نقد تواریخ هرودت

تحریف بخشی از تاریخ ایران باستان در قالب فیلم سراسر کذب ۳۰۰۰ سبب شد انتقادهای شدیدی از سوی محافل فرهنگی ایرانی در داخل و خارج از کشور صورت گیرد بررسی محتوای این فیلم نشان می دهد عمده مطالب آن منهای قصه سازی های بی اساس برگرفته از تاریخ هرودت است

تحریف بخشی از تاریخ ایران باستان در قالب فیلم سراسر کذب ۳۰۰۰> سبب شد انتقادهای شدیدی از سوی محافل فرهنگی ایرانی در داخل و خارج از کشور صورت گیرد. بررسی محتوای این فیلم نشان می‌دهد عمده مطالب آن منهای قصه‌سازی‌های بی‌اساس برگرفته از تاریخ هرودت است. کتابی که گفته می‌شود ۱۲ سال صرف نگارش آن شده و قدیمی‌ترین اثر مکتوب تاریخی است. ‌

شاید برای بسیاری از کسان که انتقادهای مربوط به فیلم ۳۰۰ را مطالعه کرده‌اند این تصور پیش آمده باشد که حمله نویسندگان ایرانی به‌دلیل عرق ملی بوده است، ولی در روزهای اخیر کتابی با ترجمه دکتر محمد بقائی ماکان تحت عنوان <نقد تواریخ هرودت> اثر یک محقق آمریکایی به نام اسپنسر دی اسکالا‌ به بازار کتاب عرضه شده که در واقع می‌توان آن را پاسخ ضمنی یک پژوهشگر صاحب‌نام آمریکایی به تحریفات فیلم ۳۰۰ دانست.

نویسنده که از استادان تاریخ ایران و یونان باستان است با شواهد مستدل معلوم می‌دارد که نظرات هرودت در <کتاب تواریخ> جانبدارانه است و بنابراین آنچه درباره یونان گفته شده اغراق‌آمیز، یک‌سویه و در نتیجه عاری از صحت است.

لا‌زم به ذکر است در مورد جنگ‌های ایران و یونان کتاب‌های مختلفی به‌وسیله مورخان ایرانی و خارجی به تحریر درآمده که ماخذ اصلی همه آنها تاریخ هرودت است. در مورد این اثر جهانی به‌رغم آنکه بیش از ۵۰ سال از ترجمه آن به فارسی می‌گذرد هرگز اثری مستقل در شرح و نقد آن منتشر نشده است.

اظهارات میرزاحسن خان پیرنیا در <ایران باستان> یا مورخانی مانند احمد کسروی در خصوص نظرات نادرست هرودت، چنان‌که گفته شد، می‌تواند حمل بر احساسات وطن‌دوستانه شود، ولی کتاب <نقد تواریخ هرودت> این مزیت را دارد که نویسنده آن وابسته به هیچ‌یک از دو سرزمین مورد بحث نیست، بنابراین ارزیابی‌های او از این منظر مورد تایید خواننده قرار می‌گیرد.

کتاب <نقد تواریخ هرودت> بر‌خلا‌ف فیلم ۳۰۰ چهره واقعی خشایارشا و ایام وی را تصویر می‌کند و در همه جا از او به نام <شاهنشاه معظم> یاد می‌کند. در این کتاب تمامی ۹ بخش تاریخ هرودت، پس از ذکر خلا‌صه‌ای از هر یک، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.

به‌علا‌وه، مترجم نیز به سهم خود هر جا که موضوعی را مغایر حقیقت یافته براساس اسناد و مدارک و تحقیقات موثق در پانویس توضیح داده است.

البته هرودت به دلیل اظهارات جانبدارانه‌اش گاه به صراحت و زمانی تلویحا - از جمله در کتاب نهم - سخنانی اغراق‌آمیز بیان می‌دارد که خواننده به آسانی به چیرگی احساس بر انصاف این مورخ پی می‌برد. به عقیده نویسنده مناسب‌تر آن است که او را <پدر دروغگویان> بنامند.

بر مبنای همین دروغها نه‌تنها فیلم بی‌بنیادی مانند ۳۰۰ ساخته می‌شود، بلکه نظرات تاریخی نادرستی نیز درخصوص دیگر ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی ایران مطرح می‌شود. این کتاب را شرکت نشر یادآوران چاپ کرده است.