شهر در دست شنوندگان

گزارشی از فرآیند و روش برنامه سازی در استودیو صدای شهر رادیو تهران

بی‌شک یکی از کارکردهای اصلی رسانه بویژه رادیو و تلویزیون، در کنار ساخت برنامه‌های سرگرم‌کننده و شاد، ارتقای دانش و آگاهی مخاطبان و اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف اخبار است. همین افزایش اطلاعات و بینش و آگاهی بموقع، موجب بسترسازی برای ارتقای جایگاه و منزلت اجتماعی و فرهنگ‌سازی در رفتارهای شهروندان می‌شود که از تاثیرگذاری‌های آن می‌توان به ترویج فرهنگ رعایت حق‌تقدم، توجه به حقوق شهروندی یا حتی رعایت قوانین ترافیکی و... اشاره کرد.

شبکه‌های مختلف رادیو و تلویزیون با ساخت فیلم‌های متعدد، مستندها و انیمیشن‌های متنوع سعی در ارتقا و بهبود معضلات و مشکلات شهری و رفتارهایی دارند که متعارض با زندگی شهری است. شبکه رادیویی تهران نیز به همین منظور برای ارائه اطلاعات به‌روز شهری، تحقق حقوق شهروندی و رشد شهروند‌مداری و البته ارتباط مردم با مسئولان شهری، استودیو صدای شهر را روز سیزدهم آبان ۱۳۸۵ با هدف تعامل میان شهروندان پایتخت‌نشین و مدیران شهری، در شش بخش خبری و با ارائه پنج دقیقه برنامه در هر یک ساعت راه‌اندازی کرد و ‌اکنون چیزی حدود هفت سال از آغاز فعالیت استودیو صدای شهر شبکه رادیویی تهران می‌گذرد.

برای تهیه گزارشی از پشت صحنه استودیو صدای شهر شبکه تهران، در یکی از آخرین روزهای ماه مرداد همراه سعید بهروان، مدیر روابط عمومی شبکه رادیویی تهران راهی استودیو صدای شهر در ساختمان مرکز کنترل طرح ترافیک در خیابان ایرانشهر می‌شوم.

بهروان در مسیر می‌گوید: وجه تمایز شبکه رادیویی تهران با دیگر شبکه‌ها جدای از پیشینه درخشانش، استودیو صدای شهر است که همه عناوین و موضوعاتی را که به شهروندان مربوط می‌شود، تحت پوشش قرار می‌دهد. البته این موضوعات صرفا به شهرداری مربوط نیست و به ارگان‌ها و سازمان‌های دیگر ازجمله راهنمایی و رانندگی، آتش‌نشانی، شورای شهر، مخابرات، ادارات آب، برق و گاز که شهروندان با آن در ارتباطند نیز مربوط می‌شود. به عبارت بهتر، همکاری و تعامل دوسویه میان شهرداری و رادیو تهران وجود دارد تا مشکلات شهری رفع شود و رفاه بیشتری برای شهروندان به وجود آید.

بهروان با اشاره به این که رادیو به‌عنوان یک رسانه فراگیر، نقشی بسزا در فرهنگسازی مولفه‌های شهری، آموزش حقوق و فرهنگ شهروندی دارد، توضیح می‌دهد: یکی از رسالت‌ها و اولویت‌هایی که رادیو و بویژه استودیو صدای شهر رادیو تهران به عهده دارد، اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف و البته به‌موقع اخبار و اطلاعات مسائل شهری است تا شهروندان از یک سو با آگاهی بیشتری با حقوق خود آشنا شوند و مشکلات و معضلات شهری خود را با مسئولان در میان بگذارند و نظرها، نقدها، پیشنهادها و ایده‌های خود را جهت انتقال به مسئولان برای رفع مشکلات و بهبود امور مسائل شهری مطرح کنند و از طرفی دیگر خود نیز در سایه کسب آگاهی‌های بیشتر، به قوانین شهری، مسائل ترافیکی، رعایت حق تقدم و... احترام بگذارند.

● اطلاع رسانی در حوزه های شهری

به خیابان ایرانشهر که نزدیک می‌شویم اولین موضوعی که ذهنم را به خود مشغول می‌کند، استقرار جداگانه این استودیو از شبکه رادیویی تهران است. با ورود به استودیو صدای شهر، فرشید شاهین‌نیا، مدیر جدید این استودیو ضمن معرفی همکاران و عوامل برنامه‌ساز، مرا با قسمت‌های مختلف مانند بخش هماهنگی، استودیو پخش، پایگاه استقرار کارشناسان ترافیک و جایگاه نویسندگان، گویندگان، گزارشگران و... آشنا می‌کند و توضیحاتی مختصر درباره هر یک از آنها می‌دهد.

