وقتی مفاصل سر و صدا می کند

صدای «تق تق» که هنگام راه رفتن یا بلند و کوتاه شدن از مفاصل تان شنیده می شود, نباید نگرانتان کند

صدای «تق‌تق» که هنگام راه رفتن یا بلند و کوتاه شدن از مفاصل‌تان شنیده می‌شود، نباید نگرانتان کند.

چراکه برخلاف آن که برخی تصور می کنند این صداها ناشی از شکسته شدن غیرارادی قولنج یا پیش نشانه ای از مشکلات مفصلی یا آرتروز است، اما این برداشت ها لزوما درست نیست، چراکه صدای مفصل همیشه ناشی از شکستن قولنج نیست و بعضی از مفاصل ما حین انجام بعضی حرکات یا هنگام راه رفتن صدا می دهد بی آن که برایمان مشکل جدی ایجاد کند یا نشانه ای از بیماری اسکلتی یا مفصلی خاصی باشد.

دکتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیکی نیز با تاکید بر این که صدا دادن مفاصل یک بیماری تلقی نمی شود، توضیح می دهد: صدا دادن مفاصل اگر با درد همراه نباشد، معمولا چیز مهمی نیست، ولی اگر با درد و التهاب یا تورم مفصلی همراه باشد باید از حیث احتمال وجود آرتروز و شل بودن مفاصل مورد بررسی تخصصی قرار بگیرد.

صدا دادن مفاصل در بسیاری موارد جنبه ژنتیک یا مادرزادی دارد و ناشی از گیرکردن مفاصل به هم، روی هم افتادن رباط ها یا ضایعات استخوانی مادرزادی است. پس اگر متوجه چنین صداهایی در مفاصل بدنتان شده اید، بدون آن که در مفاصل خود احساس درد و التهاب کنید یا دچار محدودیت های حرکتی شوید، نگرانی را از خود دور کنید.

● ترکیدن حباب گازی بین مفصلی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید مایعی مفصلی در بدن باعث چسبیدن دو سطح مفصلی به هم می شود و اگر این دو سطح از هم جدا شود، صدایی ایجاد می کند که ناشی از ترکیدن حباب گازی است. در واقع گاز محلول در مایع مفصلی به صورت حباب درمی آید و می ترکد.

از آنجا که این گاز دی اکسیدکربن است برای حل شدن به زمانی نزدیک به یک ربع نیاز دارد. به این دلیل شکستن ارادی حباب های گازی بین مفصلی که برخی افراد به آن مبادرت می کنند در فاصله های زمانی ممکن خواهد بود.

دکتر توانا در گفت وگو با جام جم با تاکید بر این که صدا دادن غیرارادی مفاصل ناشی از گیرکردن مادرزادی مفاصل به هم و ترکیدن حباب گازی بین مفصلی است، می گوید: فراموش نکنید که آرتروز های پیشرفته در سنین بالا نیز می تواند باعث شنیده شدن صدایی شبیه «خرت خرت» از مفاصل بشود. علت ایجاد این صدا که بخصوص در زانوهای افراد مسن شنیده می شود از بین رفتن غضروف بین استخوان ها در مفصل است که باعث می شود استخوان ها مستقیم روی یکدیگر قرار گیرد و بتدریج سطح شان تراشیده و خراشیده شود. ساییدگی مفصل در سنین بالا نیز به درمان های کنترلی یعنی اصلاح شیوه زندگی، نحوه نشستن، دارودرمانی و فیزیوتراپی محدود می شود.

به گفته متخصصان طب فیزیکی صدای مفاصل در افراد جوان که به خصوص در زانو، مچ پا، شانه یا مفصل لگن شایع است به ساییدگی مربوط نمی شود و ریشه این صداها، گاهی داخل خود مفصل و گاهی در بافت های اطراف آن است و وقتی ایجاد می شود که یک قسمت از بافت های داخل یا اطراف مفصل، به طور مادرزادی در حالت غیرمعمول قرار گرفته باشد و با حرکت به قسمت دیگر گیر کند و سپس آزاد شود که این مساله نیازی به درمان ندارد.

● مفاصل تان را به طور عمدی نشکنید

اگر علاقه مندید انگشتان خود را بکشید یا آنها را در جهتی خم کنید تا با صدای ایجاد شده، احساس راحتی کنید، از این کار بشدت اجتناب کنید. دکتر توانا خطاب به این دسته افراد می گوید: این اقدام ارادی منجر به آن می شود که مفاصل بزرگ و دچار حالت غیرقرینه شده و پس از مدتی از حالت طبیعی نیز خارج شود.

برخی متخصصان بر این باورند: احتمال این که با تکرار این حرکت بافت های اطراف مفصل آسیب ببیند، وجود دارد.حتی ممکن است این حرکت بتدریج باعث محدودشدن دامنه حرکتی مفصل و کم شدن قدرت مشت کردن دست و در آینده بروز آرتروز بشود.

● ضایعات مفصلی صدادار

متخصصان طب فیزیکی تاکید می کنند که صدای ناشی از مفاصل گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی در مفصل است که حتی شاید به جراحی نیز نیاز داشته باشد.

ضایعاتی چون پارگی مینیسک زانو یا التهاب بین تاندونی در زانوها همچنین پارگی تاندون چرخاننده بازو با درد و صداهای مفصلی همراه است و باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرد. در یک کلام هرگونه صدای مفصلی که با درد و محدودیت حرکتی همراه باشد، باید تحت درمان جدی قرار بگیرد.

پونه شیرازی