتمالا به او می‌گویید: «خیلی عصبانی هستم.» اما همین کلمه عصبانی موجب ایجاد واکنش دفاعی در نوجوان می‌شود. بهتر است به جای استفاده از این واژه بگویید: «خیلی نگران شدم.» احتمالا فرزند شما پس از شنیدن واژه نگران‌ دچار نوعی احساس ندامت خواهد شد. در واقع استفاده از چنین کلماتی از طرف والدین، شانس بیشتری برای ایجاد ارتباط با فرزندشان به آنها می‌دهد.

۸) تنظیم رفتارها مهم است

وقتی قرار است در مورد مساله مهمی با فرزند خود صحبت کنید، موضوع صحبت فقط نیمی از داستان است. نیمه دیگر نوع برخورد شما و نحوه گفتار شماست. بهتر است همیشه با فکر و استراتژی جلو بروید. یادتان باشد وقتی توپی را خیلی شدید و بی‌محابا به سمت دیوار شوت می‌کنید، توپ به همان شدت و همان سرعت به طرف شما برمی‌گردد.

۹) قهر کردن اشتباه است

یکی از بدترین اشتباهاتی که از والدین سر می‌زند، قهر کردن با فرزندان است. وظیفه والدین این است که همیشه یک راه ارتباطی برای نوجوانان خود باز نگه دارند. هیچ‌وقت منتظر نمانید تا پس از یک بحث، فرزند شما برای آشتی کردن و عادی شدن روابط قدم جلو بگذارد. به یاد داشته باشید فقط زمانی می‌توانید مشکل خود را با یک فرد نوجوان حل کنید که از طریق منطقی با او صحبت کنید.

۱۰) گاهی از یادداشت‌های کوچک استفاده کنیداگر روابط آن‌قدر به هم ریخت که هیچ فضای مشترکی برای حرف زدن باقی نماند، می‌توانید حرف‌های خود را تا مدت کوتاهی از طریق یادداشت‌های کوچک به فرزند خود منتقل کنید. ممکن است در این مدت هم شما و هم فرزندتان به هیجان‌های عاطفی خود غلبه کنید و دوباره روابط عادی از سر گرفته شود.

منبع:Super nanny

ترجمه:دکتر ریحانه مرتضی‌زاده