شاهین‌نیا در خلال توضیحات خود به کارکردهای این استودیو در برنامه‌سازی رادیو اشاره می‌کند و می‌گوید: این استودیو بخشی از شبکه رادیویی تهران به شمار می‌رود که اطلاع‌رسانی در حوزه‌های شهری را ماموریت اصلی خود قرار داده است. به همین منظور نقد و بررسی تمامی مسائل و مشکلات مدیریت شهری اعم از شهرداری، شورای شهر، ادارات آب، برق،گاز، تلفن و... در دستور کار صدای شهر قرار گرفته است.

مدیر جدید استودیو صدای شهر اضافه می‌کند: استودیو صدای شهر در ابتدای سال تاسیس خود با ارائه پنج دقیقه برنامه در هریک ساعت و با شش بخش خبری راه‌اندازی شد. در حالی که هم‌اکنون چیزی حدود هفت سال از عمر استودیو صدای شهر شبکه رادیویی تهران می‌گذرد و از ساعت ۶ و ۵۹ دقیقه تا ۲۱ و ۵۹ دقیقه اخبار ترافیکی را به سمع شنوندگان می‌رساند. این استودیو در واقع هر ۱۵ دقیقه یکبار، یک دقیقه اخبار ترافیکی دارد. بخش خبری صدای شهر نیز از ۶ و ۵۵ دقیقه تا ۱۸ و ۵۵ دقیقه روی آنتن می‌رود و در این بخش هر ۲۵ دقیقه، ۵ دقیقه به بخش خبری اختصاص داده شده است. نه‌تنها این اعلام بخش‌های خبری به افزایش ساعت رسیده، بلکه سعی در افزایش کیفیت و محتوای برنامه‌های خود نیز داشته است، البته جا دارد همین‌جا از زحمات بی‌دریغ مدیران پیشین استودیو صدای شهر بویژه پوریا معلم مدیر پیشین استودیو صدای شهر، مهندس هاشمی‌تشکری رئیس سازمان حمل و نقل و ترافیک و تمامی مدیران سازمان حمل و نقل و ترافیک تشکر و قدردانی کنم.

وی به شیوه‌های تولید برنامه رادیویی در این استودیو اشاره می‌کند و می‌گوید: ما از دوربین‌های شهری برای ارتباط نزدیک‌تر و سریع‌تر استفاده می‌کنیم. از این طریق یعنی دوربین‌های ترافیکی شهر تهران با قابلیت کنترل و دسترسی کامل به همه نقاط شهر و با حضور کارشناسان ترافیکی می‌توانیم شهروندان را در جریان آخرین شرایط شهر قرار دهیم، لذا استقرار این استودیو در ساختمان مرکز کنترل طرح ترافیک امری اجتناب‌ناپذیر بوده است. خوشبختانه با همکاری سازمان صدا و سیما و شهرداری تهران این امکان ایجاد و راه‌‌اندازی استودیو صدای شهر محقق شد تا ضمن اعلام محدوده‌‌های پرتردد و مسیرهای پرترافیک، شهروندان را با موضوعاتی ازجمله مدیریت نوین شهری، آشنایی با وظایف شورای اسلامی شهر و مصوبات شورا، مولفه‌های شهری، حقوق و فرهنگ شهروندی آشنا کنیم.

طبق گفته‌های مدیر استودیو صدای شهر، با توجه به این که از مشکلات عمده مردم ترافیک است، از این استودیو در هر یک ساعت، ۱۴ دقیقه بخش ترافیکی و خبرهای شهری پخش می‌شود.

فرشید شاهین‌نیا می‌گوید: در بخش‌های کوتاه، پیام‌های ترافیکی اعلام و با مسئولان شهری ارتباط برقرار می‌شود و آنها برنامه‌ها و اقدامات صورت گرفته در منطقه و هر محدوده را به اطلاع شهروندان می‌رسانند. در بخش دیگر، گوینده استودیو صدای شهر، پیام‌های ترافیکی و ایمنی را می‌خواند. در ادامه گزارشگران استودیو صدای شهر که در سطح شهر حضور دارند گزارش‌هایی از رویدادهای مهم شهری همایش‌ها، بازگشایی‌ها، گردهمایی‌ها و جشنواره‌های مختلف شهری تهیه می‌کنند. گفت‌وگو با مسئولان شهری و تهیه اخبار و اطلاع‌رسانی تازه‌ترین رویدادها و اتفاقات در سطح شهر نیز از دیگر وظایف گزارشگران صدای شهر است. تهیه گزارش‌های میدانی و مصاحبه با شهروندان درخصوص مشکلات و مسائل شهری و همچنین تهیه گزارش‌هایی با موضوع‌های ترویج فرهنگ ترافیکی، اخلاق و حقوق شهروندی و سبک زندگی از دیگر اقداماتی است که توسط گزارشگران استودیو صدای شهر انجام می‌شود.

