لذت حضور در یک رقابت جمعی

در میان انواع برنامه های تلویزیونی, سه بخش واجد جذابیت و مخاطب بیشتری است که یکی از آنها در کنار سریال و اخبار, مسابقات تلویزیونی و برنامه های سرگرم کننده است

در میان انواع برنامه‌های تلویزیونی، سه بخش واجد جذابیت و مخاطب بیشتری است که یکی از آنها در کنار سریال و اخبار، مسابقات تلویزیونی و برنامه‌های سرگرم‌کننده است. این مساله هم به ذات و ساختار آنها برمی‌گردد، هم به نوع اجرای آن. سال‌ها پیش که شبکه‌های تلویزیونی مثل امروز متعدد و متنوع نبود و بالطبع، برنامه‌های مسابقه‌محور هم کمتر از انگشتان دست بود مسابقه هفته و نام‌ها و نشانه‌ها طرفداران زیادی بین مردم داشت و هنوز هم نوستالژی آن در حافظه تاریخی مخاطبان پابرجاست. اما واقعیت این است که طی این سال‌ها که رسانه ملی توسعه یافته و‌ فناوری‌های روز هم به کمک آن آمده، مسابقات تلویزیونی جذابیت یا دست‌کم محبوبیت گذشته را ندارد.

مسابقات تلویزیونی علاوه بر ویژگی سرگرم‌کنندگی خود دارای ساختاری رقابتی است که بیننده هم این رقابت را به نظاره می‌نشیند و هم به نوعی خودش در آن شرکت کرده و سهیم می‌شود. لذا لذت پاسخگویی به سوالاتی که در این مسابقات مطرح می‌شود برای مخاطبی که در خانه به این سوالات پاسخ می‌دهد در کنار اطلاعات و معلومات جدیدی که به این واسطه کسب می‌کند، هم هیجان‌انگیز است و هم عناصر یک برنامه جذاب در آن نهفته است؛ ضمن این‌که مخاطبان مثل مسابقات ورزشی شاهد و ناظر یک رقابت فردی و جمعی بین شرکت‌کنندگان هستند. در بین انواع مسابقاتی که از شبکه‌های مختلف تلویزیونی در حال پخش است مسابقه «باهم» توانسته است رضایت بسیاری از بینندگان را جلب کرده و تصویر متفاوتی از این برنامه‌ها به نمایش بگذارد. «با هم» دارای چند ویژگی است که موجب جذابیت آن شده است.

اگر بخواهیم با فرم آغاز کنیم بیش از همه باید به دکوراسیون و تمهیدات تکنیکی آن اشاره کنیم که هم دارای زیبایی‌شناسی بصری است و هم با جنس برنامه سنخیت و تناسب منطقی دارد. ساختار خود مسابقه را هم باید به این موارد اضافه کرد؛ مسابقه‌ای که هم وجوه فردی دارد و هم کارکرد جمعی. به این معنی که فرد شرکت‌کننده هم از حیث شخصی و توانایی‌های فردی محک می‌خورد و در این رقابت حضور می‌یابد و هم شکل رقابت دارای سیستم جمعی است. در واقع دو گروه به شکل تیمی در این مسابقات شرکت می‌کنند که توانایی‌های فردی هرکدام از شرکت‌کنندگان نیز در موفقیت آنها تاثیر دارد.

از سوی دیگر این مسابقه با دعوت از متخصصان و اصناف شغلی مختلف، به معرفی آنها نیز پرداخته و اطلاعات بیشتری به تماشاگران می‌دهد. به عنوان نمونه در یکی از قسمت‌های این مسابقه که با مشارکت سازمان صنایع دستی ایران برگزار شد انواع رشته‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی به مخاطب معرفی شد، ضمن این‌که آثار این هنرمندان در استودیو مسابقه به نمایش گذاشته شد و اهالی فن درباره انواع و اقسام این مهارت‌ها توضیحات جالبی ارائه ‌‌کردند که در معرفی هنر ایرانی بسیار موثر بود. این اطلاعات در طراحی سوالات نیز گنجانده شده و پرسش‌هایی مطرح می‌شود که در نهایت فرهنگ و تمدن ایرانی را در شوون مختلف خود به مخاطبان معرفی می‌کند.

از اجرای خوب امیرحسین مدرس هم نباید گذشت که علاوه بر مدیریت خوب مسابقه، اطلاعات بیشتری درباره برخی سوالات به مخاطب ارائه می‌دهد و البته به شکل رسمی و خشک برنامه را اجرا نمی‌کند. تجربه وی در انواع برنامه‌های زنده تلویزیونی و اطلاعات عمومی وی به جذابیت بیشتر برنامه کمک کرده است. تفاوت اجرای او با مجری قبلی این برنامه ـ محمود شهریاری ـ در همین نکته نهفته است که او نمی‌خواهد هیجان تصنعی به برنامه تزریق کند و با کنترل احساسات خویش در کنار اطلاعاتی که یک مجری باید دارا باشد، سری دوم مسابقه با هم را جذاب‌تر کرده است.

واقعیت این است که مسابقه با هم از راهکارها و شیوه و اسلوب انواع مسابقات تلویزیونی استفاده کرده و یک ساختار ترکیبی از یک مسابقه تلویزیونی را صورت‌بندی کرده است که شاید به جرات بتوان آن را یکی از بهترین مسابقات تلویزیونی در حال حاضر دانست. مسابقه‌ای که هم واجد جذابیت‌های ظاهری و بصری است و از تنوع و چیدمان مناسبی در طراحی صحنه و استفاده از رنگ‌ها و نور برخوردار است و هم از حیث مضمون و درونمایه محتوایی ‌ غنی و قابل قبول است.

در یکی دیگر از قسمت‌های این مسابقه شرکت‌کنندگان که ظاهرا از مداحان و تواشیح‌خوان‌ها بودند در میانه برنامه به اجرای تواشیح و سرود پرداختند که هم به ایجاد تنوع در برنامه کمک می‌کرد و هم یکدستی و یکنواختی برنامه را کم می‌کرد. یا مثلا یک بخش ثابت این مسابقه طرح سوالاتی درباره ضرب‌المثل‌های ایرانی است که هم باعث زنده نگه داشتن آنها و انتقال و آموزش آن به نسل جدیدی می‌شود که شاید کمتر این مثل‌ها را شنیده‌اند و هم تصویری از فرهنگ و اندیشه ایرانی را به تصویر می‌کشد و برجسته می‌کند که قابل تقدیر است. از حیث روان‌شناسی هم اگر به این مساله نگاه کنیم مفاهیم و انگاره‌های فرهنگی و هنری از طریق طرح و بسط آن در قالب یک مسابقه رقابتی به‌ثبت آن مفاهیم و ارزش‌ها در ذهن مخاطب کمک می‌کند و در یادگیری آنها موثرتر است.

سیدرضا صائمی