با فضول ها چه کنیم

کسانی که سفره دلشان را برای دیگران باز می کنند و سیر تا پیاز را تعریف می کنند حرمت و اعتبار خودشان را پایین می آورند هر چه مردم از مشکلات و نابسامانی های زندگی مان کمتر بدانند, آبرو و عزت بیشتری نزدشان خواهیم داشت قطعا هر کسی اسراری دارد که باید از دیگران پنهان کند و اگر غیر از این کند اشتباه کرده است

کسانی که سفره دلشان را برای دیگران باز می‌کنند و سیر تا پیاز را تعریف می‌کنند حرمت و اعتبار خودشان را پایین می‌آورند. هر چه مردم از مشکلات و نابسامانی‌های زندگی مان کمتر بدانند، آبرو و عزت بیشتری نزدشان خواهیم داشت. قطعا هر کسی اسراری دارد که باید از دیگران پنهان کند. و اگر غیر از این کند اشتباه کرده است. کسانی که سفره دلشان را برای دیگران باز می‌کنند و سیر تا پیاز را تعریف می‌کنند حرمت و اعتبار خودشان را پایین می‌آورند. هر چه مردم از مشکلات و نابسامانی‌های زندگی‌مان کمتر بدانند، آبرو و عزت بیشتری نزدشان خواهیم داشت. حتی به نیت مشاوره هم نباید جایی که برای غیر از شخص مشاور، برای افراد دیگر هم شنود دارد اسرارمان را بگوییم.

وقتی می‌خواهیم با دیگران درد دل کنیم باید حواسمان باشد که داریم برای شخص مخاطب دو امکان را فراهم می‌کنیم یکی اینکه بعدها از آن اسرار علیه‌مان استفاده کند. دیگر اینکه اسرارمان را برای دیگران بازگو کند. البته مخفی کردن، فقط مخصوص اسرار سر به مهر نیست بلکه برخی چیزهای معمولی را نیز بهتر است بی‌دلیل بازگو نکنیم.در حدیثی بسیار گرانبها معصوم علیه السلام درباره چیزهایی که بهتر است از دیگران پوشیده نگه داریم فرموده اند: «استر ذهبک و ذهابک و مذهبک عن أخیک» (التحفه السنیه؛ ۳۳۰ و برخی دیگر) مالت، رفت و آمدت و اعتقادت را از برادرت (برادر دینی، دیگران) بپوشان. مال و اموال خودتان را به رخ مردم نکشید بلکه سعی کنید راجع به این چیزها سخن کوتاه کنید. راه و مشی‌تان (معاشرت‌ها و رفت‌وآمدها، بلکه رفاقتهایتان) را هم از مردم بپوشانید. گاهی محبتهایی که بین دو دوست یا برخی از اقوام با هم اوج گرفته، با حسادتها و حتی حسرتهای دیگران از بین می‌رود. مردم بیش از هر چیزی به جلب محبت دیگران اهمیت می‌دهند و نسبت به روابط عاطفی و موفق دیگران حساسیت نشان می‌دهند. لذا اگر خواهان پایداری یک رابطه هستید آن را اصطلاحا تابلو نکنید. همچنین بسیاری از اعتقادات و افکارمان را نیز طبق این کلام حکیمانه باید مخفی کنیم. چه‌بسا مطرح کردن اعتقادات که منجر به جدل و کدورت خاطر و ایجاد فاصله بین مسلمین می‌شود.نکته: البته دروغ گفتن و دغلکاری برای حفظ اسرار، نه لازم است و نه صحیح .

وظیفه ما این نیست که به هر قیمتی مخفی کاری کنیم، همین که خودمان بی‌جهت همه چیز را تعریف نکنیم کافی است. متاسفانه حفظ اسرار فقط به خویشتنداری نیست بلکه باید شهامت ایستادگی در برابر کسانی که عادت کرده‌اند در کار و زندگی دیگران کنجکاوی کنند، هم داشته باشیم. اگر بخواهیم در برخورد با شخص کنجکاو نه بی‌احترامی کنیم و نه اسرارمان را فاش کنیم باید یاد بگیریم چگونه سربسته یا با کنایه صحبت کنیم. یا چگونه از سکوت به شکلی زیرکانه بهره ببریم. اما اگر سوالاتی که از ما می‌شود مربوط به شخص دیگری است باید پاسخگویی را به خود شخص محول کنیم تا خودش هر چه صلاح می‌داند بگوید. در هر حال اسرار دیگران نزد ما امانت است و ما حق نداریم آنها را فاش کنیم. حتی جا دارد به صراحت از پاسخگویی عذر خواهی کنیم.همچنین یکی از راههای مقابله با کنجکاویهای بیجای دیگران پیشگیری است. یعنی باید از انجام اقداماتی که حس کنجکاوی اطرافیان را برمی‌انگیزد پرهیز کرد. کسی که مشکوک عمل می‌کند و به قضاوت و فکر مردم اهمیت نمی‌دهد خودش را در مظان اتهام قرار می‌دهد. اینجا دیگر پاسخگویی بیشتر به نفع خود اوست.شکی نیست که کنجکاوی در زندگی خصوصی دیگران، هم به لحاظ اخلاقی زشت است و هم به لحاظ شرعی، با حکم «ولا تجسسوا» محکوم به گناه است.

در هر حال بی‌احترامی را توصیه نمی‌کنیم اما اگر هم شخص کنجکاو دلخور شود تقصیر خود اوست و این چیز‌ها نباید باعث انفعال ما شود. البته در خصوص خویشتن‌داری و رازداری هم مثل خیلی چیزهای دیگر، کج‌فهمی و سوءاستفاده و خلط مباحث وجود دارد. هر چیزی راز نیست و از هر کسی مخفی کردن درست نیست. گاهی وقتها دیگران حق دارند از ما پاسخ بخواهند چون منافع و حقوق خودشان با مساله ما درگیر شده است. گاهی به دلایل دیگری این حق را پیدا کرده‌اند مثل والدین که حق دارند از وضعیت زندگی فرزندانشان باخبر شوند. به هیچ عنوان دلسوزیها و کنجکاویهای خیرخواهانه والدین، فضولی محسوب نمی‌شود. فرزندان باید در این موارد نهایت احترام والدین را حفظ کنند و برای رفع نگرانی ایشان تلاش کنند.همچنین خیلی از مسائل عادی که در عرف، مردم معمولا راجع به آنها با هم سخن می‌گویند و از هم پنهان نمی‌کنند، هم دلیلی برای مخفیکاری ندارند. کسانی که همه ریز و درشت زندگیشان را همچون راز مخفی نگه می‌دارند، نگاهی بدبینانه دارند. جالب اینجاست که اغلب همین‌ها خودشان جزء کنجکاو ترین‌ها هستند.

انسیه نوش‌آبادی