وی با تاکید بر این که باید برنامه‌ها با محوریت مسائل روز شهری و متناسب با دغدغه‌ها و نیازهای شهروندان تهیه و تولید شود، می‌افزاید: هر هفته جلسه شورای سیاستگذاری با حضور کارشناسان شهری، پلیس راهنمایی و رانندگی و عوامل برنامه‌ساز و گزارشگران برگزار می‌شود تا آخرین اطلاعات رد و بدل شود و با برنامه‌ریزی مدون و هدفمند، موضوع‌ها مشخص و پیگیری شود.

شاهین‌نیا یادآور می‌شود: استودیو صدای شهر در تیر امسال بیش از ۱۵ ساعت برنامه‌سازی داشته که حدود شش ساعت آن به پیام ترافیکی و بقیه موارد به خبرهای اجتماعی و هنری، توسعه شهری، شوراها و خدمات شهری و... اختصاص دارد. طی برنامه‌ها و جلسات متعدد با کارشناسان و جامعه‌شناسان مقرر شده علاوه بر گزارش‌های شهری درباره سبک زندگی، فرهنگ رفتاری و آپارتمان‌نشینی برنامه‌هایی تهیه و پخش شود. از برنامه‌های آینده استودیو صدای شهر، مستند گزارشی با نام «زیر پوست شهر» است که از اول شهریور، در سه دقیقه با موضوع رفتار ترافیکی، حقوق و اخلاق شهروندی پخش می‌شود.

● لحن گوینده ترافیک متفاوت از لحن گوینده خبر است

وحید رونقی و علی تسنیمی، گوینده‌های ترافیکی استودیو صدای شهر مسیرهای ترافیکی را اعلام می‌کنند. در فرصتی که به دست می‌آید با تسنیمی درباره لحن و بیانش در گویندگی صحبت می‌کنم. او می‌گوید: از سال ۸۹ با قبول شدن در آزمون تست گویندگی، کار در استودیو صدای شهر را شروع کردم و هم اکنون نیز به عنوان گوینده ترافیکی به صورت شیفتی حضور دارم. به نظرم لحن گوینده‌های ترافیکی باید مجزا از گوینده‌های بخش‌های خبری یا گوینده‌های دیگر برنامه‌ها باشد، چراکه گوینده پیام‌های ترافیکی سبک خاصی دارد. به عبارتی بهتر، این لحن خیلی جدی است و البته خیلی رسمی و کتابی و البته محاوره‌ای نیست، بلکه لحن و ریتم و آهنگ همگام با هم پیش می‌رود.

آنیتا تیموریان، کارشناس ترافیک شهرداری تهران نیز در استودیو حضور دارد. او می‌گوید: همیشه کارشناسان ترافیکی طبق شیفت‌بندی در استودیو حضور دارند و از طریق سیستمی که در دسترس دارند، تصاویر دوربین‌های سطح شهر را دریافت می‌کنند. علاوه بر این، خود ما به طور مستقیم به این دوربین‌ها دسترسی داریم، اخبار ترافیکی را هم از طریق واحد بیسیم و واحد سالن نظارت سازمان کنترل ترافیک دریافت می‌کنیم و با توجه به تصاویر و اخبار، خبرهای ترافیکی آماده می‌شود.

● دریچه برقراری ارتباط با شهروندان

مهدی مجنونی، از نویسنده‌های استودیو صدای شهر است که علاوه بر نویسندگی، سردبیری برنامه‌هایی از جمله گنج سخن، تهران در شب جمعه‌ها و عصر آشنا را در شبکه رادیویی تهران به عهده دارد.

وی درباره حوزه فعالیت خود در استودیو صدای شهر می‌گوید: نویسندگان به صورت شیفتی در استودیو حضور دارند و به طور مستمر سایت‌های مرجع از جمله سایت سماء شهرداری تهران و شهرنوشت و... را رصد می‌کنند تا جدیدترین اخبار شهری را تنظیم و به اطلاع شهروندان برسانند.

