بسیج و رسانه ها

برای اینکه رابطه بسیج و رسانه را کشف کنیم ابتدا نظری به بسیج و ماموریت های اصلی آن می اندازیم و سپس نقش رسانه را مرور می کنیم تا رابطه این دو و تاثیر و تاثرشان بر یکدیگر آشکار شود

برای اینکه رابطه بسیج و رسانه را کشف کنیم ابتدا نظری به بسیج و ماموریت‌های اصلی آن می‌اندازیم و سپس نقش رسانه را مرور می‌کنیم تا رابطه این دو و تاثیر و تاثرشان بر یکدیگر آشکار شود.

● ماموریت‌های بسیج

انسان وقتی با مفهوم بسیجی برخورد می‌کند و مصادیق آن را در جامعه اسلامی مشاهده می‌کند، با اندکی تعمق به واژه «بعثت» در قرآن کریم راه می‌یابد. آیا به نظر شما بسیجی در فرهنگ انقلاب اسلامی، آن انسان مبعوث و برانگیخته‌ای نیست که برای خود رسالت الهی قائل است. اگر چنین است به چند آیه کریمه از قرآن مراجعه می‌‌کنیم تا ماموریت‌های بسیج را استخراج کنیم.

ـ سوره بقره آیه ۱۲۹

ربنا و ابعث فیهم رسولا منهم یتلو علیهم آیاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمه و یزکیهم انک انت العزیز الحکیم

حضرت ابراهیم در دعای خود به درگاه احدیت از او درخواست می‌کند که در بین موحدان رسولی را مبعوث ‌کند تا ماموریت‌‌های زیر را انجام دهند:

۱) نشانه‌ها و آیات خدا را بخوانند و به سمع مردم برسانند.

۲) کتاب خدا (قرآن) را تعلیم نمایند.

۳) حکمت (تصمیم‌گیری در هر زمینه) را آموزش دهند.

۵) آنها را پاک نمایند (به حیات طیبه برسانند.)

ـ سوره آل عمران آیه ۱۶۴

لقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلو علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین

خداوند با بعثت رسول (ص) بر مومنان منت نهاده تا برای نجات آنها از گمراهی آشکار، آیات الهی را بر آنها بخوانند، آنها را تزکیه کنند و به آنها کتاب و حکمت تعلیم نمایند.

ـ سوره جمعه آیه ۲

هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلو علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین

این آیه هم همان ماموریت‌های دو آیه قبلی را به عنوان هدف از بعثت رسول بیان می‌کند.

● بسیج و حضرت امام (ره)

حضرت امام (ره) در آخرین پیام خود (۶۷/۹/۲) ماموریت‌های زیر را برای بسیج برشمرده‌اند:

▪ بسیج شجره طیبه است

▪ بسیج معراج اندیشه پاک اسلامی است

▪ یکی از ضروری‌ترین تشکل‌‌ها، بسیج دانشجو و طلبه است.

▪ فرزندان بسیجی‌ام پاسدار اصول تغییر ناپذیر «نه شرقی و نه غربی» باشند.

▪ باید بسیجیان جهان اسلام در فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند.

▪ بدون آمریکا و شوروی می‌شود به زندگی مسالمت آمیز توام با صلح و آزادی رسید.

● بسیج و رهبر معظم انقلاب اسلامی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای بسیج دانشجویی با معظم له (۸۶/۳/۱۵) فرمودند:

▪ بسیج به معنای فرد یا مجموعه آماده برآوردن نیازهای انقلاب است، بسیجی کمر بسته اسلام و انقلاب است.

▪ اهمیت بسیج در داشتن یک درک متعالی از مسائل کشور و مسائل جهان است.

▪ بسیج باید جلوتر از همه وارد عرصه علم بشود و عرصه‌‌های علم، فناوری و نوآوری‌های علمی را تصرف کند. یکی دیگر از نیازهای عمده شما مسئله اخلاق و معنویت است.

