رازك

گیاهی علفی، چندساله، بالارونده و با ساقه هایی به طول تا شش متر (گاهی نیز ۱۰-۲ متر) است به واسطه وجود كرك های برگشته، سطح ساقه خشن است. برگ ها متقابل، تخم مرغی- قلبی پهن با حاشیه ای …

گیاهی علفی، چندساله، بالارونده و با ساقه هایی به طول تا شش متر (گاهی نیز ۱۰-۲ متر) است به واسطه وجود كرك های برگشته، سطح ساقه خشن است. برگ ها متقابل، تخم مرغی- قلبی پهن با حاشیه ای دارای دندانه های درشت و لب ها دارای نوك است. گل های نر مجتمع در گل آذین های آویخته و منشعب است. گل آذین گل های ماده مخروطی شكل، اندام دارویی رازك را تشكیل می دهند. گل ها به واسطه برگ هایی به رنگ سبز كم رنگ، دائمی و تخم مرغی شكل یا نوك تیز دربرگرفته شده اند، مخروط مربوط به مجموعه میوه ها در حدود ۳۰ میلی متر است. زمان جمع آوری محصول رازك در مرداد تا شهریورماه و به تناسب واریته های مورد كشت است. معمولاً جمع آوری مخروط های ماده از پایه های گیاه قبل از رسیدن كامل آنها و از ساعات اولیه صبح آغاز می شود. گل آذین و مخروط های خشك شده پایه ماده زارك و پودر سبز متمایل به زردرنگ آن در صورت تازه بودن دارای بوی معطر و مطبوع و مشابه بوی والرین و نیز طعم تلخ و با احساس گرما هستند. رازك به حالت خودرو در جنگل ها و اماكن مستور از درختچه ها و انبوه بوته ها می روید. مواد متشكله اصلی رازك را تركیبات رزینی، روغن های فرار و تركیبات پلی فنلی تشكیل می دهند. مهم ترین تركیبات موجود در اولئورزین رازك كه میزان آن ۳ تا ۱۲ درصد گزارش شده است اسیدهای تلخ آلفا و بتا هستند. رازك به عنوان آرامبخش و خواب آور مسكن سردردهای عصبی و درد مفاصل، ضدالتهاب، ضداسپاسم، اشتهاآور و طعم دهنده خوراكی مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه عصاره این گیاه را به محصولات ماءالشعیر اضافه می كند. رازك بایستی در ظروف سربسته، دور از نور و در دمای خنگ نگهداری شود. انبارداری بیش از یك سال در مورد این گیاه توصیه نمی شود.

سحر شهنازی