مجنونی در پاسخ به این پرسش که چگونه اخبار مکتوب را به اخبار رادیویی تنظیم می‌کند، پاسخ می‌دهد: به دلیل این که ما در کوتاه‌ترین زمان، بیشترین اطلاعات و اخبار شهری را اطلاع‌رسانی می‌کنیم، بیشتر سعی می‌شود مهم‌ترین اخبار و تازه‌ترین رویدادهای شهری که دانستن آن برای هر شهروندی حائزاهمیت است در اولویت قرار گیرد. باید توجه داشت برخی واژه‌ها و اصطلاحات رادیویی نیستند و باید حذف یا اصلاح شود. در مرحله بعدی، خلاصه خبر است که مهم ترین بخش خبری باید استخراج و تنظیم شود.

آزادهمت که مسئولیت ارتباط مردمی را در این واحد به عهده دارد، می‌افزاید: با توجه به بازخوردهایی که از طریق پیامک یا به صورت حضوری از طریق گزارشگران به اطلاع ما می‌رسد، به نظرم صدای شهر، در طول این هفت سال فعالیت خود توانسته جای خود را میان شهروندان تهرانی باز کند. بیشتر شهروندان زمانی با ما تماس می‌گیرند که با مشکل یا مساله‌ای که مربوط به محله زندگی یا مرتبط با حوزه شهری است مواجه شوند. ما هم صدای آنها را پخش می‌کنیم و در صورت نیاز به پیگیری، مشکل مطرح شده را با مسئولان مرتبط در میان می‌گذاریم و پاسخ آنها را نیز پخش خواهیم کرد. برخی تماس‌ها و پیامک‌ها هم به نظرها، دیدگاه‌ها و انتقادهای شهروندان اختصاص دارد که بیشتر متشکل از نحوه عملکرد مسئولان شهری، برنامه‌ها و چگونگی اجرای گوینده‌ها و... است.

وی در پـــــایــان صحبـــت‌هــای خود مـــی‌افزاید: شهروندان می‌توانند برنامه‌های استودیو صدای شهر را روی موج اف.ام، ردیف ۹۴ مگاهرتز یا روی موج ای.ام ردیف ۱۳۳۲ از شبکه رادیویی تهران بشنوند و برای بیان مشکلات نظرها و دیدگاه‌های خود نیز از طریق سامانه پیام کوتاه ۳۰۰۰۰۹۵ و شماره ارتباط مردمی ۸۸۸۲۰۰۰۱ با ما در میان بگذارند.

یکی دیگر از اقداماتی که در استودیو صدای شهر انجام می‌شود تهیه و تولید برنامه‌های کوتاه با مضامین حوزه شهری از جملـه شهرنشینی، تـــرافیک، فــرهنگ آپارتمان‌نشینی و حقوق شهروندی است.

یکی از برنامه‌هایی که در این زمینه تولید و با استقبال چشمگیری مواجه شده است، «گفت‌وگوی ویژه» است که در این برنامه، شهروندان در تماس‌های تلفنی یا پیامک‌ با مسئولان و مدیران شهری در ارتباط خواهند بود و مسائل خود را با آنها مطرح می‌کنند.

فرشید شاهین نیا، مدیر استودیو صدای شهر می‌افزاید: گفت‌وگوی ویژه عنوان برنامه‌ای است که چهارشنبه‌ها به صورت زنده از ساعت ۱۱ به مدت ۳۰ دقیقه با حضور مدیران و مسئولان شهری روی آنتن می‌رود. در این ویژه برنامه به مسائل و مشکلات پیرامون شهر تهران پرداخته می‌شود و با دعوت از مسئولان، مدیران و معاونان سازمان‌هایی همچون حمل و نقل و ترافیک، شرکت واحد اتوبوسرانی، تاکسیرانی، شهرداران مناطق و نواحی به بحث و گفت‌وگو پیرامون موضوعات روز شهری پرداخته می‌شود.

وی می‌گوید: در این برنامه گزارش‌های مردمی از دغدغه‌ها، مشکلات و مسائل و نیازهای شهری تهیه می‌شود یا شهروندان از طریق تماس‌های تلفنی یا پیامک‌های خود با مسئولان و مدیران شهری که مهمان برنامه هستند در ارتباط خواهند بود و مسئولان نیز موارد ذکر شده را نقد و بررسی می‌کنند و پاسخگوی شهروندان خواهند بود. برای برقراری ارتباط با مسئولان، مدیران و کارشناسان شهری، شهروندان می‌توانند در زمان پخش برنامه با شماره ۸۸۸۲۰۰۰۱ صدای شهر تماس بگیرند و انتقادها و دیدگاه‌های خود را مطرح کنند.

مریم کریمی