● بسیج و قانون

در ماده ۳۵ اساسنامه واحد بسیج مستضعفان (مصوب ۶۱/۶/۱۵ مجلس شورای اسلامی) هدف از تشکیل بسیج، «ایجادتوانایی‌های لازم در کلیه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی» ذکر شده است.

در قسمتی از ماده ۳۶ اساسنامه ماموریت‌های زیر برای بسیج تعریف گردیده است:

- تعلیم و تربیت در زمینه‌های عقیدتی، سیاسی و تخصص‌های مورد نیاز

نتیجه- با مشاهده بیانات حضرت امام، مقام معظم رهبری و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی نتیجه می‌گیریم که رسالت بسیجیان ایران و جهان اسلام، همان رسالتی است که قرآن کریم برای رسول گرامی اسلام تبیین فرموده است و به تعبیر امام راحل به «ایجاد حکومت بزرگ اسلامی» منجر می‌شود.

ماموریت رسانه‌ها

در این مورد هم ابتدا به سراغ قرآن کریم می‌رویم. ماموریت مشترک همه انبیا (ص) رساندن پیام خدا به مردم می‌باشد. برای این منظور قرآن از کلمه (تبلیغ) استفاده کرده است. تبلیغ از ریشه (ب ل غ) است. مفردات راغب اصفهانی در توضیح این واژه قرآنی چنین می‌نویسد: بلغ، بلوغ و بلاغ به معنای رسیدن به دورترین مقصد چه از نظر مکانی، چه از نظر زمانی و چه از نظر هر امری از امور مورد نظر، می‌باشد، به طوری که انسان بر آن اشراف پیدا کند. بلاغ به معنی تبلیغ است. مثل آیه (هذا بلاغ للناس.) بلاغ به معنای (کفایت) نیز می‌باشد. گفته می‌شود (بلغته الخبر و ابلغته) یعنی خبر را به او رساندم و ابلاغ کردم. «بلاغت» در مورد کلامی به کار می‌رود که هم ذاتا رسا باشد، هم از نظر معنی صحیح باشد، هم مطابق معنای مقصود و مورد نظر باشد و هم از صداقت برخوردار باشد، به عبارت دیگر از نظر گوینده و شنونده دارای اعتبار باشد، یعنی همان امری را که گوینده قصد می‌کند، شنونده هم آن را بپذیرد.»

با توضیح کلمه تبلیغ به دو آیه قرآن مجید اشاره می‌شود:

ـ سوره مائده آیه ۶۷

یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس ان الله لا یهدی القوم الکافرین

«ای رسول! آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده آن را تبلیغ کن (یعنی با بهترین شیوه، شفاف، رسا، صحیح و کامل به منتهای مقصد و مقصود برسان) و اگر چنین نکنی، ماموریت خدایی را به انجام نرسانده‌ای، خدا در این باره حافظ تو می‌باشد و کافران را هدایت نمی‌کند.»

ـ سوره احزاب آیه ۳۹

الذین یبلغون رسالات الله و یخشونه و لا یخشون احدا الا الله و کفی بالله حسیبا

(پیامبران)، کسانی هستند که ماموریت‌های الهی را تبلیغ می‌‌کنند (کاملا به مقصد می‌رسانند) و از او خشیت (خوف قلبی) دارند و از احدی جز خدا باکی به دل راه نمی‌دهند و خداوند برای محاسبه کافی است.

● رسانه‌ها و دیگران

۱) انحصار رسانه‌ای- بن باگدیکیان در کتاب «انحصار نوین رسانه‌ای، ناشر روایت فتح، »۱۳۸۵ می‌نویسد: «امروزه استراتژی شرکت‌‌های بزرگ رسانه‌ای داشتن سهام‌های عظیم و عمده در همه رسانه‌هاست؛ از روزنامه گرفته تا استودیوی فیلمسازی. این استراتژی به این کمپانی‌ها و هدایت کنندگانشان قدرت ارتباطی عظیمی داده که در طول تاریخ هیچ حاکم مطلق یا حکومت دیکتاتوری نظیرش را تجربه نکرده است. دنیای کنونی در دست این معدود بنگاه اقتصادی قدرتمند و انحصارطلب است که تمام مردم را با اخبار، تصویر، اصوات و مکتوباتشان بمباران می‌کنند. این دنیایی است که تمام نوزادان ما اکنون در آن متولد می‌شوند؛ دنیای رسانه‌های گروهی.

«انحصار نوین رسانه‌ای» تلاشی است برای توصیف ماهیت، تاثیر و بازیگران این دنیای جدید و نحوه تکامل و پیشرفت حیرت انگیزشان در زمانه ما.

نظریه رسانه‌ها- امروز کتاب‌های زیادی در مورد نظریه رسانه‌ها نوشته شده است که در آن به تاریخچه ارتباطات همگانی، نظریه جامعه انبوه، نظریه‌های ایدئولوژی‌، نظریه گفتمان، اقتصاد رسانه‌ها، مسئله مخاطب، آموزش شهروندان، پیام، رسانه‌های سرد و گرم، انرژی پیوند‌ها، امپراتوری‌های کاغذ، مطبوعات، افشاگری حساب شده به عنوان یک شکل حکومتی، عصر خواستن برای انجام دادن، سینما، جهانی پیچیده در حلقه، تلویزیون، غول خجالتی، نبرد آیکون‌ها و ... پرداخته‌اند.

دیپلماسی رسانه‌ای- امروزه به تحلیل رابطه رسانه‌ها و سیاست خارجی می‌پردازند، دیپلماسی رسانه‌ای را به عنوان ابزار سیاست خارجی مطرح می‌کنند، نقش دیپلماسی رسانه‌ای را در عصر جهان وطنی بررسی می‌کنند و معضلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دیپلماسی رسانه‌ای را به تحلیل می‌نشینند.

رسانه و ثبات سیاسی- اجتماعی- امروز نقش رسانه‌ها در ثبات یا بی‌ثباتی نظام‌های سیاسی انکار ناپذیر است. وحدت و امنیت ملی سخت تحت تاثیر رسانه‌ها است. رسانه‌‌ها امروز کارکرد امنیتی دارند. اینترنت در بسیاری از خانه‌ها، مغازه‌ ها و بنگاه‌ها حضور دارد و برای آزادی اطلاع‌رسانی و حتی تجارت حدی نمی‌شناسد. علاوه بر آن رسانه‌ها در زندگی روزمره، دین، فرهنگ، مردمسالاری، آموزش، اخلاق، اقتصاد، سیاست، سنت، تجدد، سازمان‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و محلی نقش تاثیرگذار دارد و از آنها تاثر می‌پذیرد. یکی از خطرات جهانی، امپراتوری صهیونیسم بر رسانه‌های پر قدرت جهان است.

رسانه‌ها و جهانی‌سازی- امروز گسترش رسانه‌ها و شبکه‌های جهانی ارتباطات را شاخص‌ترین نشانه جهانی شدن معرفی می‌کنند. اگر فکری، ایده‌ای و فرهنگی بخواهد جهانی شود و تاثیر گذار باشد باید از طریق «رسانه‌ها» منتقل و به مقصد برسد.

● نتیجه‌گیری

اگر بسیج رسالت و ماموریت جهانی دارد- که دارد- می‌خواهد پیام بسیج مستضعفان را تبلیغ کند، می‌خواهد برای «ایجاد حکومت بزرگ اسلامی» زمینه‌سازی کند، اراده کرده است اندیشه پاک اسلامی را به معراج برساند، در نظر دارد مرام و حکمت بسیجی را در جهان تعلیم کند، نیاز به پیشرفته‌ترین، گسترده‌ترین و با نفوذترین رسانه‌‌ها در سطح ایران و جهان دارد.

سیدمرتضی نبوی